بخشی از مقاله
چکیده
افزایش روزافزون جمعیت و در پی آن ساخت و سازهای پیاپی صرفا جهت برطرف کردن نیازهای اولیه جامعه، منجر به بوجود آمدن فضاهایی بی کیفیت در نتیجه آن باعث کاهش حضورپذیری مردم در جامعه و مشکلات بسیار اجتماعی گردیده است.
در این راستا لازم دیده شد تا در این تحقیق به بررسی نقش مجموعه های فرهنگی و تاثیر آن بر ارتقاء کیفیت محیط شهری در راستای افزایش رضایت شهروندان پرداخته شود تا با در نظر گرفتن عوامل ارتقاء دهنده کیفیت محیطی؛ طراحیهای فضایی با کیفیت تری صورت گیرد و در نتیجه آن افراد از بودن در فضاها احساس رضایت بیشتری داشته و بیشتر در جامعه حضور پیدا خواهند کرد.
از جمله فضاهای شهری که میتوانند باعث افزایش رضایت شهروندان شوند؛ مجموعه های فرهنگی بوده، زیرا که این مجموعه ها با در نظر گرفتن فضاهای مناسب میتوانند محل های بسیار مناسبی جهت گذران اوقات فراغت و برقراری تعاملات اجتماعی باشند، تا جامعه ای سالم تر حاصل شود. لذا لازم دیده شد تا با استفاده از تحقیقات به روش توصیفی تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای به فاکتورهایی که باعث افزایش کیفیت محیط شهری میشوند دست یافت تا در طراحی فضاهای شهری مخصوصا مجموعه های فرهنگی مورد استفاده قرار گیرد.
-1 مقدمه
در این مقاله به بررسی هدف ایجاد مجموعه فرهنگی و آشنا نمودن مردم با معقوله فرهنگ در جامعه پرداخته خواهد شد. واضح است این آگاهی عمومی در مورد فرهنگ میتواند در تحول و تطابق فرهنگ با نیازهای روزمره افراد و به کارگیری تکنولوژی و اطلاعات در زندگی نقش مهمی داشته باشد. فرهنگ یکی از بنیادیترین عوامل تأثیرگذار بر شکل گیری محیط زندگی انسان است.
شهر نیز یکی از مهم ترین تجلی گاه های فرهنگ جامعه است .در واقع فرهنگ و شهر بستر گفتگو و تعامل هستند. یکی از معیارهای ارزیابی کیفیت محیط هر شهر وجود فضاهای شهری عمومی است. فضاهایی که شهروندان در آن بتوانند با آسایش خاطر به تعامل و گفتگو بپردازند و مراسم اجتماعی برگزار کنند [1] لذا طراحی یک مجموعه فرهنگی باید با توجه به بهترین کیفیاتی که میتوان برای یک فضای شهری در نظر گرفت و در جهت ارتقا کیفیت زندگی در فضاهای معماری صورت گیرد.
کم توجهی به ابعاد و عوامل هویت بخش میتواند باعث ایجاد محیطهایی مصنوع و تهی از هویت انسانی گردد. از نتایج این امر، پایین بودن احساس تعلق مکانی، همبستگی و مشارکت اجتماعی، کاهش انگیزه ساکنان برای ادامه سکونت و تأثیر در عدم تحقق اهداف جمعیتی است.
یکی از نظریهپردازانی که بر روی این موضوع بررسی انجام داده است؛ اظهار می دارد که مطالعات زمانی میتواند منبع با ارزشی از اطلاعات را برای سنجش کیفیت زندگی ارایه دهد که بیانگر واقعیت کیفیت زندگی افراد باشد، چون به گمان وی، کیفیت زندگی و نیازهای انسان در دوره های زمانی تکامل می یابد
بحرینی و طیبیان در" مدل ارزیابی کیفیت محیط زیست شهری"، به اهمیت ارزیابی محیط زیست شهری و لزوم شاخصهایی برای این ارزیابی، با استفاده از روش شاخصها بر طبقه بندی و انتظام بخشی عوامل موثر در کیفیت محیط پرداختند و در نهایت تحقیق به مدلی درختی-کاربردی با تکیه بر میزان وسیعی از اطلاعات دست یافت که در پایینترین سطح آن سنجشها قرار دارند. ارزشگذاری این سنجشها در یک حرکت جمعشونده شونده از پایین به بالا منجر به رقمی میشود که آن رقم مبین کیفیت محیط شهری است.
جهانشاه پاکزاد نیز در پژوهشی با عنوان "کیفیت محیط شهری مطالبه معوقه شهروندان"، کیفیت محیطی و عوامل موثر بر شکلگیری طراحی شهری را بررسی کرد و در نهایت ارتقای کیفی محیطهای شهری را یکی از وظایف طراحان شهری و از دغدغه های آنان دانسته و دوران سیطره کمیت را تمام شده دانست.
زیویار، درودی و سبحانی - 1392 - در مقاله ی خود با عنوان کیفیت زندگی در محیط سکونتی فرسوده به مطالعه کیفیت زندگی تهران بر اساس شاخصها و استانداردهای کیفیت زندگی پرداختند. نیک پور در مقاله ی خود بیان میکند که فرهنگ و هنر عنصری جدا از زندگی نبوده و فعالیت های مربوط به آنها را باید در لابه لای زندگی زورمره جست و جو کرد تا از قالب پدیده ای تجملاتی به موضوع جاری در روح و روان همگان مبدل شود، لذا وجود امکانات فعالیت های فرهنگی در لابه لای زندگی مردم و در مناطق و نواحی مختلف مفید و موثر می باشد.
-2 مجموعه فرهنگی
-1-2 لزوم فعالیت های فرهنگی در جامعه
فرهنگ یک جامعه از مبادی مهم استمرار حیات آن جامعه است. هر جامعه ای با فرهنگ خاص خود حرکت میکند و این فرهنگ نحوه و جهات حرکت جامعه را مشخص میکند. به گفته ای دیگر جامعه بر اساس فرهنگ خود می بیند؛ تصمیم میگیرد، انتخاب میکند و بر اساس انتخاب خود حرکت میکند. فرهنگ جامعه در شناخت آن نیز تاثیر بسزایی دارد و میتوان گفت جامعه با عینک فرهنگی خود به مسایل نگریسته و شناختی متاثر از فرهنگ خود از مسایل پیدا میکند و میدانیم تصمیم گیری ها و اعمال انسان و جامعه در مورد همه چیز بر اساس شناخت انسان و جامعه انجام میگیرد.
فعالیت های فرهنگی ناشی از توجه به فرهنگ است که بر اساس شناخت حاصل از این توجه برای رسیدن به اهداف فرهنگی فعالیت های برنامه ریزی شده و به آنها عمل میشود. بدین ترتیب اهمیت و توجه فعالیت های فرهنگی کاملا مشخص است و توضیح بیشتر در حوصله این مطلب نیست.
اهداف کلی که در تاسیس مجموعه فرهنگی با توجه به گفته سلیمانی و کبیر صابر مد نظر قرار گرفته اند، عبارتند از:
▪ آشنا ساختن مردم با تحولات فرهنگی و اجتماعی، هنری، علمی و صنعتی
▪ حفظ اصالت فرهنگی و بالا بردن سطح فرهنگ مردم شهر
▪ کمک به وحدت کلی و همبستگی و آشنایی با روحیات یکدیگر و در نتیجه علاقمند نمودن مردم و آگاه کردن آنها به میراث های اخلاقی و تاریخی
▪ آشنا نمودن افراد با فعالیت های فرهنگی نظیر این مرکز در سایر نقاط
▪ کمک به خلاقیت ها فکری و صنعتی و آفرینش های هنری با ایجاد امکانات جدید جهت شناسایی استعداد ها و بکار انداختن آنها
▪ کمک به مربیان و پدران و مادران برای تربیت نوباوگان از راه تشکیل کلاسها و کارگاه های کوتاه مدت یا موقت
▪ محیط سالم و مناسب برای گذران اوقات فراغت به بهترین وجه
▪ توجه به تقاضای مردم شهر و دادن جهت صحیح به نیاز های واقعی فرهنگی شهر
▪ تهیه امکانات تعلیم و تربیت به افرادی که به به علل مختلف دسترسی به سایر نهادها و مراکز آموزشی و فرهنگی ندارند.
▪ تهیه امکانات تفریح و استراحت و تجدید قوای ساکنان شهر که به چنین امکاناتی دسترسی نزدیک ندارند.
2؛-2 رابطه فرهنگ و معماری
فرهنگ را در تعریفی کلی میتوان محصول تلاش های متفاوت انسان در راه خلق و آفرینش دانست که از آزادی عمل و اراده او سرچشمم می گیرد. مجموعه آداب ، عقاید، باورها و سنن یک جامعه کهعمدتاً از درون منبعث شده و در بدو امر نیز درون را تحت تأثیر قرار می دهند، فرهنگ را به وجود می آورند. گرایش اساسی کمال طلبی پایه ریز شالوده فرهنگ هاست.
کمال طلبی زیربنای جهان بینی فرهنگی را ساخته و مبانی فکری و نظری آن را تنظیم می کند. و این مبانی به نوبه خود اقدام به ارائه کالبدها و قوالبی در عرصم جوامع می نمایند که نمودی از آن زیر ساخت ها به شمار می آیند. ادبیات، فرهنگ، مذاهب، عرف ، سنت و... از جمله مجاری تبلور یافتن روح فرهنگ یک جامعه می باشد و از آن میان روی صحبت ما هنر و در میان ارکان هفت گانه آن تکیه بر معماری به عنوان یکی از عمده ترین محورهایی در عین برآوردن نیاز انسان به سرپناه و محیط مصنوع، رابطه ای تنگاتنگ با فرهنگ برقرار می سازد، می باشد
-3 کیفیت محیطی
1؛-3 تعریف کیفیت
چگونگی یک چیز یا پدیده می باشد که تاثیر عاطفی و عقلانی خاص بر انسان می گذارد. کیفیت باعث تمایز پدیده ها از هم می شود و می تواند حاصل فرم - کیفیت های صوری / فرمال - ، عملکرد - کیفیت عملکردی - و یا معنایی یک چیز باشد - کیفیت معنایی - .
در زبان لاتین کوالیتیٍ از ریشه کوالیتازَ یا کوایلزُ گرفته شده و به معنای یکی از مقوله های اصلی" هستن " و یا نحوه بودن میباشد.
اگر عناصر و روابط میان آنها را تشکیل دهنده ی فضا بدانیم؛ می توان عناصر و کیفیت بین آنها را به صورت زیر دسته بندی نمود:
▪ کیفیت فضایی
▪ کیفیت ناشی از سازگاری میان مولفه های کیفیت - ادراک عملکرد -
