بخشی از مقاله
چکیده
یکی از تحولات اخیر در گرایشهای جدید شهرسازی جهان، توجه به حرکت پیاده و نیازهای آن به عنوان یک موضوع فراموش شده مهم شهری است. جنبش گسترش فضاهای پیاده، نه تنها سیمای کالبدی شهرها را عوض کرده، بلکه تغییرات نوینی در کیفیت زندگی شهری و رفتار اجتماعی و فرهنگ مردم به وجود آورده است. در سالهای اخیر شیوه مداخله نوینی در فضاهای شهری تحت عنوان "شهرسازی تاکتیکی "توسط مایک لیدون و همکارانش مطرح شده است که هدف اصلی آن پاسخگویی به نیازهای شهروندان در فضای شهری و دستیابی به نتایج و تأثیرهای قابل توجه در شهر در کوتاهترین زمان ممکن است.
هدف از این پژوهش شناخت شهرسازی تاکتیکی در جهت توسعه محورپیاده چهارباغ است. نمونه موردی محورچهارباغ است. دادههای مقاله حاضر، براساس مطالعات کتابخانهای و نیز روش کیفی، برداشت میدانی، مشاهده به دست آمده است. بعد از بررسی محورهای پیاده و پیدایش شهرسازی تاکتیکی مورد بررسی قرار گرفته و به اصل مشارکت به عنوان اساس این نوع فرایند، پرداخته شده است.
پس از شناخت و تحلیل محدوده مورد مطالعه این نتیجه حاصل میگردد، شهرسازی تاکتیکی در عصر حاضر و با توجه به شرایط نامساعد مشارکت مردم در اصفهان، میتواند نقطه عطفی در تلاش به جهت رشد و توسعه زمینههای مشارکت مردمی در پروژههای شهری را فراهم آورد، موجب افزایش رضایتمندی شهروندان از مشارکت و حضور فعالشان در حوزه شهرسازی گردد و به تحقق خواستههای سازمانهای ذینفع، ارگانها و ساکنان محلهها در بافتهای مختلف شهری بیانجامد.
بهعلاوه با توجه به زمینههای فرهنگی در اصفهان، امکان رشد و توسعه شهرسازی تاکتیکی و مشارکت مردم با توجه به پیشینه فرهنگیشان بیشتر خواهد بود که میتوان در آینده تاثیرات متقابل فرهنگ و شهرسازی تاکتیکی را مورد بررسی قرار داد. و در آخر پیشنهاداتی که با توجه به مشارکت مردم در این زمینه میتوان عنوان کرد.
مقدمه
یکی از تحولات اخیر در گرایشهای جدید شهرسازی جهان، توجه به حرکت پیاده و نیازهای آن به عنوان یک موضوع فراموش شده مهم شهری است. امروزه تاکید بیش از حد بر حرکت سواره و حل مسایل مختلف آن و غفلت از ساماندهی و برنامهریزی برای حرکت پیاده، یکی از نقایص شهرسازی معاصر محسوب میشود. جنبش گسترش فضاهای پیاده، نه تنها سیمای کالبدی شهرها را عوض کرده، بلکه تغییرات نوینی در کیفیت زندگی شهری و رفتار اجتماعی و فرهنگ مردم به وجود آورده است. همچنین الگوها و روشهای جدیدی برای حل مسایل شهری ارائه داده که باعث تحولی عمیق در نظریهها و روشهای شهرسازی، شده است.
روند رو به رشد جمعیت و شهرنشینی و بروز مشکلات متعدد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی از یکسو و ناکارآمد بودن شیوه های مدیریت شهری در غالب اجرای پروژههای کم بازده و بلندمدت با هزینههای گزاف از سوی دیگر، در سالهای اخیر بیش ازپیش عدم رضایت شهروندان را در پی داشته و موجب گردیده تا در زمینه شهرسازی، نیاز به ایده های مدیریتی خلاقانه و کارآمد باقابلیت دستیابی به جلب رضایت شهروندان در مدت زمان کمتر و همچنین با هزینه های کمتر احساس شود؟
در سالهای اخیر شیوه مداخله نوینی در فضاهای شهری تحت عنوان "شهرسازی تاکتیکی "توسط مایک لیدون و همکارانش مطرح شده است که هدف اصلی آن پاسخگویی به نیازهای شهروندان در فضای شهری و دستیابی به نتایج و تأثیرهای قابل توجه در شهر در کوتاهترین زمان ممکن است، این فرآیندغالباً از طریق مداخلات کوچک مقیاس و طراحی و اجرای پروژههای شهری در سطح محلهها و واحدهای همسایگی صورت میگیرد و آنچه مسلم است این است که این قبیل اقدامات و مداخلات کوچک مقیاس در فضاهای شهری نه تنها بر مبنای اصل مشارکت مردمی و جلب رضایت شهروندان صورت میپذیرد، بلکه مشارکت ساکنان به گونه ای خواهد بود که به طور مستقیم در فرآیند طراحی و اجرای پروژهها دخیل شده و به عنوان اولین ذی نفعان این پروژهها از نتایج آن بهرهمند میگردند.
در واقع شهرسازی تاکتیکی اصطلاحی است که به مجموعهای از تغییرات کوچک و کمهزینه در محیط اختصاص مییابد که غالبا با مشارکت مردم در طراحی و اجرا صورت میپذیرد. معمولا در شهرستانها، در نظر گرفته میشود و به منظور بهبود محلهها و فضاهای عمومی صورت میپذیرد.
در این مقاله بررسی محورهای پیاده و پیدایش شهرسازی تاکتیکی و اصول اساسی آن به عنوان شیوهای نوین در شهرسازی مورد بررسی قرار گرفته و به اصل مشارکت به عنوان اساس این نوع فرایند شهرسازی که میتواند بسترهای لازم برای مشارکت فعال مردم را در زمینه پروژههای شهرسازی ایجاد کند، پرداخته شده است.
-بیان مساله
یکی از مشکلات عمده زندگی شهری بشر امروزی، سرسپردگی بیش از حد به حرکت سواره و در نتیجه غفلت از حرکت پیاده و ساماندهی فضاهای آن میباشد. فضاها و عرصههای عمومی یکی از عناصر ضروری و اساسی زندگی روزمره شهری و مهمترین بخش شهرها به شمار میروند.
یکی از تحولات اخیر در گرایشهای جدید شهرسازی جهان، توجه به حرکت پیاده و نیازهای آن به عنوان یک موضوع فراموش شده مهم شهری است. امروزه تاکید بیش از حد بر حرکت سواره و حل مسایل مختلف آن و غفلت از ساماندهی و برنامهریزی برای حرکت پیاده، یکی از نقایص شهرسازی معاصر محسوب میشود. در دو سه دهه اخیر، در نتیجه اوجگیری و حاد شدن مشکلات شهری مانند آلودگی محیط، دشواری رفتوآمد، ناامنی راهها، انحطاط مراکز تاریخی شهرها، افت کیفیت فضاهای شهری، افول ارزشهای بصری و به طور کلی افول کیفیت پایداری در تمامی ابعاد آن، واکنش گستردهای علیه سلطه حرکت موتوری و کاهش تحرکات پیاده در جهان به وجود آمده است
جنبش گسترش فضاهای پیاده، نه تنها سیمای کالبدی شهرها را عوض کرده، بلکه تغییرات نوینی در کیفیت زندگی شهری و رفتار اجتماعی و فرهنگ مردم به وجود آورده است. همچنین الگوها و روشهای جدیدی برای حل مسایل شهری ارایه داده که باعث تحولی عمیق در نظریهها و روشهای شهرسازی، شده است.
حرکت پیاده طبیعیترین، قدیمیترین و ضروریترین شکل جابجایی انسان در محیط است و پیاده روی هنوزمهمترین امکان برای مشاهده مکانها،فعالیتها و احساس شور و تحرک زندگی و کشف ارزشها و جاذبههای نهفته در محیط است
روند رو به رشد جمعیت و شهرنشینی و بروز مشکلات متعدد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی از یکسو و ناکارآمد بودن شیوه های مدیریت شهری در غالب اجرای پروژههای کم بازده و بلندمدت با هزینههای گزاف از سوی دیگر، در سالهای اخیر بیش ازپیش عدم رضایت شهروندان را در پی داشته و موجب گردیده تا در زمینه شهرسازی، نیاز به ایده های مدیریتی خلاقانه و کارآمد باقابلیت دستیابی به جلب رضایت شهروندان در مدت زمان کمتر و همچنین با هزینه های کمتر احساس شود
در سالهای اخیر شیوه مداخله نوینی در فضاهای شهری تحت عنوان "شهرسازی تاکتیکی "توسط مایک لیدون و همکارانش مطرح شده است که هدف اصلی آن پاسخگویی به نیازهای شهروندان در فضای شهری و دستیابی به نتایج و تأثیرهای قابل توجه در شهر در کوتاهترین زمان ممکن است، این فرآیندغالباً از طریق مداخلات کوچک مقیاس و طراحی و اجرای پروژههای شهری در سطح محلهها و واحدهای همسایگی صورت میگیرد و آنچه مسلم است این است که این قبیل اقدامات و مداخلات کوچک مقیاس در فضاهای شهری نه تنها بر مبنای اصل مشارکت مردمی و جلب رضایت شهروندان صورت میپذیرد، بلکه مشارکت ساکنان به گونه ای خواهد بود که به طور مستقیم در فرآیند طراحی و اجرای پروژهها دخیل شده و به عنوان اولین ذی نفعان این پروژهها از نتایج آن بهرهمند میگردد
-2پیشینه تحقیق
گوردن کالن در کتاب منظر شهری، محیط شهری را در صورتی مطلوب میداند که حضور انسان به صورت پیاده در شهرها ممکن و مقیاس شهرها نیز مقیاس انسانی باشد
راب کریر - - 1979 در کتاب فضای شهری، ساختار شهر را متشکل از خیابان و میدان میداند و به نقش اجتماعی خیابان و نظارت اجتماعی در خیابان از سوی مردم توجه بیشتری دارد. پیادهراه ابزاری برای بهبود اقتصادی شهری، سلامت اجتماعی و کیفیت زیست محیطی محسوب میشود. به تعبیر دیگر پیاده-راهها در فضای شهری، مکانهایی برای تقویت ارتباطات، فعال بودن حواس غیربصری، درک محیط از طریق حواس و تجدیدحیات مدنی مراکز شهری کیباشند
این مکانها در دراز مدت به فضاهایی به منظور ایجاد حس مکان و امنیت محیط و عابرین پیاده، ایجاد حس مشارکت و حضور فعال افراد و گروها در تصمیمگیری و اجرا و حس مسئولیت و وابستگی بیشتر به محیط تبدیل شدهاند
به عقیده پاکزاد - - 1386، پیادهمدار بودن فضا میتواند زندگی و سرزندگی را به مناطق مرکزی شهر آورده و مردم را تشویق به حضور داوطلبانه در شهر کند که این امر باعث ارتقای سطح اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی و نیز بهبود کیفیت زیستمحیطی منطقه یا شهر میشود. در پیادهراهها، آزادی عمل انسان پیاده برای توقف، مکث، تغییر جهت و تماس مستقیم با دیگران بسیار زیاد است. از این رو شهروندان به تدریج به حضور در شهر و انجام فعالیتهای مدنی عادت کرده و زمان بیشتری را در فضاهای شهری میگذارنند. به نظر جیکوب - - 1992، خیابان ها و پیادهراهها مهمترین مکانهای عمومی یک شهرند.
کلمه تاکتیک برای اولین بار توسط قومشناس فرانسوی و مورخ اندیشه میشل دوسر تو ذکر شده بود - . - Certeau, M او همچنین در رابطه با فضای شهری و راهکارهای تاکتیکی کاربردی برای زندگی روزمره انسانها کارکرده است
او در دو کتاب فرهنگ جمعی و تمرینی از زندگی روزمره در سالهای و ، رابطه میان استراتژی اجتماعی و برنامههای ذهنی و همچنین سیاستهای تاکتیکی و فعالیتهای منظم را بررسی میکند - . - Ahearane, J, 1995 اصطلاح شهرسازی تاکتیکی نیز برای اولین بار در سال برای توصیف طیف وسیعی از تکنیکهای موجود توسط مایک لیدون به عنوان برنامهریز در نیویورک به کار برده شده است
