بخشی از مقاله
چکیده
سیر تحولات رقابتی برای تولید محصول و حفظ توان تولیدی در سازمانی که هر نوع خرابی و انحراف در عملکرد صحیح تجهیزات می تواند باعث توقف خط تولید، از دست رفتن بازار، جنبه های زیست محیطی و مخاطرات جدی برای نیروی انسانی گردد، نتایج حاصل از نگهداری و تعمیرات را مترادف با بقای سازمان تعریف می کند.[1] مادامی که دارایی های سازمان در ارزش آفرینی برای کسب و کار نقش کلیدی دارند، ضرورت ارتقاء سیستم های مدیریتی برای نگهداشت تجهیزات نظیر فرایند سرآمدی در نگهداری و تعمیرات بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
در نتیجه وجود مدل های سرآمدی می تواند در شناخت مسیر صحیح و تمرکز منابع برای دستیابی به نتایج مورد نظر به سازمانها کمک شایانی نماید. امروزه مدل های سرآمدی کسب و کار کاربرد وسیعی پیدا کرده اند. رهبران سازمان ها در اغلب کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، این مدل ها را برای غلبه بر چالش های مدیریتی خود بکار می گیرند. در نتیجه انتخاب رویکردهای مناسب، همسو و یکپارچه با اهداف استراتژیک، از جمله فعالیت هایی است که در این چارچوب مدیریتی به خوبی قابل اجراست. [2 ]. هدف از این پژوهش، تشریح مراحل اجرایی طراحی یک مدل وزین ارزیابی سرآمدی در نگهداری و تعمیرات با نظر خبرگان و کمک روابط ریاضی می باشد.
مقدمه
یکی از مسائل مهمی که در دنیای رقابتی امروز، چالشی بزرگ برای تمامی سازمانها خصوصاً - سازمانهای خصوصی - محسوب شده وبعضاً آنان را به ورطه نابودی می کشد، عدم مدیریت صحیح منابع می باشد. پیشرفت سریع تکنولوژی، همه گیر شدن صنعت، گسترش آن در تمامی نقاط جهان و نیز افزایش سرمایه گذاری ها در صنایع و محدودیتی که در منابع و مواد اولیه مورد نیاز وجود دارد، مسأله بهره وری را به صورت مهمترین مسأله در نزد صاحبان صنایع و مدیران مسئول در صنعت مطرح نموده است.
بدیهی است یکی از مهمترین عواملی که امروزه می تواند بقای سازمان را تضمین کند، بهره وری است و این در حالی است که در فضای رقابتی کنونی، نگهداری و تعمیرات به عنوان یکی از مهمترین عوامل تأثیر گذار بر اقتصاد یک بنگاه اقتصادی، با کاهش هزینه های تولید محصول و ارائه خدمات، افزایش قابلیت اطمینان سیستم ها، افزایش چابکی، کاهش ریسک، افزایش سرعت در تولید محصول و یا ارائه خدمات و ... نقشی اساسی و انکار ناپذیر در افزایش بهره وری در سازمان خواهد داشت[1] امروزه بنگاههای اقتصادی کشور در فرایند جهانی شدن و پیوستن به منظومه تجارت جهانی با چالشهای بیشماری مواجه هستند.
حضور در بازارهای جهانی وحتی باقی ماندن دربازارهای داخلی مستلزم رقابت با رقبای قدرتمند است و با توجه به گسترش و پیچیدگی اهداف ، فرایندها وساختار سازمانی درصحنه رقابت، سازمانهایی می توانند به بقای خود ادامه دهند که نسبت به خواسته ها وانتظارات مشتریان و ذینفعان پاسخگو باشند، همچنین به سود آوری و ثروت آفرینی بعنوان شاخصهای کلیدی و برتر سازمانی توجه کنند.
در حال حاضر کاهش حوادث ناگوار، افزایش راندمان تولید و بهینه سازی هزینه های مستقیم و غیر مستقیم برای تولید کالای نهایی در کانون توجه مدیریت ارشد قرار دارد. از سویی دیگر سیر تحولات رقابتی برای تولید محصول و حفظ توان تولیدی، ضرورت ارتقاء سیستم های مدیریتی برای نگهداشت تجهیزات را به عنوان یکی از واحدهای پشتیبان در چرخه تولید محصول نمایان تر می سازد.[2]
در نتیجه مدیران سازمان ها برای سنجش عملکرد سازمان خود، ناگزیرند مدلی جامع و یک پارچه را به کار گیرند که تمام جنبه های کلیدی و مؤثر سازمان را دربر گیرد. درنتیجه، تمام فعالیت های اصلی، فرایندها یا فعالیتهای جاری در سازمان ها، اجزای یک سیستم ارزیابی عملکرد به شمار می-روند. بدیهی است بدلیل ارتباط تنگاتنگ عملیات بهره برداری، نگهداشت، تعمیر، منابع انسانی، آموزش، فرایندهای کاری و تدارکات کالا،عملاً ارتقاء سیستم نگهداری و تعمیرات بدون ارتقای سایر اجزای مرتبط امکان پذیر نیست. در نتیجه ضرورت وجود مدلی یکپارچه که امکان رشد همه اجزا را فراهم آورد، امری الزامی است. [2]
مدلهای تعالی سازمانی یا سرآمدی کسب و کار بعنوان ابزار قوی برای سنجش میزان استقرار درسازمانهای مختلف به کار گرفته می شوند . با بکارگیری این مدلها سازمانها می تواند از یک سو میزان موفقیت خود را دراجرای برنامه های بهبود در مقاطع مختلف زمانی ارزیابی قراردهند و از سوی دیگر عملکرد خود را با سایر سازمانها به ویژه بهترین آنها مقایسه کنند. مدلهای سرآمدی کسب و کار پاسخی است به این سوال که سازمان برتر چگونه سازمانی است ؟ چه اهدافی و مفاهیمی را دنبال می کند و چه معیارهایی بر رقبای آنها حاکم هستند؟
هدف تحقیق
مشتری به عنوان کسی که بر عرضه محصول یا خدمت تأثیرگذار است، مهمترین دارایی هر سازمان محسوب شده و رضایت آن به عنوان معیار اصلی سنجش کیفیت بکار می رود. در نتیجه سازمانها بطور پیوسته درصدد کسب رضایت مشتریان خود در ابعاد مختلف هستند. در واقع امروزه هدف اولیه یک سازمان، دستیابی به بالاترین سطح رضایت مشتریان در نظر کرفته می شود چرا که رضایت مشتری، روند افزایش سود را نیز به دنبال دارد.[3 ]
سیستم نگهداری و تعمیرات نیز که با هدف افزایش قابلیت اطمینان تولید، کاهش مخاطرات نیروی انسانی و بهره وری مالی به عنوان یکی از فرایندهای اصلی تحقق محصول در سازمان شناخته می شود، می بایست تمهیداتی را بیاندیشد تا رضایت مشتریان خود - داخلی و خارجی - را تآمین و ارتقاء دهد. اما از آنجا که رضایت مشتری امری ذهنی است، اندازه گیری آن نیز دشوار است.[3 ] در نتیجه نیاز به وجود سیستمی که بتواند جوانب متعدد نظر وی را اندازه گیری نماید،شدیداً احساس میشود.
هرچند استاندارد معتبری که در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی کاربرد جهانی دارد استاندارد مدیریت دارایی های فیزیکی5 بوده و برای پیاده سازی این الزامات نیز در هر سازمانی، انتخاب و بکارگیری یک مدل معتبر و جامع ضروری است[2] لیکن هدف پژوهش پیش رو، یافتن و رتبه بندی ابزارهای سرآمدی در نگهداری و تعمیرات در یک مطالعه موردی است. بنابراین نتایج به دست آمده، نشان دهنده شرایط حاکم بر سازمان مورد بررسی در محدوده عوامل تعریف شده در دوره زمانی تحقیق است. وجه تمایز تحقیق پیش رو در ارایه روشی مناسب برای وزین نمودن پارامترهای ارزیابی سرآمدی در نگهداری و تعمیرات و طراحی مدل ارزیابی بر مبنای آن است.
پیشینه تحقیق
مدل سرآمدی، ابزاری جهت سنجش میزان استقرار سیستمها در سازمان بوده و خودارزیابی و راهنمایی است که مسیر فعالیت مدیران را برای بهبود عملکرد شناسایی و تعیین میکند. بنابراین پیام کلیدی مدل سرآمدی متکی بر پاسخ دادن به دو سوال است که چگونه این مدل بعنوان یک ساختار مدیریتی مناسب و منطقی شناسایی میشود و چه کسانی می توانند در این زنجیره ارتباط و تعاملات نقش اساسی را ایفا کند.
با این تفاسیر و آنچه بر اساس تحقیقات گسترده در خصوص بررسی پیشینه مدل های تعالی در نت مشخص شد بیانگر این مطلب است که نظریات و روشهایی مختلفی در سالیان اخیر پیرامون این موضوع پدید آمده و بکار گرفته می شوند. با توجه به اینکه کلیات ویژگی هایی که برای انتخاب یک مدل تعالی مدنظر سازمانها قرار می گیرد، با هم مشترک است، در نتیجه ساختار و ابزارهای بیشتر این مدل ها نیز مشابه بوده عموماً در جزئیات و نحوه اجرا با هم متفاوت هستند.
استقرار مدل تعالی در نگهداری و تعمیرات در سازمان بر اساس استانداردهای مرتبط در این زمینه، مستلزم در نظر داشتن و فراهم آوری همه اجزای موجود در مدل تعالی نت در سازمان است. برای مشخص کردن اجزای مورد نیاز، در گام نخست شناسایی مدل های معتبر و رایج در دنیاست[2] که از جمله این مدل ها، می توان به دو مورد ذیل به عنوان مدل های پرکاربرد و معتبر تعالی در نت اشاره کرد: با توجه به حجم بسیار زیاد پیاده سازی موفق و اصلاحات دائمی انجام شده بر روی آن، مدل uptime را به قوی ترین مدل موجود در زمینه تعالی نت - در مقیاس یزرگتر برای مدیریت دارایی های فیزیکی - تبدیل کرده است.[2]
سرآمدی در نگهداری و تعمیرت
سرآمدی در لغت به معنای رشد، ارتقاء و برتری بوده و در عمل با حرکت از "خوب" به سمت "عالی"، سطحی از ارائه خدمات را شامل می شود که باعث کسب حداکثری رضایت مشتری و پوشش نیازهای کلیه ذینفعان با کیفیت مطلوب و فراتر از انتظار می گردد. بر اساس مفاهیم فوق، سرآمدی در نگهداری و تعمیرات شامل کلیه ابزارها، فعالیتها و مفاهیمی است که در آن » رشد همه جانبه یک بنگاه « توام با » کسب رضایت مندی متعادل همه ذینفعان « مطرح شده و میزان دستیابی به اهدافِ آن،نهایتاً در شاخصه های عملکرد، هزینه و ریسک متبلور می شود.
اهداف نظام نگهداری و تعمیرات سرآمد
یکپارچه کردن پرسنل، تکنولوژی و فرایندها کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری تولید افزایش مدت زمان آماده بکاری تجهیزات دستیابی به سطح بالای قابلیت اطمینان مدیریت بهینه اطلاعات تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها تبدیل سازمان به سازمان یادگیرنده بهبود مستمر در همه زمینه ها ارتقاء سطح ایمنی افراد دستیابی به سطح بالای سلامت محیط زیست برقراری ارتباط صحیح نظام نت با سایر فرایندها و عملیات[4].[2] اهداف و آرمان هامعمولاً بلندپروازانه و دور از دسترس هستند. در نتیجه برای اینکه سازمانها بدانند که برای رسیدن به این اهداف، باید چگونه در عمل کار و فعالیت کنند، نیاز به تعریف معیارها و ابزارهایی دارند که اجرای آنها در سازمان، موجب رسیدن به اهداف گردد.[5]
معیارهای سرآمدی در نت6
بدون شک برای تدوین مسیر اجرایی جهت نیل به سرآمدی، تعریف و شناخت معیارهای ارزیابی نقش بسزایی دارد. معیارها، پایه اندازه گیری را ساخته و شاخص های کلیدی اندازه گیری را در اختیار ما قرار می دهند.
