بخشی از مقاله
چکیده:
طبیعت تأثیر فراوانی بر روح و روان افراد دارد .محیط زیبا و سبز باعث ایجاد نشاط و سرزندگی در انسان می شود و این امر حس آسایش و امنیت را به همراه دارد . بر عکس، آسیب رساندن به طبیعت و نابودی آن باعث وارد آمدن صدمات و زیانهای جبران ناپذیری به بشریت می گردد. تخریب محیط زیست و طبیعت تاثیر منفی در شیوه رفتار انسان ها دارد و این امر سبب ایجاد لطمات و صدمات سنگین بر جامعه می شود . از جمله مکان هایی که ورود طبیعت و سازگاری با آن، تاثیر به سزایی بر ساکنین خود بر جای می گذارد خانه سالمندان می باشد .
ایجاد مکان هایی برای سالمندان که بتواند با طبیعت ادغام شود علاوه بر ایجاد حس زیبایی و نشاط می تواند باعث ایجاد حس سر زندگی در آنان شود ، این امر زمانی محقق می شود که تک تک افراد در جامعه در حفظ و زیبایی طبیعت بکوشند . رعایت اصول سبز و تعامل حداکثری سالمندان با طبیعت از جمله مواردی است که بر سلامت روحی و جسمی آنان تاثیر مستقیم دارد. این پژوهش بر آن است تا به معرفی معماری سبز و تاثیر آن بر سالمندان و همچنین عوامل موثر در ایجاد سرزندگی بر روی سالمندان بپردازد
-1مقدمه :
پیر شدن امر شگفت آوری است آن چنان که اغلب نمی توانیم باور کنیم که روزی سراغ ما خواهد آمد .زیرا تحول دوران نوجوانی به پیری آنچنان بطئی و تدریجی است که هیچ گاه تغییرات ناشی از آن قابل احساس نیست .پیری پدیده ای است که تحقق آن مستلزم وجود شرایط مناسب زیستی است و هر فردی که از حوادث و بیماریهای دوران زندگی مصون بماند ،درجات مختلف آن را تجربه میکند .با تمام تغییراتی که در طول دوران های تاریخی اجتماعی بشر روی داده و می دهد هنوز سالخوردگی یکی از اصول تغییر ناپذیر هستی بوده و هست .
پدیده جهانی سالمندی بر وظایف آتی جوامع عمدتا تاثیر خواهد گذاشت و در حقیقت هر گوشه از تصمیمات متخذه در زمینه مسایل اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی متاثر از این تغییر عظیم جمعیت شناختی جهان خواهد بود . .[1]سالمند جامعه امروز پس از گذران چندین دهه از زندگی خود و تجربه فرازها و فرودهای بسیار، اکنون بیش از هرچیز در جستجوی آرامش است. وی در عین حال که می خواهد از استرس و فشارهای عجین شده با زندگی مدرن امروز فاصله بگیرد، علاقه ای به دور ماندن از جامعه و ترک آن ندارد.
در جستجوی مکانی است که نه تنها نیازهای روزمره او را برآورده سازد، بلکه استقلال و آرامش را برای او به همراه داشته باشد و او را تبدیل به عنصری جدا مانده از جامعه نسازد. [2].از آنجا که محیط زیست طبیعی تأثیر شگرفی بر روح و روان آدمی دارد. محیط پاک و آراسته و خرم، زندگی را شاداب و معطر میسازد. انسان از تماشای چنین منظرههای زیبایی احساس آرامش و نشاط کرده و امنیت و آسایش را در حیات خویش لمس میکند.
بر عکس، آسیب رساندن به محیط زیست و نابودی طبیعت باعث وارد آمدن صدمات و زیانهای جبران ناپذیری به بشریت میشود.افسردگی و افزایش بیماریها ی روحی و روانی انسان امروز بدون ارتباط به آسیب رساندن به محیط زیست نمی باشد. هیچ فردی نمیتواند نادیده بگیرد که تخریب محیط زیست تأثیر منفی بر شیوه رفتار آدمیان مینهد، و اثرات ویرانگری بر اخلاق فردی و جمعی جامعه بشری بر جای میگذارد.یکی از مکان هایی که ورود طبیعت و سازگاری با آن، تاثیر به سزایی بر ساکنین خود بر جای می گذارد خانه سالمندان می باشد.
رعایت اصول سبز و تعامل حداکثری سالمندان با طبیعت از جمله مواردی است که بر سلامت روحی و جسمی آنان تاثیر مستقیم دارد. از بحث های دیگر موضوع انرژی و دمای آسایش سالمندان می باشد که از اصول اصلی در زمینه معماری سبز می باشد.[3] همچنین فوای د درمانی در معماری سبز و ایجاد یک محیط ایمن، جذاب و دقیق. دسترسی و نزدیکی به فضاهای خارجی به افراد مسن امکان می دهد تا یک شیوه زندگی فعال را در پیش بگیرند که در جهت راحتی فیزیکی و احساسی آن ها باشد.
در معرض نور خورشید قرار گرفتن و استقرار داشتن بر روی بام سبز می تواند باعث تولید ویتامین D در بدن،شده و این امر اهمیت خاصی در افراد سالمند دارد. طراحی مناسب باغ می تواند بخشی از طرح کلی و رفتاری آنان را شکل داده و موجب انجام تمرین های فیزیکی و ورزشی سالمندان برای رهایی از تنش و خشونت در فضای شخصی و بازتاب اندیشه و حریم آنان گردد.
طراحی منظر باید نیاز های در حال تغییر سالمندان را تامین کرده و امکان انجام فعالیت هایی را که برای آنان آشنا می باشد، بدهد و میزان مشارکت آنان را افزایش دهد. . هدف از ای ن پژوهش ارائه اصول کلی در زمینه طراحی معماری سبز در مرکز نگهداری سالمندان می باشد. که در نهایت راهکار های طراحی سبز تاثیر گذار در سلامت روحی سالمندان و عواملی که باعث ایجاد سر زندگی در محیط زندگی سالمندان می شود مورد بررسی قرار می گیرد. [4].
-1-1سوال تحقیق :
چگونه ارتباط با محیط پیرامون و طبیعت سبز می تواند بر روحیات سالمندان اثر گذار باشد؟
-2-1اهداف تحقیق :
بکارگیری معماری سبز و طراحی محیطی آرام به منظور امید به زندگی برای سالمندان ایجاد فضایی دارای حس نشاط و سرزندگی با استفاده از بکارگیری معماری سبز
-3-1روش تحقیق :
تحقیق حاضر با روش کیفی بر اساس برداشتهای میدانی و مطالعات کتابخانه ای می باشد..تا تاثیر معماری سبز و عوامل موثر بر سر زندگی بر روی سالمندان بررسی شود .
-2مبانی نظری :
-1-2 تعریف سالمند :
سالمند به فردی اطلاق میشود که سن وی از 66 سال گذشته باشد، این فرد یا در آغاز دوره بازنشستگی است یا سالهای پایانی اشتغال را سپری میکند. آمار موجود در باره جمعیت سالمند کشور تا حدودی مغشوش است اما میتوان گفت در سالهای اخیر با افزایش سطح کیفی زندگی، افزایش بهداشت و دسترسی به درمان بر شمار سالمندان افزوده شده است به طوری که امید آن میرود طی 15 تا 26 سال آینده شمار سالمندان کشور تا حدود نه میلیون نفر افزایش یابد. افزایش این گروه سنی در کشورمان علاوه بر اینکه نوید دهنده بهبود شرایط زندگی است، توجه مسئولان مربوط به سلامت و امنیت سالمندان را الزامی میکند.
-2-2 مرکز نگهداری سالمندان :
این گونه آسایشگاه ها برای سکونت افراد سالخورده طراحی شده اند. بسته به میزان توانایی مالی، پیرمردان و پیرزنان می توانند در خوابگاه های گروهی، اتاقهای چند نفره و یا اتاقها و سوئیتهای اختصاصی زندگی کنند. معمولاً فعالیتهای گروهی و تفریحی برای ساکنان آسایشگاهها در نظر گرفته میشود. [6]
-3-2 معماری سبز :
معماری سبز - Green Architecture - یا معماری پایدار یکی از گرایش ها و رویکردهای نوین معماری است که در سالهای اخیر مورد توجه عده زیادی از طراحان و معماران معاصر جهان قرار گرفته است. این معماری که برخاسته از مفاهیم توسعه پایدار می باشد در پی سازگاری و هماهنگی با محیط زیست یکی از نیازهای اساسی بشر در جهان کنونی است.هدف از ایجاد ساختمانهای سبز بهبود یافتن آب و هوا ، جلوگیری از اتلاف انرژی مصرف شده جهت سرمایش و گرمایش و جلوگیری از اثرات منفی ساخت و ساز بر محیط زیست است [7].
-4-2 تعریف سر زندگی :
در لغت نامه دهخدا لغت "سرزندگی "این گونه آمده است :"با نشاط بودن، سرزنده داشتن ".رابرت کوان در دیکشنری شهرسازی ،سرزندگی - Livability - را " مناسب برای زندگی و فراهم آورنده کیفیت زندگی مطلوب " تعریف میکند .جان روس - رییس کمسیون معماری و محیط مصنوع انگلستان - معتقد است برای ارجاع به "سرزندگی "،باید به جای استفاده از واژه - Livability - از واژه "کیفیت زندگی " - - - Quality of life استفاده نمود .وی سرزندگی را " کیفیت زندگی بدان گونه که توسط مردم در فضای شهری ادراک و تجربه میشود "تعریف میکند." - [12].
-3 طراحی مرکز نگهداری سالمندان با معماری سبز:
-1-3طراحی سایت پلان و ساختمان :
-1-1-3طراحی سایت : در انتخاب محل قرارگیری خانه سالمندان باید به ویژگی های فیزیکی و روان شناختی سالمندان توجه شود نور فراوان خورشید، تهویه مناسب، هوای تازه، و امکانات سبز و خدمات کاملی برای برآورد نیاز های زندگی سالمندان فراهم گردد. خوب است که از مناطق حاشیه شهر ها برای این منظور استفاده شود .
-2-1-3برنامه ریزی و طراحی : نحوه طراحی مراکز نگهداری سالمندان معمولا به دو صورت پراکنده و متمرکز می باشد حیاط اصلی باید در جهت و فاصله مناسب ساختمان ها باشد تا بتوان نور خورشید و تهویه مناسبی را برای فضای داخلی فراهم کند. اتاق خواب وظیفه تامین نور خورشید از طریق پنجره را به عهده دارد،. فرم پلان نباید خیلی شکست داشته باشد و بهتر است که از سطوح صاف در طراحی فضاها استفاده کرد .
