بخشی از مقاله
چکیده:
کار شای سته کاری ا ست که درامد کافی دا شته با شد، امنیت فرد و خانواده را ت ضمین نماید فر صتی برای پرداختن به همه ابعاد زندگی را فراهم آورد و همچنین دسترسی به آن سخت و دشوارنباشد.کرامت انسانی نیز این امر را موجب میگردد که افراد دارای فر صت های برابر و همچنین د ستمزد برابردر مقابل کار با ارزش یک سان با شند. موارد ب سیار دیگری نیز وجود دارد که مجموعاً باعث ایجاد گفتمان کار شایسته گردیده است.
نوری،1394 :ص - 24درتعریف کار شایسته برخی ابعاد قابل ا شاره اند:الف - توانایی افراد در یافتن و حفظ کاری که خواهان آنند، ب - انجام کار بدون وجود اجبار، ج - وجود فر صت هایی یکسان بدون تبعیض در کار، د - احساس امنیت در کار از جهت حفظ سلامتی و تامین مالی در زمینه بازنشستگی ،از کارافتادگی و حوادث شغلی ه - حفظ شان و کرامت انسانی شاغلان از طریق مشارکت در تصمیم گیری برای تعیین شرایط کاری خود - هرندی،:1389ص - 15ان سان با برخورداری از کرامت ذاتی، دارای حقوق بنیادین و ا سا سی ا ست.
حقوق بنیادین که از حقوق اولیه یک انسان بعنوان عضوی از جامعه سخن میگوید، چه مرتبط با حقوق فردی و چه مرتبط باحقوق اجتماعی فرد باشد، امری حیاتی و اساسی است و موجب رهایی او از بی عدالتی میشود. - طباطبایی مؤتمنی،1375 :ص - 140 این حقوق که جزئی از حقوق ذاتی و اساسی انسانها به حساب می آیند باید همانند معیارهای حقوق بشر در تمام کشورها به اجرا در آید. بهره کشی از کار کودکان، اعمال تبعیض در کار و کار اجباری به منزله نفی حقوق اولیه و ذاتی انسانها و نقض کرامت و شخصیت انسانی آنهاست.
مقدمه:
در چارچوب حقوق بین الملل بشریحق بر کار حق بنیادین هر شخص بر دسترسی پایدار به کار شایسته ای است که پاسخگوی نیازهای معیشتی و رفاهی وی باشد.حقوق کار و اشتغال با هدف تامین عدالت اجتماعی امروزه در حقوق داخلی و بین المللی جایگاه جالب توجهی را به خود اختصاص داده است و ارتقاء و توسعه ی آن در حال حاضر از سیاست های بارز و شاخص دولت ب شمار میرود.
- ها شمی،1385 :ص - 339 تف سیر شماره 3 کمیته ی حقوق اقت صادی و اجتماعی میثاق بین المللی حقوق اقتصادی, اجتماعی و فرهنگی - - 1966 بیان میدارد: منظور از واژه ی کار، کار آبرومندانه است بنابراین کاری که مدنظر میثاق است کار آبرومندانه ایست که بدون تبعیض بدست آید و از طریق ان افراد بتوانند با حفظ حیثیت خود زندگی آبرومندانه ای را بگذرانند.
- نامدارپوربنگر و عباسی، :1395 ص - 72 هدف اصلی حقوق کار حمایت از طبقه ی کارگر است.این حمایت ها فقط در روابط کار خلاصه نمیشود بلکه کارگران
بعنوان اعضای جامعه توقعاتی از دولت دارند که باید برآورده شود. از جمله این توقعات حق کار و بدست آوردن شغل آبرومندانه ای است که کارگران از آن رضایت خاطر پیدا میکنند. حق کار امتیازی است که در آن کارگر در مقابل عارضه ی بیکاری احساس امنیت خاطر بنماید. آزادی کار به تنهایی و وقتی که کارگر جویای کار باشد اما کار دلخواه خود را نیابد مفهوم بیهوده ای بنظر میرسد.
خطر بی عدالتی در روابط کار به مراتب کمتر از خطر بیکاری ا ست. بیکاری کابو سی ا ست که کارگران م ستعد انجام کار را در رنج مداوم قرار میدهد که این خود یک نوع بی عدالتی اجتماعی تلقی میشود.پشتیبانی و حمایت از حقوق افراد برای یافتن کار مناسب مداخله قدرت عمومی را برای استقرار یک سیستم تضمین کننده میطلبد که در آن هر کس امکان دسترسی به کار مورد علاقه خود را داشته باشد.
این تضمین وقتی میسر و موثر خواهد بود که دولت ابتکار عمل اقتصادی شایسته ای داشته باشد.اقدام دولت برای رسیدن به اشتغال کامل از طریق سیاستگذاری مدبرانه ای امکان پذیر است که از جمع آوری و تلفیق نیازها و ا ستعدادهای ملی تدوین و اجرا شود کار شای سته از منظر فر صت های ا شتغال بمعنی وجود فر صت های ا شتغال برای تمامی افراد آماده و در ج ستجوی کار ا ست که میتوان آن را در بعد مثبت برح سب ا شتغال و فعالیت نیروی کار ن سبت به جمعیت پایه و در بعد منفی برح سب بیکاری و ا شتغال ناقص و یا فقدان فر صت های ا شتغال بیان نمود.
همچنین باید در نظر داشت که کار شایسته باید کاری باشد که در جامعه قابل قبول است. بنابراین برای حصول اطمینان از حذف کار غیرقابل قبول از فرصت های اشتغال و همچنین اندازه گیری میزان موفقیت در از بین بردن چنین کارهایی کار شای سته از این بعد نیز برر سی می شود. در خ صوص مو ضوع کار شای سته و ارکان آن سازمان بین المللی کار تاکنون مقاوله نامه ها و توصیه نامه های متعددی را تصویب کرده است که کشور ایران نیز به برخی از آنها پیوسته و اصول مرتبط به آن را در قوانین داخلی خود گنجانده است.
هدف اصلی مقاله ی حاضر بررسی مفهوم و ابعاد کارشایسته در حقوق بین الملل و برر سی کا ستی های موجود در خ صوص آن در حقوق ایران ا ست. هدف فرعی مقاله نیز برر سی نگرش قانون گذار داخلی ما در خ صوص شرایط تحقق کار شای سته و در شان افراد و مبتنی بر کرامت ان سانی آنها در قانون ا سا سی و پرسش های دیگری حول این موضوع است.
.1کلیات و تعاریف:
کار شایسته و اوصاف آن : در تعریفی اجمالی از کار شایسته میتوان اینگونه انگاشت که کار شایسته کاری است که درامد کافی داشته باشد، امنیت فرد و خانواده را تضمین نماید فرصتی برای پرداختن به همه ابعاد زندگی را فراهم اورد و همچنین دسترسی به آن سخت و دشوارنباشد.کرامت انسانی نیز این امر را موجب میگردد که افراد دارای فرصت های برابر و همچنین دستمزد برابر در مقابل کار با ارزش یکسان باشند. موارد بسیار دیگری نیز وجود داردکه مجموعاً باعث ایجاد گفتمان کار شایسته گردیده است.
- نوری،1394 :ص - 24 کار شایسته از مفاهیمی استکه اخیراً در ادبیات حقوق بین المللی کار وارد شده و بعنوان یکی ازابعاد اصلی توسعه پایدار شناخته شده است. همچنین میتوان این مفهوم را بعنوان فرصتی برای افراد جهت دستیابی و حفظ کار خوب و سودمند از لحاظ اقت صادی در شرایط آزادی، برابری، امنیت و کرامت ان سانی تعریف کرد - somavia,1999,p3 - درتعریف کار شایسته برخی ابعاد قابل اشاره اند:
الف - توانایی افراد در یافتن و حفظ کاری که خواهان آنند،
ب - انجام کار بدون وجود اجبار،ج - وجود فرصتهایی یکسان بدون تبعیض در کار،
د - احساس امنیت در کار از جهت حفظ سلامتی و تامین مالی در زمینه بازنشستگی ،از کارافتادگی و حوادث شغلی
ه - حفظ شان و کرامت انسانی شاغلان از طریق مشارکت در تصمیم گیری برای تعیین شرایط کاری خود - هرندی،:1389ص - 15
.2مولفه های کار شایسته از منظر حقوق بین الملل کار و قیاس آن با نظام حقوقی ایران:
.1-2حقوق بنیادین کار:
انسان با برخورداری از کرامت ذاتی، دارای حقوق بنیادین و اساسی است.حقوق بنیادین که از حقوق اولیه یک انسان بعنوان عضوی از جامعه سخن میگوید، چه مرتبط با حقوق فردی و چه مرتبط با حقوق اجتماعی فرد باشد، امری حیاتی و اساسی است و موجب رهایی او از بی عدالتی میشود. - طباطبایی مؤتمنی،1375 :ص - 140این حقوق که جزئی از حقوق ذاتی و اساسی انسانها به حساب می آیند باید همانند معیارهای حقوق بشر در تمام کشورها به اجرا در آید.
بهره کشی از کار کودکان، اعمال تبعیض در کار و کار اجباری به منزله نفی حقوق اولیه و ذاتی انسان ها و نقض کرامت و شخصیت انسانی آنهاست. نبود آزادیسندیکایی و ممانعت از حق تشکّل، نافی آن آزادی های اساسی است که در اعلامیه جهانی حقوق بشر بیان شده است. در ادامه به بررسی موردی هر یک در نظام حقوق بین الملل و حقوق ایران میپردازیم:
منع کار اجباری:
فطری بودن آزادی انسان، آزادی کار را هم شامل میشود، بدین معنا که افراد وقتی احساس آرامش میکنندکه، براساس کشش های طبیعی خود، به کوشش و تلاش بپردازند. بنابراین، هیچگونه جبر و تحمیلی از این بابت روا نیست. در خصوص کار اجباری باید کار یا خدمتی بر فردتحمیل شده باشد. باید این کار یا خدمت را از آنچه که در آموزش بویژه در آموزش های فنی و حرفه ای فرد مکلف به آن است جدا کرد چرا که آموزش اجباری یکی از تعهدات دولت هاست که در اسناد گوناگون بدان اشاره شده است. - طاهری،:1392ص - 12
