بخشی از مقاله

خلاصه

امروزه مدیریت ریسک راهکاری مناسب در مدیریت پروژه به منظور مقابله با ریسکها و حوادثی که ممکن است در یک پروژه صنعتی رخ دهد، در نظر گرفته میشود. فرآیند مدیریت ریسک، فرآیندی است که قادر است ریسکها را شناسایی، تحلیل و همچنین راهبردهایی به منظور کاهش اثرهای ریسک تعیین کند. همچنین، اکثر مدیران در هنگام تصمیمگیری، به خصوص زمانی که قرار است از بین چند راهحل برای یک مسئله یکی را انتخاب کنند، دچار چالش میشوند.

در مدیریت ریسک در مرحله پاسخگویی به ریسک نیز یک مسئله تصمیمگیری وجود دارد، یعنی انتخاب یک راهبرد از بین چند راهبرد پاسخ مربوط به یک ریسک. در این پژوهش سعی شد تا مهمترین ریسکهای اثرگذار در ساخت پالایشگاه گازی فازهای 24-22 پارس جنوبی عسلویه شناسایی شده و استراتژیهای پاسخ به این ریسکها با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی - FAHP - و همچنین نقطه نظرات خبرگان ساخت پالایشگاه گازی عسلویه به رتبهبندی آنها اقدام گردید.

یافتههای حاصل از این پژوهش نشان میدهد که مهمترین ریسکهای اثرگذار در این زمینه به 4 دسته ریسکهای مربوط به بخشهای اجرا، مهندسی کارگاه، کنترل کیفیت و گمرک و بازرسی دستهبندی شدند. که در مجموع 34 استراتژی پاسخ به ریسک شناسایی گردید. نتایج نشان میدهد که از بین 4 استراتژی شناسایی شده ریسکهای مربوط به مهندسی کارگاه با وزن 0/3 در رتبه اول درجه اهمیت، ریسکهای مربوط به گمرک با وزن 0/2534 در رتبه دوم و ریسکهای مربوط به کنترل کیفیت و اجرا در رتبه چهارم درجه اهمیت از نقطه نظر خبرگان قرار گرفتهاند.

.1 مقدمه

امروزه استفاده از روشهای ارزیابی ریسک در صنایع مختلف رو به گسترش است به طوریکه در حال حاضر بیش از 70 نوع مختلف کیفی وکمی روش ارزیابی ریسک در دنیا وجود دارد این روشها معمولا برای شناسایی، کنترل و کاهش پیامدهای خطرات به کار میرود. هدف از فاز ارزیابی ریسک اندازهگیری ریسکها بر اساس شاخصهای مختلف از قبیل میزان تاخیر، احتمال وقوع ، تحمیل هزینه، میزان آمادگی سازمان در برابر شرایط وقوع ریسک و ... میباشد که بر اساس این شاخصها ریسکها طبقهبندی میشوند.

در رتبهبندی ریسک ارجحیت هر ریسک بر اساس شاخصهای تعیین شده در مقایسه با سایر ریسکها مشخص شده و در پی آن برنامهریزی میزان تخصیص منابع موجود برای مقابله با اثرات سوء هر ریسک مطرح میگردد. سادهترین راه جهت رتبهبندی ریسکها استفاده از دو فاکتور تاثیر ریسک بر اهداف پروژه و احتمال وقوع آن میباشد. عمده روشهای موجود ارزیابی ریسک روشهای مناسب جهت ارزیابی خطرات بوده و نتایج آنها را میتوان جهت مدیریت وتصمیمگیری در خصوص کنترل و کاهش پیامدهای آن بدون نگرانی به کار برد، هر یک از صنایع بسته به نیاز خود میتواند از روشهای مذکور بهره لازم را کسب کند. این روشها نسبت به یکدیگر دارای مزایا و معایب مختلف میباشد.[1]

یکی از ضعفهای رویکرد سنتی مدیریت ریسک، این است که واکنشها و اقداماتی را در سطح بسیار تفصیلی و بدون توجه به هدف کلی از پاسخ به ریسک، تعیین میکند . این رویکرد میتواند منجر به انجام فعالیتهای متعددی شود که اثربخشی زیادی ندارند، به خصوص زمانی که اقدامات به درستی هماهنگ نشده باشند. برای غلبه بر این موضوع، باید با رویکردی دو مرحلهای، ابتدا استراتژی مناسب برای برخورد با یک ریسک خاص اتخاذ شود، سپس تاکتیکهایی برای اجرای استراتژی انتخاب شده طراحی شوند. بدین ترتیب از پاسخهای پراکندهای که حتی ممکن است آثار یکدیگر را خنثی کنند، جلوگیری میشود.

با تعیین استراتژیها، اطمینان حاصل خواهد شد که همه پاسخهای در نظر گرفته شده در یک راستای مشخص است و از کارهای بیهوده و دوباره کاریها پرهیز میشود. هیچ استراتژی به عنوان بهترین نیست و استراتژی برخورد با هر ریسک باید با توجه به ویژگیهای آن در نظر گفته شود. برخی از ریسکها ممکن است احتیاج به ترکیبی از استراتژیها و پاسخهای چند گانه داشته باشند، حال آنکه برخی دیگر ممکن است تنها احتیاج به یک استراتژی و یک پاسخ داشته باشند. عوامل متعددی در تصمیمگیری در مورد اتخاذ استراتژی دخیل هستند که میتوان به موارد زیر اشاره کرد: نوع و طبیعت ریسک شدت تأثیر ریسک قابلیت مدیریت و قابلیت اصلاح ریسک برای کاهش و کنترل آن منابع در دسترس اثربخشی هزینهای اثربخشی استراتژی

.2 تاریخچه تحقیقات گذشته

دری و حمزهای - 1389 - ، مطالعهای تحت عنوان تعیین استراتژی پاسخ به ریسک در مدیریت ریسک به وسیله تکنیک ANP - مطالعه موردی: پروژه توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی - به انجام رساندهاند. در این پژوهش ابتدا اصلیترین ریسک پروژه از طریق پرسشنامه تعیین شده است. سپس استراتژیهای پاسخ برای مهمترین ریسک بحرانی، مشخص و در نهایت با کمک از پژوهشهای پیشین و همچنین تکنیک گروه اسمی، مدل تصمیمگیری تهیه و از طریق مقایسات زوجی، بهترین استراتژی برای مهمترین ریسک در پروژه توسعه میدان نفتی آزادگان شمالی انتخاب شده است.[2]

جبل عاملی و همکاران - 1386 - در پژوهشی رتبهبندی ریسکهای پروژه از طریق روشها و تکنیکهای مختلف تصمیمگیری چند شاخصه بررسی شده است. مطالعه موردی ارائه شده در این تحقیق به رتبهبندی ریسکها از طریق روش تاپسیس پرداخته است و همچنین تکنیک ANP یکی از تکنیکهای موثر به منظور رتبهبندی ریسکهای پروژه معرفی شده است.[3] باغبائیان و مقیمی منفرد - 1392 - مقالهای تحت عنوان شناسایی و تشریح عوامل کاهنده ریسک و فاکتورهای موثر بر ایمنی تونلهای جادهای انجام دادهاند.

در این پژوهش به شناسایی ریسکهای موثر بر ایمنی تونل جادهای و تقسیمبندی آنها در سه دسته عوامل پایهای، واسطه و مادر پرداخته میشود. عوامل واسطه و عوامل پایهای زیر مجموعهی عوامل مادر هستند. عوامل مادر در این پژوهش عوامل مادر ایمنی تونل به دو دسته زیر تقسیم بندی می گردد: عوامل کنشی - کاهندههای احتمال ریسک - ، عوامل واکنشی - کاهندههای شدت ریسک - ، عوامل واسطه کنشی مهمترین عوامل واسطه کنشی در ایمنی تونل عبارتند از: ویژگیهای ساختاری و طراحی، سیستمها و تاسیسات ایمنی، تابلوها وتجهیزات ایمنی، ویژگیهای ساختاری و طراحی مهمترین عوامل پایهای ساختاری و طراحی به هفت عامل تقسیمبندی میگردند: قوسهای تونل به دو دسته افقی و عمودی تقسیم میشوند، که بر روی دید افقی و عمودی راننده تأثیر میگذارد.

وجود قوس در قبل، بعد یا داخل مسیر تونل با توجه به محدود بودن فضای تونل اهمیت موضوع را دو چندان می کند. نرخ تصادفات در قوسهای افقی 1/5 تا 4 برابر نرخ تصادفات در مسیر مستقیم است. و شدت تصادفات در قوسها بهگونهای است که 25 تا 30 درصد تمام تصادفات تلفات دار در قوسها روی میدهند.[4] لطیفی و همکاران - 1388 - مقالهای تحت عنوان اولویتبندی ریسکهای تهدید کننده سلامت نیروی انسانی در پروژههای راهسازی جهت ارتقاء مدیریت HSE - بهداشت، ایمنی، محیط زیست - با استفاده از روش تاپسیس انجام دادهاند.

هدف از این مقاله توجه به لزوم شناسایی ریسکهای دارای اولویت از نظر ایجاد خطر و شناسایی آنها در پروژههای راهسازی میباشد بدین صورت که با قرار دادن چند پروژه به عنوان نمونه مورد مطالعه و استفاده از نظرات خبرگان در مورد ریسکهای موجود در آنها و تمرکز بر ارزیابی سطح ریسک مشاغل موجود در فعالیتهای راهسازی با استفاده از روش JSA و سپس، پس از مشخص شدن چندین ریسک اول با استفاده از روش تصمیمگیری چند معیاره تاپسیس چند ریسک اول این پروژهها مشخص میگردد. روش کار بدین صورت است که ابتدا ریسکهای فعالیتها را تحلیل کیفی و کمی نموده و پس از مشخص شدن ریسکهای اصلی هر فعالیت، از میان آنها چند ریسک دارای اولویت برتر از نظر ایجاد خطر در پروژههای راهسازی مشخص میگردد.[5]

-3 روش پژوهش

روش تحقیق این پژوهش از نوع اکتشافی و با ابزارهای FAHP به اولویتبندی استراتژیهای واکنش به ریسک در پالایشگاه گازی عسلویه میپردازد . در تحقیقات مدیریتی با دو روش به سوالات تحقیق پاسخ میگویند که عبارتند از: - 1 استفاده از فنون آماری. -2استفاده از فنون غیر آماری مانند تکنیک FAHP یا تصمیمگیری چند معیاره. در گروه اول از فنون آماری استنباطی استفاده خواهد شد، ولی در گروه دوم با استفاده از طریق بهینهسازی مساله به سوالات پاسخ داده می شود. بر اساس این تقسیم بندی، روش تحقیق حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی - پیمایشی - خواهد بود. این تحقیق به صورت موردی به اولویتبندی استراتژیهای واکنش به ریسک در پالایشگاه گازی عسلویه میپردازد.

-4 شناسایی ریسک و استراتژیهای پاسخ به ریسک

بخشی از اطلاعات مورد نیاز این پژوهش، کتابخانهای و با بررسی مطالعات پیشین، گردآوری شده است و بخشی دیگر نیز از خبرگان حوزه نفت و گاز نظرسنجی شده است. نخست با بررسی پژوهشهای داخلی و خارجی و همچنین استفاده از نظر خبرگان مذکور، به شناسایی استراتژیهای پاسخ به ریسک، اقدام گردیده است.پس از آن برای اولویتبندی این عوامل و همچنین تعیین میزان اهمیت عوامل مورد اشاره از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی با رویکرد تحلیل توسعهای چانگ استفاده گردید. ابزار مورد استفاده برای گردآوری اطلاعات، پرسشنامه مقایسات زوجی بوده که توسط پژوهشگر طراحی گردیده است .

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید