بخشی از مقاله
-1 خلاصه
این مطالعه برای معرفی ایده همپیمایی با هدف بررسی اثرات اجتماعی - کاهش زمان سفر - و اقتصادی - کاهش مصرف سوخت - طراحی شده است. هم پیمایی - carsharing - شیوه ای برای کمک به کاهش مشکلات ترافیکی در شهرهای بزرگ وکاهش هزینه های مسافران است. برای شهری مانند تهران که سالانه، بطور سرسام آوری تعداد خودروهای موجود در آن افزایش می یابد و مدتهاست که بیشتر از حد ظرفیت خیابان های آن شده، وتقریباً بیش از 50 درصد خودروهای آن تک سرنشین هستند، ترافیک یک معضل است، معضلی که روزبروز حادتر می شود و اثرات عمیقی بر سلامت فردی و جمعی شهروندان دارد .
اما راه های ارائه شده برای این مساله، کمتر اجتماعی بوده است. راه حلی مانند افزایش شبکه بزرگراهی و غیرهمسطح کردن معابر - که البته کار لازمی است - بیشتر بر نقش دولت تاکید دارد، اما در این راه حل ها، مردم حضور ندارند[1]، با توجه به این مسائل، کمک به کاهش ترافیک، آلودگی هوا و کاهش هزینه و زمان سفر را با استفاده از حلقه مفقوده ای در مدیریت شهری به نام هم پیمایی که پتانسیل بالایی در بین افراد دارا می باشد می توان انجام داد. در این مطالعه پیاده سازی اطلاعات سیستم حمل و نقل موجود و تعیین مسیرهای بهینه بر مبنای مدل شبکه شهر در محیط نرم افزارArcGIS انجام گرفته و با ابزار Network Analyze مسیر های بهینه انتخاب شده است.
-2 مقدمه
نظر به اینکه بسیاری از سفرهای روزانه شهری، سفرهای تک مقصدی و کوتاه هستند به همراه اینکه دشواریها و ملزومات موجود برای استفاده از اتومبیل شخصی در بسیاری موارد آزار دهنده و دست و پاگیر هستند، سیستم هم پیمایی در برخی نقاط جهان معرفی شده و مورد استفاده قرار گرفته است. هم پیمایی سرویسی است که امکان دسترسی به اتومبیل را برای افراد بر اساس یک مقیاس ساعتی و مقیاس مسافتی فراهم میکند.
شیوههای متفاوتی هم برای استفاده از این سیستم درنقاط مختلف جهان معرفی شده همانند رزرو از طریق تلفن، رزرو به صورت اینترنتی،مراجعه حضوری و [2].. رفع نیاز چند متقاضی به وسیله صرفاً یک خودرو می تواند جایگزینی مناسب برای خودرو شخصی باشد. دورههای مختلف شکلگیری، گسترش و ترویج همپیمایی، نمایانگر اثرات مثبت بکارگیری این شیوه حمل نقل شبه عمومی بر جنبههای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی حمل ونقل شهری است[3] تحقیقات نشان داده این سامانه نمیبایست جایگزینی برای حمل و نقل عمومی باشد چرا که در جایی که تحت پوشش حمل و نقل همگانی قرار دارد، بکارگیری این سامانه یا با تأثیرات کم در ترافیک و یا اثرات منفی بر سامانه حمل و نقل عمومی روبرو خواهد شد. [2]
این تحقیق در مورد هم پیمایی با خودرو اشتراکی یا در اصطلاح عام Car Sharing می باشد. ایجاد و ترویج هم پیمایی در ایران می تواند باعث ذخایر ارزی و افزایش پیوندهای اجتماعی و همچنین باعث پیشگیری از آلودگی هوا و ترافیک بی مورد توسط خودروهای تک سرنشین شود.نظر به لزوم وجود یک متولی دولتی برای حمایت از طرح مورد نظر و تقاضا برای سفرهای کاری با مقصد مشخص و مشترک در بین کارمندان یک سازمان و همچنین امکان دسترسی و برقراری ارتباط با کارمندان، اداره کل راه و شهرسازی استان تهران بمنظور انجام مطالعه موردی انتخاب گردیده است. ضمن اینکه تا کنون چنین طرحی در این مجموعه اجرا نشده است. با بررسی نتایج و تعمیم آن به ارگانها و نهادهایی با شرایط یکسان می توان روش مورد نظر را به صورت همزمان اجرا و نتایج را بصورت کلی لحاظ نمود.
-3 روشهای اجرای همپیمایی در جهان
پیادهسازی سیستم همپیمایی، در هر شهری با سفرهای کاری منظم ، قابل اجرا است، یکی از خدمات نوین شبه همگانی که طی چندین دهه اجرای موفق در شهرهای پیشرفته دنیا، تأثیر مثبت خود را بر شرایط ترافیکی موجود در سطح شهرها به اثبات رسانده است، خدمات همپیمایی میباشد. این خدمات با هدف کلی کاهش تردد اتومبیلهای تک سرنشین در سطح شهر پایهریزی شده و هم اکنون به عنوان یکی از خدمات مهم شبه همگانی مورد توجه بسیاری از متولیان امر است.
این خدمات به دو دسته کلی همپیمایی با خودروی سواری و همپیمایی با خودروی ون تقسیم میشوند و با این که هر دو دسته دارای تعاریف و اهداف مشترکی میباشند ولی در کل ساختار عملکردی متفاوتی دارند، خدمات همپیمایی با خودروی شخصی در رده خدمات شخصی و خدمات همپیمایی با خودروی ون در دسته خدمات شبههمگانی نیمهعمومی در ساختار حملونقل یکپارچه درون شهری ردهبندی میشوند.
بر اساس دیدگاههای مختلف، سناریوهای مختلفی برای خدمات هم پیمایی قابل تعریف است. همچنین بدون وجود قوانین اجرایی نمیتوان انتظار داشت که این خدمات دوام اجرایی داشت باشند. در کنار این قوانین به منظور اجرای این خدمات توسط شرکت های خصوصی فعال در تهران، برای انجام هر فعالیت، صلاحیتی تعیین شده که در صورت احراز آن، شرکت خصوصی میتواند مسئول انجام آن فعالیت داشته باشد.
در مجموع اجرای خدمات همپیمایی در 5 گام خلاصه میشود که عبارتند از:
· تعیین مناطق با قابلیت بالای استقبال از خدمات همپیمایی
· تشکیل مرکزی جهت جمعآوری مشخصات متقاضیان و هماهنگ نمودن آنها با یکدیگر
· ارائه ناوگان به خدمات همپیمایی با خودروی ون
· ارائه برخی مشوقها به همپیمایان و برقراری هماهنگیهای لازم با دیگر سازمانها
· نظارت بر اجرای صحیح این خدمات و رعایت قوانین تدوین شده
-4 اهداف مطالعه و شیوه تحقیق
هدف از این تحقیق کمک به کاهش ترافیک و آلودگی هوا و کاهش زمان سفر است که از طریق راه اندازی هم پیمایی یا - Car Sharing - در بین کارکنان اداره کل راه و شهرسازی استان تهران و بررسی در محیط های اداری پس از پیاده سازی این سیستم می باشد. زیر اهداف قابل تعریف در این بخش شامل:
-1 بررسی منافع اقتصادی و اجتماعی حاصل از اجرای طرح و تجربیات پیاده سازی این طرح در ایران و جهان
-2 تهیه پرسشنامه و توزیع آن بین افراد سازمان برای انتخاب مسیر مشترک -3 اتخاب کوتاهترین و مناسب ترین مسیر ها -4 شناسایی مشکلات پیاده سازی طرح و ارائه پیشنهاد جهت اجرای آن این مطالعه در شهر تهران ودر بین کارمندان یک سازمان بعنوان مطالعه موردی انجام گرفته و در نظر دارد به بررسی استفاده اشتراکی از خودرو و پتانسیل احتمالی طرح و ظرفیتهای موجود در این شاخه از مدیریت حمل و نقل را در تهران و ایران را نمایش دهد.
برای انجام مطالعه حاضر نیاز به داشتن اطلاعات - مشخصات و آدرس و .... - کارکنان می باشد که برای جمع آوری اطلاعات افراد، پرسشنامه ای را با بهره برداری از مطالعات قبلی و لحاظ نمودن مقدمات پارامتر های درخواستی مورد کاربرد، طراحی و بین افراد توزیع می شود. پس از احصاء پرسشنامه و استخراج اطلاعات مورد نیاز مقدمات تشکیل شبکه جریان شهر و ورود اطلاعات افراد در نرم افزار GIS را باید حاضر نمود.
-1-4 مطالعه موردی
با عنایت به امکان بررسی ظرفیت همپیمایی و به اشتراک گذاری خودرو در سازمان ها و نهاد های دولتی که در گذشته اعلام شد. محقق به انتخاب مجموعه اداره کل راه و شهرسازی استان تهران که از نهاد های زیر مجموعه وزارت راه و شهرسازی - یکی از متولیان حمل و نقل کشور - و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای می باشدپرداخته و نتایج مطالعات و بررسی های انجام شده در قالب این موضوع را می توان با تعمیم روش های آن به دیگر نهاد های مشابه گسترش داد.
-2-4 بکارگیری GIS
انجام عملیات مکانی، در یک سیستم اطلاعات جغرافیایی و امکان تحلیل همگانی و فضایی عوارض و روابط میان آنها براساس مختصات جغرافیایی یا به طورکلی یک پایگاه GIS فراهم کننده ابزاری است که به وسیله آنها می توان اطلاعات جغرافیایی را برای طیف وسیعی از کاربردها به کارگرفت و برای اینکه بتوان این داده های جغرافیایی را برای تصمیم گیری های صحیح به کاربرد، کیفیت آنها باید قابل پیش بینی و صحیح باشد.
داده ها، بخش اصلی هر سیستم اطلاعاتی را تشکیل میدهند و بدون آنها عملأ سیستمی وجود نخواهد داشت. در سیستمهای اطلاعات مکانی ، داده ها به دو دسته داده های مکانی و داده های غیرمکانی - توصیفی - تقسیم میشوند. داده های مکانی، داده هایی هستند که به یک مکان خاص اشاره می کنند و عکسهای هوایی وتصاویر ماهواره ای، نقشه ها، مدلهای رقومی زمین و. ... را شامل می شوند. داده های توصیفی نیز آن دسته از داده ها هستند که مشخصات و توصیفات داده های مکانی را در خود حفظ می کنند.
