بخشی از مقاله
چکیده
اصولا توسعه اقتصادی در هر کشوری نیازمند سرمایهگذاری در بخشها و فعالیتهای مختلف اقتصادی آن کشور است و بدون سرمایهگذاری در طرحهای زیربنایی و روبنایی، نمیتوان انتظار گسترش اشتغال، تولید و رفاه اقتصادی را داشت. برای تحقق این مهم، امروزه بسیاری از کشورهای جهان، تمایل شدیدی به جذب سرمایههای خارجی پیدا کردهاند. سرمایهگذاری در زیرساختهای گردشگری و استفاده از توانهای بالقوه منطقه-ای به منظور جذب گردشگر، یکی از راههای مناسب، بدین منظور است. توسعه گردشگری به عنوان مجموعه فعالیتهای اقتصادی، تأثیر بسزایی در تقویت بنیانهای اقتصادی جوامع دارد و نقش گردشگری به عنوان منبع جدیدی برای ایجاد اشتغال، کسب درآمد، دریافتهای مالیاتی بیشتر، جذب ارز و تقویت زیرساختهای اجتماعی که موجب رشد و توسعه سایر صنایع میشود، در مطالعات متعدد مورد تایید قرار گرفته است.
با توجه به اینکه ساختار اقتصادی ایران بعد از اکتشاف و بهرهبرداری از منابع نفتی به شدت متکی به صادرات نفت و درآمد ارزی حاصل از آن بوده است و تلاشهای صورت گرفته برای خروج از این وضعیت و اتخاذ سیاستهای اقتصادی غیرنفتی نتیجه چندانی در بر نداشته است، اینک برای ایجاد توسعهای همه جانبه و پایدار و همچنین جایگزینی منابع جدید کسب درآمد به جای منابع نفتی در کشور، نیازمند استفاده از تمامی امکانات و قابلیتها هستیم. این درحالی است که ایران یکی از دیدنیترین کشورهای جهان است. به طوری که کشور ما جزو ده کشور اول جهان از نظر جاذبههای - فرهنگی و تمدنی - گردشگری و جزو پنج کشور اول جهان از نظر تنوع - محیط طبیعی - گردشگری وجزءِ سه کشور اول جهان از نظر تنوع صنایع دستی است. همچنین ایران در منطقه جنوب آسیا رتبه دوم جذب بیشترین گردشگر و درآمد حاصل از گردشگری بعد از هند را به خود اختصاص داده است.
واژگان کلیدی: گردشگری، طرح، برنامهریزی، ارومیه
طرح مساله
استان آذربایجانغربی یکی از استانهای ممتاز کشور پهناور ایران به لحاظ جاذبههای گردشگری، برای گردشگران داخلی و خارجی به شمار میرود، به گونهای که این استان به عنوان چهار راه تمدن و دروازه ارتباطی ایران به کشورهای آسیایی و اروپایی محسوب میشود - به دلیل همسایگی با چهار کشور جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و عراق - ، و به لحاظ طبیعت سبز و آب و هوای مساعد و وجود ظرفیتهای تاریخی از پتانسیل بالای سرمایهگذاری در بخش گردشگری برخوردار است. همچنین شهرستان ارومیه به عنوان مرکز این استان، با دارا بودن جاذبههای کم نظیر طبیعی، مانند سواحل امن و آرام دریاچه ارومیه و دریاچه مارمیشو، تفرجگاههای زیبا و کم نظیر، تپههای دیدنی کردلر و گوی تپه، جاذبههای فرهنگی بکر، مانند آیینهای سنتی، رقصهای محلی و صنایع دستی و سوغات معروف با شهرت جهانی، بازارهای عرضه مستقیم کالا در منطقه شمال غرب کشور و ... میتواند به یک مقصد مهم گردشگری درسطح استان و کشور و حتی بین المللی تبدیل شود، و ظرفیتها و زمینههای مناسب و مساعدی در اشتغال، رونق بازار، جذب نقدینگی و سرمایههای داخلی و خارجی و بهبود سطح زندگی مردم و ارزآوری بوجود آورد. مناطق مد نظر گردشگران در سفر به مناطق گردشگری، بیشتر جاذبههای طبیعی، تاریخی، فرهنگی و اجتماعی و ... میباشد که به جرات میتوان گفت شهرستان ارومیه به صورت عام و دهکده توریستی تفریحی امیران ائلمان ارومیه به صورت خاص از تمامی این جاذبهها برخوردار است.
روش تحقیق
روش مورد استفاده در این مقاله مبتنی بر روش تحلیلی استنباطی میباشد. هم چنین روش کتابخانهای نیز در جمعآوری آمار و اطلاعات لازم در خصوص مبحث مورد بررسی از دیگر روشهای مورد استفاده در این مقاله است.
موقعیت منطقه
استان آذربایجان غربی در شمال غرب کشور واقع شده و تنها استان کشور است که با چهار کشور خارجی مرز مشترک دارد و همین ویژگی موقعیت خاص ژئوپولیتیکی به آن بخشیده است. این استان از شمال به جمهوری آذربایجان و ارمنستان، از غرب با کشور ترکیه و عراق دارای مرز مشترک بوده و طول مرز زمینی - آبی و خاکی - با این چهار کشورمجموعاً بیش از820 کیلومتر میباشد. آذربایجان غربی همچنین از شرق به استانهای آذربایجان شرقی و زنجان و از جنوب به استان کردستان منتهی می گردد. شهرستان ارومیه به عنوان مرکز استان آذربایجان غربی حدود 5217 کیلومتر مربع مساحت داشته که 11/95 درصد از کل مساحت استان میباشد. این شهرستان از جانب شمال به شهرستان سلماس، از سمت جنوب به شهرستانهای اشنویه و نقده، از شرق به دریاچه ارومیه و از غرب به دو کشور ترکیه و عراق محدود میگردد. - رزاقی، - 1386 - ، ص - 14
موقعیت فضایی و مکانی طرح
سایت مورد نظر در کیلومتر 18 جاده ارومیه به بندر گلمانخانه و در کنار دهکده توریستی چی چست در جوار دریاچه ارومیه استقرار یافته است. این سایت در ضلع غربی جاده فوق الذکر و در امتداد دریاچه از ضلع غربی، کشیده شده است.
ویژگیهای طرح
- سازگاری طرح پیشنهادی با اولویت توسعهای استان و منطقه بر اساس اسناد و برنامههای مصوب فرادست ملی، استانی و منطقهای
- تأکید بر فرهنگ، سنن، آداب و رسوم بومی و محلی استان آذربایجان غربی در طراحی و برنامهریزی پروژه
- توجه خاص به مقدمه محیط زیست و صیانت از اراضی ملی و طبیعی محدوده طرح و ارائه طرح های آبخیزداری، آبخوانداری و تثبیت دامنه ها جهت حفاظت از منابع آب و خاک منطقه
- شمولیت برنامههای پیشنهادی دهکده در حوزههای مختلف تفریحی، فراغتی، ورزشی، فرهنگی، آموزشی، اقامتی، خدماتی و رفاهی به منظور تأمین کلیه نیازهای گردشگران و مراجعان آتی.
- توجه به فعالیتها و کارکردهای فرهنگی و آموزشی - بویژه در حوزه میراث و محیط زیست - و کارکرد تشکلهای غیردولتی در نظام عملکردی آتی پروژه.
- امکان تطبیق طرح با میزان اراضی قابل واگذاری از سوی اداره کل منابع طبیعی استان، از طریق اولویت بندی اراضی و فازبندی طرح در گزینههای مختلف استقرار و جانمایی
- توجه به ارکان توسعه پایدار - انسان و طبیعت - در تدوین برنامه ها و طرحهای مداخلاتی پروژه
- ایجاد بسترهای لازم جهت توسعه فعالیتهای کشاورزی محلی و صنایع بومی به ویژه صنایع دستی در منطقه و ایجاد فرصتهای شغلی مناسب برای فعالان اقتصادی در بخشهای مذکور با ایجاد تسهیلات فضایی لازم جهت تولید و عرضه محصولات مذکور در سطح پروژه
- بهره گیری از تجربیات و نمونه های مشابه موفق داخلی و خارجی در برنامهریزی، طراحی و اجراء پروژه.
- تأکید بر جذب سرمایههای بخش خصوصی در اجراء و پیشبرد پروژه و پاسخگویی به کمبودهای فضایی شهرستان با استفاده از توانمندیهای این بخش
- بومی بودن سرمایهگذاران و آشنایی آنان با بافتهای فرهنگی، اجتماعی و طبیعی منطقه و تعلق خاطر آنان به فضا و الزامات توسعه ای مترتب برآن - مشاورین شهر و محیط باستان، - 1389
بررسی طرحهای فرادست، مرتبط و موثر بر توسعه گردشگری .1 سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی در بخشی از سند چشمانداز 20 ساله چنین آمده است، بر اساس این سند راهبردی ایران کشوری توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با هویت اسلامی و انقلابی، الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بینالملل خواهد بود. همچنین در این سند، برخورداری از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تامین اجتماعی، فرصتهای برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر، فساد، تبعیض و بهره مند از محیط زیست مطلوب مورد تاکید قرار گرفته است. - سازمان مدیریت و برنامهریزی استان آذربایجان غربی، - 1387
2.قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در این قانون بخشی از مفاد مربوط به گردشگری به شرح زیر پیش بینی شده است: - ارتقاء توان گردشگری، تولید ثروت و اشتغال زایی و مبادلات فرهنگی در کشور - آمایش سرزمین ... و گسترش عدالت اجتماعی و تعادلهای منطقهای - تلاش برای دستیابی به اقتصاد متنوع با اتکا بر گردشگری
- متوارن کردن روند گردشگری ورودی - خارجی - و خروجی - ایرانی - از کشور - توسعه زیرساختهای مرتبط با گردشگری با استفاده از حداکثر مشارکت بخش غیردولتی در مناطق دارای مزیت نسبی
- تسهیل ورود و خروج و ارتقاء سطح ایمنی و خدمات رسانی در مسیرهای عمده گردشگری - گسترش تبلیغات داخلی برای ترویج فرهنگ گردشگرپذیری و تبلیغات بین المللی برای جلب گردشگران بین المللی
- بررسی و شناسایی فرصتهای سرمایهگذاری در زمینههای گردشگری و میراث فرهنگی و جلب سرمایهگذاران داخلی و خارجی - ساماندهی و تقویت تشکلهای غیردولتی در زمینه میراث فرهنگی و گردشگری و واگذاری امور به آنها در چارچوب قوانین موجود. - سازمان مدیریت و برنامه-ریزی استان آذربایجان غربی، - 1387
3.قانون برنامه پنجساله سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
-وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است در مدت شش ماه به منظور ساماندهی امور میراث فرهنگی، ایرانگردی و جهانگردی و ایجاد هماهنگی برای استفاده بهینه از جاذبه های فرهنگی، تاریخی، طبیعی و قابلیت های کشور، جهت شناسایی فرهنگ و تمدن اسلامی به جهانیان، تقویت و ارتقای هویت فرهنگی، تحکیم وحدت ملی و همچنین توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی و افزایش درآمدهای ارزی و برای استفاده از توان سایر دستگاهها و کمکهای مردمی جهت حفظ و احیا و نگهداری میراث فرهنگی و آثار و بافتهای تاریخی و ساماندهی موزه ها، نسبت به بررسی اصلاح ساختار اداری سازمانهای ایرانگردی و جهانگردی و میراث فرهنگی برای تمرکز امور سیاستگذاری، برنامهریزی، هدایت و نظارت بخش اقدام کرده و زمینه واگذاری وظایف تصدی، به ویژه بهره برداری از اماکن و تاسیسات اقامتی سازمان ایرانگردی و جهانگردی را به بخش غیردولتی فراهم و لوایح قانونی و مقررات لازم را حداکثر طی مدت یکسال پس از تصویب قانون برنامه سوم توسعه، تهیه و به هیات وزیران تقدیم کند.
- سازمان میراث فرهنگی موظف است با همکاری و هماهنگی دستگاهها، سازمانها و ارگانهای ذیربط طی مدت یکسال آیین نامه مربوط به نحوه سرمایهگذاری برای ایجاد تاسیسات زیربنایی مانند راههای دسترسی، تامین آب، برق، گاز و تلفن را در قطبها و جاذبههای تاریخی و فرهنگی کشور، به منظور آماده سازی زیربناها برای جلب مشارکت فعال بخش غیردولتی و بهره برداری مطلوب از آنها، تهیه و برای تصویب هیات وزیران تقدیم کنند.
-سازمان ایرانگردی و جهانگردی موظف است طی سال اول برنامه، مطالعه ایرانگردی و جهانگردی را با همکاری دستگاههای اجرایی ذیربط انجام داده و گزارش لازم را برای پیگیری مراحل اجرایی به هیات وزیران تقدیم کند.
-به منظور تسهیل ورود جهانگردان به کشور، سازمان ایرانگردی و جهانگردی موظف است با همکاری وزارت امور خارجه و سایر دستگاههای مرتبط طی سال اول برنامه، اصلاحات مورد نیاز در قوانین ورود و خروج اتباع خارجی، به ویژه مقررات موجود در مبادی ورودی، به کشور را تهیه و برای طی مراحل قانونی به هیات وزیران تقدیم کنند.
- سازمان ایرانگردی و جهانگردی موظف است حداکثر ظرف مدت یکسال پس از تصویب قانون برنامه سوم توسعه، طرح چگونگی همکاری صدا و سیما و سایر رسانهها برای آموزش نحوه برخورد جامعه با آثار تاریخی و فرهنگی، جهانگردان و اتباع دیگر کشورها و ترویج فرهنگ گردشگری را تهیه و برای تصویب به هیات وزیران تقدیم کند.
- سازمان ایرانگردی و جهانگردی موظف است به منظور بهبودی و توسعه نظارت و ارزیابی از فعالیتهای تاسیسات و امکانات گردشگری در داخل کشور، آییننامه نظارت بر تاسیسات خدمات جهانگردی را متناسب با استانداردهای بین المللی اصلاح نماید.
- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است به منظور ارتقاء خدمات سیستم بانکی کشور برای استفاده جهانگردان اقدامات لازم از قبیل ارائه کارت های اعتباری - ویزا کارت - را به عمل آورد. - سازمان مدیریت و برنامهریزی استان آذربایجان غربی، - 1387
