بخشی از مقاله
چکیده
حیات اجتماعی - La vie Sociale - در شهر، شرایط زیستی است که در آن تمام عناصر و فضاهای کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی در حال تحرک و پویایی و دارای کارکرد و استمرار باشند. به سخن دیگر، نتیجه و برآیند کارکرد عناصر شهری که شرایط زیست متعادل را در جامعه شهری استمرار می بخشد، حیات اجتماعی نامیده می شود. هر جامعه شهری دارای محیط و شرایط زیست مربوط به خود است.
مادام که عناصر و فضاهای جامعه همزمان و به طور متوازن در فعالیتباشند، تداوم زیستِ شهری حاصل می شود. در این صورت زندگی و حیات اجتماعی روند عادی خود را می یابد، هویت خود را معنی می کند، مفهوم شهروندی شکل می گیرد.این چنین حیات اجتماعی، محصول کارکرد مجموعه فضاها و عناصر کالبدی اجتماعی در شهر است.
در تهیه هر طرح توسعه شهری نکته ی مهمی که تحقق پذیری آن را تضمین می نماید اقبال و مشارکت اجتماعی شهروندان در پیاده سازی و استقرار آن می باشد. اقبال اجتماعی باعث شکل گیری جوامع مدنی و رسیدن به اهداف و آرمانها می گردد و در نهایت افزایش حس تعلق خاطر ساکنین نسبت به شهر و محله را سبب می گردد.
زمانی این احساس تعلق افزایش می یابد که جامعه شهری مراحل ساخت و استقرار و اسکان را پشت سرگذاشته ، عناصر و فضاهای مختلف شکل گرفته ، جمعیت استقرار یافته و ساکنان در راه اندازی و استقرار مشارکت لازم را داشته باشند، و شکل گیری حیات شهری به انجام برسد. در حیات اجتماعی شهر، فضاهای زندگی اجتماعی از فضاهای کالبدی جدا نیستند. در جهت دستیابی به اهداف موضوع طرح تفصیلی ثامن - بافت پیرامون بارگاه حرم مطهر رضوی - به عنوان نمونه موردی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. باید خاطر نشان شد که در مطالعات پیش رو از روش مشاهده ، مطالعه اسناد کتابخانه ای و مصاحبه استفاده گردیده است.
-1مقدمه:
حیات شهری در یک شهر ما زمانی شکل می گیرد و در تمام ابعاد تداوم و استمرار می یابد که بتواند پاسخگوی یک جامعه شهری باشد. زمانی حیات شهری قادر به پاسخگویی به نیازهای جامعه و شهروندان آن است که تمامی فضاها و نهادهای شهری ایجاد شده باشند و به طور یکپارچه کارکرد خود را داشته باشند و در تمام ابعاد تحرک و پویایی لازم را نشان دهند.
-2روش تحقیق
در این پژوهش اساس کار بر مبنای مطالعه اسناد کتابخانه ای و تحلیل ریاضی سطوح خدماتی در طرح تفصیلی ثامن بوده است. علاوه بر این سعی گردیده تا با مشاهده و مصاحبه با مسئولین حوزه مورد مطالعه و همچنین مردم که در دو گروه عمده کسبه و زائرین تفکیک می شوند به تدقیق مطالعات و رضایتمندی آنها در خصوص موضوع مربوطه پرداخته شود. لذا بر این اساس روش های استفاده شده در این پژوهش شامل مطالعه اسناد کتابخانه ای ، تحلیل ریاضی ، مشاهده و پرسشنامه می باشد.
-3چهارچوب نظری
1-3 طرح های توسعه شهری در جهان
تهیه و تدوین برنامه های توسعه شهری در جهان و ایران با مفهوم امروزی از قدمت زیادی برخودار نیست ولی تلاش های انجام گرفته در این خصوص به زمان های گذشته باز می گردد، نخستین تلاش هایی که به نوعی در راستای نظم دهی به سکونتگاه های انسانی بوده است که اولین سرچشمه های تدوین برنامه توسعه را فراهم نموده است.در یک تقسیم بندی عمده می توان 4 مرحله زیر را برای سیر تحول طرح های توسعه شهری در جهان برشمرد.
-1 -1-3مرحله نخست - سال های 1800 تا 1900 میلادی - شکل گیری ایده آرمان شهری برای رفع مشکلات شهروندان ارایه می شود
در این دوره، هنوز شهرسازی به عنوان حرفه ای مستقل به وجود نیامده است. عمده ی کسانی که در باره چگونگی توسعه ی شهرها نظر می دهند. نظریه پردازان مسایل اجتماعی برای رفع مشکلات طبقات اجتماعی هستند که با ذکر خصوصیاتی در خصوص شهر مطلوب یا ایده آل خود نظر می دهند و عموم ایده های مطرح شده که به صورت اتویپا - utopia - مطرح می شود شهر مناسب را خارج از شهرهای موجود می داند و به همین دلیل به شرایطی اصطلاحاً آزمایشگاهی می اندیشند که برای تحقق شهر مورد نظر باید هرگونه محدودیت و مانع به عنوان پیش فرض اولیه برداشته شده تا شهر ایده آل به صحنه ی ظهور برسد.
-2-1-3 مرحله دوم - سال های 1900 لغایت 1950 میلادی - با تهیه ی طرح توسعه برای شهرهای اروپایی همچون آمستردام، پاریس و لندن، نخستین تفکرات مبتنی بر برنامه ریزی اجتماعی به وجود می آید شروع قرن بیستم با تحولات زیادی در عرصه ی علوم همراه می گردد. نظریات مبتنی بر استدلال استقرایی و گسترش شیوه های تجربی در همه ی علوم باب می شود و تدوین قواعد استدلالی براساس فلسفه ی علمی، اساس روش شناسی را تشکیل می دهد. به طوری که قواعد منطقی مبنای شناخت در فلسفه طبیعی برشمرده می شوند.این قواعد عبارتند از:
الف: برای تحلیل اشیاء طبیعی، فقط باید به عللی تمسک ورزید که هم صادق و هم برای تبیین ظواهر کافی باشند.
ب: باید به معلول های مشابه، تا جایی که ممکن است علل مشابه را نسبت داد.
ح: آن دسته از اوصاف که در همه ی اجسام موجود در دسترس آزمایش یافت می شوند و شدت و ضعف هم برنمی دارند می باید اوصاف همگانی جمیع اجسام شمرده شوند.
و: احکامی که از طریق استقرای عمومی و بر اثر کندو کاو در پدیده ها به دست می آید درست است ونباید به فرضیات مخالف اعتنایی شود. به تبع تدوین قواعد منطقی و احکام استدلال در همه ی علوم، در این دوره اصول نظری شهرسازی مدرن شکل می گیرد و همه ی صاحبنظران سعی در بیان تجارب استقرایی مبتنی بر مصادیق علمی دارند. به همین دلیل است که در این دوره نظریات متعددی در باره شهرسازی مطرح می شود که برخی از آنان عبارتند از:
- 1 نظریه شهر خطی توسط آرتور سوریا.
- 2 نظریه شهر صنعتی توسط تونی گارینه - 1869-1948 -
- 3 نظریه باغ شهر توسط ابنزر هاوارد - 1850-1928 -
- 4 نظریه شهر درخشان توسط لوکور برزیه - 1887-1965 -
-3-1-3 مرحله سوم - سال های 1950 تا - 1970 شکل گیری و تدوین منشور آتن وتوجه به استانداردهای کمی در زندگی شهری
مرحله ی سوم مطالعات توسعه شهری به زمان پس از جنگ جهانی دوم و نتیجه آن یعنی تخریب وسیع بسیاری از شهرهای درگیر جنگ بر می گردد. آنچه که از ویرانی های به جای مانده ازجنگ برای همگان عیان است، بازسازی و نوسازی سریع شهرها و استفاده از اصول نظری شهرسازی مدرن برای تهیه طرح های توسعه شهری است.
