بخشی از مقاله
چکیده
حرفه کشاورزی یکی از پرخطرترین مشاغل دنیا است. کارگران کشاورزی در معرض انواع آسیبها و بیماریها قرار دارند و عوامل مختلفی سلامت شاغلین این بخش را تهدید میکند. یکی از این عوامل، عوامل فیزیکی میباشد که منجر به ایجاد انواع بیماریها در بین کشاورزان میگردد. در این مقاله سعی شده است بیماریهای ناشی از عوامل فیزیکی که سلامت شاغلین بخش کشاورزی را با خطر مواجه میسازد مورد بررسی قرار گیرد. جهت جمع آوری اطلاعات، از روش مطالعات کتابخانهای و جستجوهای اینترنتی استفاده شده است.
نتایج نشان میدهد که عوامل فیزیکی مختلفی شامل گرما، سرما، اشعه خورشید، ارتعاش، رطوبت و سروصدا موجب ایجاد انواعی از بیماریها در کشاورزان میگردند که از جمله این بیماریها میتوان به گرمازدگی، سرمازدگی، ناشنوایی، از بین رفتن بینایی، اختلالات ستون فقرات، بیماریهای عفونی و انگلی، سرطانهای پوستی و غیره اشاره نمود.
.1 مقدمه
امروزه بیماریها و حوادث ناشی از کار موجب ایجاد نگرانیهای اجتماعی به ویژه در جامعه کارگری و دستاندرکاران مسایل ایمنی و بهداشت محیط کار شده است
بیماریهای شغلی به دستهای از بیماریها گفته میشود که به علت کار به وجود میآیند و به عبارت دیگر عامل مولد این گروه از بیماریها، محیط کاری افراد میباشد
در کشورهای صنعتی توجه به مسایل بهداشتی و ایمنی شغلی بسیار حایز اهمیت بوده و تلاشهای زیادی در راستای کاهش آسیبهای مرتبط با مشاغل انجام میگیرد؛ در این کشورها با توجه به این موضوع که ارتقای سطح سلامت نیروی کار ماهر، موجب افزایش توسعه یافتگی میگردد، توجه به بهداشت حرفهای به عنوان برنامهای جهت حفظ جان افراد، سلامتی و راحتی آنها و همچنین حفظ ثروتهای ملی و مردمی در نظر گرفته میشود و تلاش میگردد تا محیط کاری ایمنتر و قابل تحملتر برای شاغلان فراهم شود
حرفه کشاورزی یکی از پرخطرترین مشاغل دنیا است، زیرا شاغلان این حرفه با خطرات شغلی گوناگونی مواجه هستند .[9] در ایالات متحده آمریکا، کشاورزی، جنگلداری و آبزیپروری 14/3 درصد از صدمات شغلی مهلک، 2 درصد از صدمات شغلی غیرمهلک و 2/3 درصد از بیماریهای شغلی را در سال 2002 به خود اختصاص دادهاند .[10] همچنین، آمارها در سال 2008 نشان داده است که کشاورزی یکی از مشاغل پرخطر در آمریکا بوده است، به گونهای که میزان تلفات کارگران کشاورزی در این کشور سالانه از هر صد هزار نفر، 40/3 نفر میباشد
به همین منوال، در اروپا نیز کشاورزی چهارمین شغل پرخطر محسوب میشود، به طوری که نسبت تلفات در بین کارگران کشاورزی در سال 1998، از هر صد هزار نفر، 12/4 نفر بوده است .[10] طبق برآورد سازمان بین المللی کار، سالانه 170000 نفر از کشاورزان در اثر حوادث ناشی از کار نظیر کار با ماشین آلات و مسمومیتهای حاد شغلی کشته میشوند. این امر نشان دهنده این است که ریسک مرگ در کشاورزی دو برابر سایر مشاغل میباشد .[2] به هر حال، با توجه به ماهیت شغل کشاورزی، کشاورزان و شاغلان این بخش در معرض انواع آسیبها، حوادث و بیماریها قرار دارند. محیط کار کشاورزی نیز همانند سایر فعالیت های تولیدی در مواجهه با عوامل زیان آور بسیاری قرار دارد که سلامت شاغلین را در این بخش با مخاطره مواجه می سازد
از آنجایی که تولید محصولات کشاورزی به توان جسمی کشاورزان بستگی دارد، بنابراین، زمانی که کشاورزان از سلامت جسمی برخوردار نباشند، قادر نخواهند بود به بهرهوری مطلوب در بخش کشاورزی دست یابند .[1] بنابراین، با توجه به اهمیت بخش کشاورزی در سطح کشور جهت افزایش بهرهوری و بهبود کیفیت محصولات تولید شده و افزایش امینت غذایی، ضروری است به ارتقای سطح سلامت کشاورزان توجه لازم مبذول گردد. جهت ارتقای سطح سلامت و بهداشت کشاورزان پیش از هر چیز لازم است عوامل مؤثر بر ایجاد بیماریها و نیز بیماریها و عوارض ایجاد شده در اثر هر یک از عوامل مورد بررسی قرار گیرد.
به طور کلی عوامل زیانآور کار به 5 دسته شیمیایی، فیزیکی، بیولوژیکی، ارگونومیکی و روانی تقسیم میگردند .[7] از این میان عوامل فیزیکی یکی از عوامل مهم در ایجاد عوارض و بیماریها به شمار میروند. عوامل فیزیکی شامل گرما، سرما، سروصدا، ارتعاش، نور، رطوبت و غیره هستند که هر یک از آنها منجر به ایجاد عوارض و بیماریهایی در بین کشاورزان می-گردند. در این مقاله سعی شده است بیماریها و عوارض ناشی از عوامل فیزیکی که سلامت کشاورزان و کارگران بخش کشاورزی را با مخاطره مواجه میسازد، مورد بررسی قرار گیرد.
.2 عوارض و بیماریهای ناشی از عوامل فیزیکی
هریک از عوامل فیزیکی ذکر شده در فوق، موجب ایجاد بیماریها و عوارض مختلفی در کشاورزان میگردد که در زیر به توضیح هریک از آنها پرداخته میشود.
.1-2 عوارض و بیماریهای ناشی از گرما
گرما موجب عوارض و بیماریهای مختلفی مانند گرمازدگی، کرامپهای گرمایی، ضعف گرمایی، جوشهای گرمایی و اختلالات عصبی- روانی میگردد
یکی از عوارض ناشی از گرما گرمازدگی است. هنگام تعریق همراه با آب مقدار زیادی نمک نیز از بدن دفع میشود که در صورت عدم جبران آب و نمک از دست رفته، اختلالات و آسیبهای زیادی به بدن وارد میشود که از آن جمله میتوان به اختلالات عصبی- روانی، تولید خستگی، تحریکپذیری و کاهش ظرفیت جسمانی-روانی فرد اشاره نمود
] گرمازدگی به صورت ناگهانی بروز میکند. بیمار بیهوش و سیانوزه - لبها کبود - است. پوست بسیار گرم و خشک بودن و نبض بیمار به تندی میزند و درجه حرارت گاهی تا 45 درجه هم بالا میرود
همچنین، گرما موجب ایجاد عارضه خستگی مخصوص میگردد که شروع این عارضه به آهستگی پیدا میشود. در اثر این عارضه شخص دچار سرگیجه، خستگی و ضعف عمومی شده و پوست معمولاً مرطوب، نبض تند و فشار خون پایین میباشد
کار کردن در محیط گرم، علاوه بر عوارض گفته شده موجب بروز آثار بیماریزای ناشی از گرما و تحلیل قوای جسمانی مانند سوختگیهای سطحی پوست در اثر تابش آفتاب یا جوشهای گرمایی در اثر بسته شدن دهانه غدد عرق و گرمازدگی میشود
جوشهای گرمایی، جوشهای قرمز رنگی هستند که مخصوصاً روی قفسه سینه دیده میشوند. کارگرانی که در محیط-های گرم کار میکنند و رعایت بهداشت فردی نمیکنند به این عارضه مبتلا میگردند
یکی دیگر از عوارض ناشی از گرما، کرامپ گرمایی است. این عارضه در کارگرانی که در محیطهای گرم، کارهای بدنی سنگین انجام میدهند، دیده میشود. در صورت بروز این عارضه، گاهی پیش از آغاز علائم مخصوص این بیماری، کارگر دچار سردرد و سرگیجه خفیف میگردد. اما بااین حال، کرامپ گرمایی به صورت ناگهانی آغاز میشود و با دردهای شدید ناگهانی، ابتدا در ماهیچههای دست و بازو و سپس در ماهیچههای پا و شکم شروع میشود. درد مرتباً زیاد شده و در حالت بسیار شدید ممکن است گرفتگی - اسپاسم - نیز دیده شود
.2-2 عوارض و بیماریهای ناشی از سرما
سرما موجب میشود انقباضات و انبساطات عروقی متناوب در بافت سلولی بروز کند که سرانجام موجب انقباض و بسته شدن عروق و تولید کمخونی موضعی اندام یا جایی از بدن میگردد که در عین حال با لخته شدن خون موجود در همان عروق همراه است. همچنین سرما به طور مستقیم روی اعصاب حرکتی اثر کرده و موجب از کار افتادن آنها میگردد. از نظر برخی از دانشمندان علت ایجاد فلجهای ناشی از سرما، همین پدیده است.
از دیگر عوارض سرما، سرمازدگی است. هنگامی که فرد در معرض سرمای شدید قرار میگیرد، حرارت مرکزی بدن او کاهش مییابد و عوارض سرمازدگی بروز میکند .[7] در این حالت ابتدا لرز شدیدی به شخص دست میدهد که با بیقراری و دردهای شدید هضلانی به ویژه در پشت گردن همراه است. نبض تند شده و فشار خون افزایش مییابد. شخص احساس خوابآلودگی شدیدی میکند و تیرگی روانی و بیحسی بر او چیره میشود .[6] در تولید سرمازدگی، مدت اثر سرما تأثیر دارد، به گونهای که اگر این مدت طولانی باشد، حتی سرمای متوسط محیط هم خطرناک است
از دیگر عوارض ناشی از سرما میتوان به عوارض موضعی اشاره نمود. عوارض خفیفی مانند ورم و کبودی انگشتان، احساس سوزش و خارش شدید و در صورت ترک برداشتن پوست، زخمهای دیرجوش ایجاد میشود. یخزدگی مهمترین عارضه موضعی سرما است که غالباً در انگشتان دست و پا، گوشها و بینی و به ندرت در همه قسمتهای دست و پا و مچ دست و پا و صورت دیده میشود .[6] کهیر نیز از دیگر عوارض ناشی از سرما میباشد که معمولاً روی قسمتهای باز بدن به دنبال اثر هوای سرد یا آب سرد بروز میکند و همراه با خارش و مور مور شدن میباشد
علاوه بر عوارض اشاره شده در بالا، سرما موجب تسهیل و یا تشدید در برخی از بیماریهای عفونی و بیماریهای حساسیتزای دستگاه تنفسی میشود که از جمله این بیماریها می توان به سینهپهلو، برونشیت، آسم و زکام اشاره نمود. همچنین، بررسیها نشان دادهاند که هرچه دمای محیط کار سردتر باشد، حوادث ناشی از کار نیز افزایش مییابند
.3-2 عوارض و بیماریهای ناشی از سروصدا
افرادی که در محیطهای پرسروصدا کار میکنند، دچار عارضه ناشنوایی شغلی میگردند. در ابتدا کار در محیطی با سروصدای بیش از حد مجاز برای کارگر ناراحتکننده است. در این حالت اگر در پایان همان روز شنوایی کارگر توسط دستگاه شنوایی-سنج اندازهگیری شود، در بسامد 4000هرتز، تقریباً در حدود 40 دسی بل کاهش مشاهده خواهد شد که علاوه بر آن کارگر از وزوز گوش نیز احساس ناراحتی میکند. پس از مدتی، کارگر عادت کرده و در صورت ادامه به کار در محیط پرسروصدا، به تدریج دچار ناشنوایی شغلی خواهد شد.
