مقاله عوامل اثرگذار خریداران و فروشگاههای الکترونیک در خرید الکترونیکی شهرستان ساوه

بخشی از مقاله

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی تعیین عوامل مؤثر در فروشگاه های الکترونیکی و ارائه راهبردهای فروش از طریق اینترنت در این دسته از فروشگاه ها در شهر ساوه در سال 1390 صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل خریداران در فروشگاه های حقیقی، خریداران فروشگاه های الکترونیکی و کسانی که به اینترنت دسترسی دارند ولی از فروشگاه اینترنتی خرید نکرده اند می باشد .

از این میان با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای 140 نفر به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شد . روش جمعآوری دادهها بر اساس مصاحبه و پرسشنامه انجام گرفت. پایایی پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0/8769 به دست آمد و همین طور از روایی محتوا به منظور آزمون روایی پرسشنامه استفاده شد.

از آزمون همبستگی اسپیرمن جهت شناخت ارتباط معناداری بین عوامل مؤثر بر خرید الکترونیکی - میزان دسترسی مشتریان به اینترنت، میزان آشنایی مشتریان با خرید الکترونیکی، آگاهی مشتریان از وجود فروشگاه الکترونیکی، آگاهی مشتریان از تحویل رایگان اقلام خریداری شده در مقصد، تمایل مشتریان به امتحان و مقایسه کالاها قبل از خرید، تمایل مشتریان به خرید از خارج از منزل به عنوان یک فعالیت اجتماعی و تفریح، جذابیت طرح پایگاه اینترنتی فروشگاه الکترونیکی، حمل و نقل فیزیکی مناسب کالا توسط فروشگاه اینترنتی - و خرید الکترونیکی استفاده می شود و همچنین از آزمون تحلیل واریانس فریدمن نیز جهت بررسی معناداری رتبه بندی بین متغیرها استفاده شد.

نتایج تحقیق نشان داد که ارتباط معناداری بین عوامل مؤثر بر خرید الکترونیکی و خرید الکترونیکی وجود دارد، همچنین نتایج آزمون تحلیل واریانس فریدمن نشان داد که بیشترین عامل تأثیر گذار بر خرید الکترونیک میزان دسترسی به اینترنت و کمترین عامل تآثیرگذار بر خرید الکترونیک، خرید خارج از منزل به عنوان تفریح می باشد.

1 -مقدمه

کسب و کار الکترونیکی به عنوان یکی از زیر مجموعه های فناوری اطلاعات و ارتباطات، رشد قابل توجهی را در دهه گذشته تجربه نموده است . به طوری که رویکرد بیشتر موسسات تجاری در پذیرش و بکارگیری کسب و کار الکترونیکی در جهت ورود و کسب سهم بیشتری از بازارها و جذب مشتریان جدید، موثر و کارا بوده است

.یکی از ویژگی های مهم تجارت الکترونیکی، روان سازی روش های فعالیت و در نتیجه کاهش هزینه ی علمیات بازرگانی است. بررسی ها نشان می دهد که استفاده از تجارت الکترونیکی،21 تا 70 درصد صرفه جویی در هزینه های فعالیت های مختلف ایجاد می نماید

تغییرات در مشتریان و توانمندی های شرکت ها موجب ایجاد تغییرات بنیادی در تجارت شده است .شرکت ها از شرکت های محصول محور به شرکت های مشتری محور تبدیل شده اند.امروزه مشتریان بیش از هر زمان دیگر دارای قدرت خریدند و می توانند به راحتی و سرعت و در هر ساعت از شبانه روز از طریق فروشگاه های اینترنتی در چند دقیقه مشخصات و قیمت های محصولات را با هم مقایسه کنند و بهترین خرید را داشته باشند. افزایش تنوع کالاها و خدمات، افزایش امکان تعامل با عرضه کنندگان، افزایش امکان ارتباط با سایر خریداران، امکان تولید سفارشی، همه و همه ثمره تجارت الکترونیک است.

تحقیق حاضر به دنبال تعیین و رتبه بندی عواملی است که برخریدهای الکترونیکی اثر می گذارد. به همین جهت در مقاله پیش رو ابتدا به بررسی تئوریک عوامل اثرگذار بر خرید الکترونیک می پردازیم و سپس یک مدل مفهومی ارائه می کنیم و در نهایت به بررسی فرضیه ها می پردازیم.
 
نمود: بازار الکترونیک یک سیستم اطلاعاتی بین سازمانی است که باعث تسهیل معاملات الکترونیکی بین خریداران و فروشندگان می گردد

-2 ادبیات تحقیق

-2-1 تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک مفهوم و جریان قدرتمندی است که زندگی بشر را دستخوش تغییرات اساسی کرده است. تعاریف مختلفی برای تجارت الکترونیکی شده است. به عنوان نمونه می توان تجارت الکترونیکی را در قالب استفاده از ارتباطات الکترونیکی برای ایجاد ارتباط میان فعالیت های اقتصادی تعریف کرد .همچنین تجارت الکترونیکی" مجموعه ای از فناوری هایی است که توسط فرآیند الکترونیکی، سبب ذخیره سازی و انتقال اطلاعات به حجم وسیعی از کاربران شده،تعریف می شود. سازمان توسعه و همکاری های اقتصادی1 ،تجارت الکترونیکی را چنین تعریف کرده است" : انجام تجارت کالاها و خدمات از طر یق شبکه جهانی وب ، چه آن دسته از کالاها و خدمات ی که قابلیت ار ائه و تحو یل از طریق شبکه جهانی وب را دارند و خواه آنهایی که این قابلیت در آنها وجود ندارد.

از مجموعه تعاریف ارائه شده می توان نتیجه گیری کرد که زمینه های کاربرد تجارت الکترونیکی بسیار گسترده تر از مبادله کالا ،خدمات و وجوه است. به همین دلیل و در تعریف و تبیین سیاست های مورد نظر باید علاوه بر کاربردهای بالفعل ، به کاربردهای بالقوه آن نیز توجه داشت . از این رو، در اقتصاد نوین، تجارت الکترونیکی به عنوان یکی از پا یه های رشد اقتصادی مورد توجه است و ادبیات موضوع قابل توجه ای را در مباحث جهانی شدن و رشد اقتصادی به خود اختصاص داده است.

-2-2 بازار الکترونیک

طبق تعریف اسمارت2 یک بازار الکترونیک بازاری است که درآن خریداران و تامین کنندگان مختلف جمع می شوند و با اشتراک گذاری اطلاعات به خرید و فروش کالا و خدمات می پردازند.تکنولوژی اطلاعات در این بازار باعث تسهیل انجام معاملات می شود.شرکت کنندگان در این بازار شامل خریداران و فرو شندگان و فراهم کنندگان تکنولوژی و سرمایه گذاری هستند. به صورتی دیگر باکوس 3 عملکرد بازارهای الکترونیکی را به این صورت تعریف می کند.کنار هم قراردادن خریداران و فروشندگان ، تسهیل معاملات ،فراهم ساختن زیرساخت های قانونی، جمع کردن اطلاعات مربوط به محصولات و شناخت قیمت.

-2-3 خرید و فروش الکترونیکی؛مزایا و محدودیت ها

می توان محصولات و خدمات را بر اساس ویژگی های خرید آنها در ارتباط با خرید اینترنتی به سه دسته طبقه بندی نمود:

الف - خریدهای بی دردسر و آسان4 :این نوع خریدها مخاطره اندکی را در بر دارند. فروشهای اینترنتی می توانند در مورد این نوع کالاها بسیار موفق باشند چرا که می توانند از هر محصول نمونه های متعددی را با ارائه تخفیفات زیاد و ارسال راحت برای خریداران تامین نمایند .خرید اینترنتی کتاب نیز در زمره ی این دسته از خریدها قرار می گیرد.

ب - کالاهای تحقیق شده:5 این دسته از خریدها به برنامه ریزی و کسب اطلاعات فراوان در مورد کالاهایی که حضور فیزیکی در حین خرید آن ها چندان ضروری نیست نیاز دارند .در عین حالی که کالاهای گران قیمتی هستند و نیاز به اطلاعا ت قبلی دارند؛ نظیر انواع تورهای تفریحی، لوازم و سخت افزارهای کامپیوتری و لوازم الکتریکی.

ج: کالاهای برگشت پذیر6 :این گروه کالاهایی با قیمت متوسط و دفعات و تناوب خرید بالا هستند که ارسال آن ها برای مصرف کننده می تواند با موفقیت مواجه شود . از جمله این کالاها می توان از انواع ویتامین ها، لوازم آرایشی و زیبایی و حتی غذاهای مخصوص مراسم تشریفاتی نام برد .

لازم به یادآوری است انجام خریدهای اینترنتی مصرف کنندگان به همان دلایلی است که خریدهایشان را از طریق کاتالوگ انجام می دهند. خریدهای اینترنتی نه تنها سرعت رشد بالایی نسبت به خریدهای کاتالوگی دارند، بلکه به عنوان جایگزین شیو ه سنتی خرید کاتالوگی نیز محسوب می شود .

اینترنت می تواند یک فروشگاه مجازی با ترکیب خوبی از انتخاب، راحتی، قیمت و سایر ویژگی های خریدهای کاتالوگی یا فروشگاه های سنتی قلمداد شود[5]معمولاً. خرید محصول به شیوه اینترنتی نیازمند آن است که مصرف کننده حداقل آدرس پستی و شماره کارت اعتباری خود را در اختیار شرکت فروشنده قرار دهد . اغلب شرکتها و خرده فروشهای اینترنتی، اطلاعات بیشتری را از افراد می خواهند و این یکی از مشکلات این شیوه خرید است . مصرف کنندگانی که قصد خرید دارند از ارائه اطلاعات شخصی خود به افراد غریبه نگرانند .

این نگرانی ها در محیط اینترنت به دلیل مشکلات امنیتی داد و ستدهای اینترنتی تا حدودی افزایش پیدا می کند . نگرانی های خریداران در مورد امنیت و حفظ اطلاعات خصوصی آن ها یکی از چالش های عمده بر سر راه رشد کسب و کارهای اینترنتی است . آمار نشان می دهد که در سال 2001 خرده فروش های 5/ 5 میلیارد دلار برای حفظ امنیت و ایجاد اعتماد در خریداران هزینه کرده اند که این رقم در سال 2006 بالغ بر 24,5 میلیارد دلار افزایش پیدا کرد . با وجود این که نگرانی ها در میان همه گروه های جامعه وجود دارد، اما در برخی از گروه ها نظیر زنان، افراد متاهل، سالمندان و افرادی که درآمد و تحصیلات بالاتری دارند، بیشتر به چشم می خورد .

-2-4 فروشگاه های الکترونیکی

در تعریف فروشگاه الکترونیکی اختلاف نظرهای فراوانی وجود دارد. در یکی از تعاریف، یک طیف در نظر گرفته شده است که در یک سطر فروشگاهی است که تمام کارهای خود را به طور سنتی انجام می دهند و در سوی دیگر فروشگاهی است که کلیه فعالیت های خود را به وسیله ابزارهای الکترونیکی - شامل تلفن، تلویزیون های کابلی ، اینترنت و ... - انجام می دهند.

بر اساس تعریف دیگر فروشگاه الکترونیکی عبارت است از داد و ستد بر روی وب یک شرکت یا فروشگاه که منظور آن ارتقاء شرکت یا کالا و خدمات آن است. هر شرکتی که تنها به منظور حضور اینترنتی یک وب سایت ایجاد می کند می تواند به عنوان شرکتی که فروشگاه الکترونیکی اصلی متعددی ایجاد کرده تلقی شود؛ حتی اگر وب سایت مزبور کاملاً حرفه ای و پیچیده باشد

برای راه اندازی و بهره برداری از فروشگاه الکترونیکی، تعهد بالای مدیریت ارشد و اعتقاد به تاثرات شگرف اینترنت - در ارائه خدمت به مشتریان، حفظ ارتباطات با عرضه کنندگان و مشتریان ، در دو سوی زنجیره ارزش سازمان، رفع پاره ای از مشکلات جامعه از قبیل کاهش حجم ترافیک شهر و در نهایت سودآوری سازمان - و ... امکانات لازم می باشد

-2-5 وسایل ارتباطی خرید و فروش الکترونیکی

ابزارهای الکترونیکی شامل رسانه های مختلفی است که می توان آنها را به صورت زیر تقسیم بندی نمود:

.1ابزارهای صرفاً ارتباطی: تلویزیون، رادیو، تلفن، نمابر، پیجر، دستگاه های خود پرداز1

.2 رسانه های ارتباطی همراه با پیغام محتوایی : کاتالوگ، CD-ROM، شبکه جهانی اینترنت و ماهواره. هدف از به کارگیری این رسانه ها و ابزارها، ایجاد ارتباط نزدیک بین فروشنده و مشتری نهایی است

-3 مدل مفهومی تحقیق

با توجه به ادبیات پژوهش و فرضیات موجود در تحقیق مدل مفهومی تحقیق در شکل 1 ارائه می گردد.

-4 روش شناسی تحقیق

جامعه آماری تحقیق شامل شهروندان شهر ساوه می باشد که به سه گروه تقسیم شده اند: کلیه خریداران فروشگاه های حقیقی، خریداران فروشگاه های الکترونیکی و کسانی که به اینترنت دسترسی دارند ولی از فروشگاه اینترنتی خرید نکرده اند. شهرستان ساوه به مساحت 8855 کیلومتر مربع - معادل 30 درصد مساحت کل استان مرکزی - در شمال استان مرکزی قرار گرفته است که بدین ترتیب وسیع ترین شهرستان استان مرکزی به شمار می آید .

این شهرستان از شمال وشمال غربی به کرج و قزوین، شمال شرقی به شهریار، جنوب شرق به قم از جنوب به تفرش و از غرب به همدان محدود می گردد و با مرکز استان - اراک - 152 کیلومتر فاصله دارد. جمعیت ساوه 210508 نفر و زرندیه 65496 نفر می باشد که %90 آنها با سواد می باشند. دراین پژوهش از آزمون کای دو برای تعیین رابطه معنی دار بین خرید الکترونیکی وسایر متغیرهای مورد نظر و از آزمون همبستگی اسپیرمن برای تعیین وجود یا عدم وجود رابطه بین متغیرهای مورد بررسی و از آزمون رتبه بندی فریدمن برای تعیین اولویت عوامل پژوهش استفاده گردیده است.

با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای در جامعه آماری مورد نظر تحقیق 180پرسشنامه پخش شد که نهایتاً 140 پرسشنامه جمع آوری گردید. روش مورد استفاده در این پژوهش از نظر هدف پس رویدادی - علی- مقایسه ای - و از نظر گرداوری داده ها توصیفی-همبستگی می باشد.

داده ها توسط پرسش نامه محقق ساخته 40 سؤالی با مقیاس پنج درجه ای لیکرت جمع آوری گردید که سؤالات پرسشنامه تمامی مؤلفه های خرید الکترونیکی که در فرضیه ها و مدل مفهومی تحقیق اشاره شده است را در بر می گیرد. به منظور اندازه گیری پایایی، یک نمونه اولیه شامل 40 پرسشنامه پیش آزمون گردید و سپس با استفاده از داده های بدست آمده از آن پرسشنامه ها و به کمک نرم افزار آماری SPSS میزان پایایی با روش آلفای کرونباخ محاسبه گردید که عدد 0/8769 بدست آمد