بخشی از مقاله
چکیده
آموزش عالی نماد رشد و توسعه اطلاعات و دانش در جوامع و تامین کننده قدرت جوامع در عرصه رقابت جهانی می باشد. در بین کارکردهاي مختلف آموزش عالی کارکرد پژوهش اهمیت فزاینده اي به خود گرفته است. از آنجا که اساتید دانشگاه ها نقش مهمی در توسعه فرهنگ پژوهشگري دارند. بدین منظور در این پژوهش چهار عامل تاثیر گذار شخصیتی، اقتصادي، آموزشی و سازمانی اساتید به عنوان صاحبان اصلی آموزش، مورد بررسی قرار داده است.
روش انجام پژوهش توصیفی - پیمایشی و جامعه آماري، کلیه اساتید دانشگاه هاي شهرستان بهبهان بودند. نمونه مورد مطالعه به صورت تصادفی طبقه اي نسبی از جامعه یاد شده، انتخاب گردیدند. از پرسشنامه محقق ساخته جهت اندازه گیري متغیرهاي تحقیق استفاده شد که با بررسی اولیه پایایی پرسشنامه با استفاده از روش الفاي کرونباخ به دست آمد. نتایچ آزمون فریدمن نشان داد بین میانگین رتبه ها تفاوت معنی داري وجود دارد. نتایج آزمون Tنشان داد که بین اساتید هیات علمی دانشگاه ها و اساتید مدعو در چهار عامل سازمانی و آموزشی تفاوت معناداري وجود دارد.
مقدمه
انسان خود موجودي است که تکویناً پژوهشگر است و هموراه به دنبال کشف حقایق و واقعیت هاست و درصدد ارضاء حس حقیقت جویی و کنجکاوي خود به مرزهاي تحقیق، کشف و پژوهش قدم می نهد تا تلاطم و التهاب رسیدن به اسرار هستی را در خود آرامش بخشد و پاسخ ناداسته ها را بیابد
پژوهش به عنوان یکی از مهم ترین منابع شناخت و آگاهی انسان ها از دیرباز، نقشی مهم در توسعه جوامع و سازمان ها داشته است و امروزه در بسیاري از کشورهاي جهان توجه جدي به امر پژوهش و تحقیقات می شود و یکی از عوامل اساسی پیشرفت در کشورهاي توسعه یافته، توجه خاص به امر پژوهش است. اصولاً هر نوع پیشرفت و توسعه ارتباط مستقیمی با تحقیقات علمی دارد و توسعه کشورهاي پیشرفته در نتیجه سرمایه گذاري در بخش پژوهش است. حجم وسیع پژوهش هاي علمی در کشورهاي توسعه یافته صنعتی گویاي این واقعیت است
در همین راستا بسیاري از دانشگاه هاي دنیا رسالت خود را از آموزش محوري به سوي پژوهش محوري تغییر دادند.
امر پژوهش در جامعه ما نیز همانند سایر جوامع پیشرفته و مترقی مورد توجه عمیق مسئولان قرار گیرد و براي رسیدن به این هدف باید از تفکر و اندیشه پژوهشی شروع کرد و آن را در جامعه گسترش داد و از نظر پژوهشگر ان در دانشگاه، مناسبترین جایگاه و تواناترین بستري است که می تواند براي شروع و ترویج فرهنگ و تسریع مهارتهاي پژوهشی، مورد استفاده قرار گیرد، زیرا پیشرفت همه جانبه در جامعه در هر شرایطی مرهون تفکر، اندیشه، پژوهش و رشد علمی و تحقیقاتی نظام آموزشی آن جامعه می باشد و هر گونه تغییر و تحول در زیر ساخت فکري جامعه رشد و توسعه کشور منوط به پویایی و تحرك نظام آموزشی است و مشکل عدم توسعه و پیشرفت را باید در نظام آموزشی جستجو کرد، زیرا از طریق آموزش و پرورش و دانشگاه هاست که نیروي انسانی پژوهشگر، وظیفه شناس و منظم پرورش می یابد. بنابراین تربیت افراد با روحیه ي پژوهشی به عنوان یک فرهنگ و عادت در جامعه فراگیر می شود، و در نهایت در طول زمان سبب رشد و توسعه علمی و صنعتی و بهبود وضعیت اجتماعی و اقتصادي کشور می گردد. و به همین دلیل این مسئله از امور مورد توجه پژوهشگر بوده تا گامی در جهت حل مشکل انجام پژوهش بنیادي و کاربردي برداشته شود
در واقع مهمترین و اساسی ترین رکن نظام آموزشی را نیروي انسانی پژوهشگري که از توانایی ها و مهارت هاي لازم پژوهشی برخوردار است، تشکیل می دهد - هاشمی و همکاران، . - 1389 آموزش این توانایی هاي پژوهشی باید با جدیت، شکیبایی، مطالعه گسترده، تردید علمی، علاقه و کاوش مستمر همراه باشد تا زمینه کشف، توصیف، تبین و گسترش دانایی را فراهم سازد - فضل الهی، . - 1389 در واقع درك دانشگاه به عنوان موسسه آموزش عالی نیازمد درك عمیق و پایدار این نکته است که جستجو، پژوهش و اکتشاف قلب نهاد آموزشی است، این رسالت مشترك هر آنچه را که در فضاي دانشگاه رخ می دهد به هم پیوند می زند
دانشگاه، نماد آموزش عالی کشور، نهادي اثرگذار در فرهنگ جامعه است و از این رو، موضوع فرهنگ در سازمان دانشگاه، اهمیتی دو چندان می باید. فرهنگ غالب در دانشگاه هاي معتبر جهان، به سوي پژوهش سوق داده شده است
یکی از فاکتورها و عوامل موثر بر توسعه فرهنگ پژوهشگري عامل فرهنگی است که فرهنگ پژوهش بدلیل تاخر فرهنگی بین فرآورده هاي نوین علمی با زیر ساختها و قابلیتهاي فیزیکی و فرهنگی جامعه در سطح کلان - فرهنگ پژوهشی و فرهنگ عمومی جامعه ایران - ، دستخوش نوعی تعارض با فرهنگ عمومی است که زبان و ادبیات، باورداشتها، دلمشغولی ها، نگرش و ارزشها و هنجارهاي متفاوتی با آن دارد.
به بیان دیگر فرهنگ علمی و پژوهشی در کشاکش اثرگذاري و اثرپذیري از فرهنگ عمومی جامعه ایران بوده و بسیاري از انرژي ها، منابع و فرصتهایش صرف کاهش اثرات ناخواسته و نامطلوب فرهنگ عمومی بر مرزهاي فرهنگ پژوهشی می شود. در چنین وضعیتی که تاثیر ناخواسته و نامطلوب فرهنگ عمومی بر مرزهاي فرهنگ پژوهشی می شود. در چنین وضعیتی که تاثیر گذاري فرهنگ عمومی بر فرهنگ پژوهشی غالب باشد و سیطره آن بر شریانهاي تازه ولی ضعیف فرهنگ پژوهشی چنگ انداخته باشد، جامعه هیچگاه روي سعادت را نخواهد دید و حرکت تعالی بخش آن رو به تاریکی خواهد گرایید.
بالاترین سرمایه گذاریها و کیفی ترین برنامه ریزي ها باید در نظام آموزشی و پژوهشی یک کشور اجرا شود. اگر در نظام آموزشی به پژوهش بها داده شود، علم و پژوهش به جامعه راه پیدا می کند و پشتوانه اي همیشگی در تصمیم گیریها خواهد شد، اندیشه ها، برخوردها، روشهاي نو و بدیع و خلاق همگی از نظام آموزشی مایه می گیرد
تغییر و پذیرش فرهنگ نیازمند ویژگیها فردي و شخصیتی است که این ویژگیها در جذب فرهنگ پژوهشی موثر می باشند - علاقه، انگیزه، احساس نیاز، اعتماد به نفس، انرژي ، جسارت، شهامت ، امانتداري، مشارکت جو، نوجو، کنجکاو، و .. -
در زمینه فرهنگ پژوهشگري تحقیقاتی چند در ایران صورت گرفته است که به عنوان نمونه می توان به مرادي - - 1384 در تحقیق با عنوان بررسی شیوه هاي تشویق و ترغیب مدرسان و دانشجویان به امور پژوهشی به این نتیجه رسده است که گنجاندن درس روش تحقیق در کنار سایر دروس از دبیرستان و پرداخت پاداش و حذف بوروککراسی اداراي و آشنایی با روش هاي مقاله نویسی براي مدرسان از مهمترین عوامل ایجاد انگیزه ي پژوهش می باشد.
عمادي - . - 1383 در تحقیقی با عنوان مقایسه نظرات اساتید زن و مرد مراکز تربیت معلم شهر تهران پیرامون عوامل موثر در گسترش فرهنگ پژوهشگري دانشجویان مراکز فوق به این نتیجه رسید عامل آموزشی بیشترین تاثیر و عامل اقتصادي کمترین تاثیر را در فرهنگ پژوهشگري دارد. و بین عوامل اقتصادي، نظام اجتماعی، خانوادگی، تبلیغی به لحاظ جنسیت تفاوت معنی داري وجود نداشت.
گرانمایه - - 1388 در مقاله اي با عنوان عوامل موثر در شکل گیري جامعه پژوهش محور را در دو بخش نظام آموزش و پرورش با مولفه هاي - محتواي درسی، روش تدریس، آموزش مدرسان - و بخش عملکرد برنامه ریزان صرفاً به پژوهش هاي انجام شده در آموزش پرورش و آموزش عالی و چگونگی استفاده از یافته هاي پژوهشی و علل عدم استفاده از آنها را بررسی کرده است.
از آنجائیکه پژوهش سنگ زیر بناي توسعه یک جامعه است و اندیشمندان و اساتید، نقش مهمی در توسعه فرهنگ پژوهشگري دارند در این تحقیق سعی شده که چهار عامل اقتصادي، فردي، سازمانی و شخصیتی موثر بر فرهنگ پژوهشگري از دیدگاه اساتید مورد بررسی قرار گیرد تا نتایج این تحقیق در انتخاب ها و تصمیم گیرهاي آینده در خصوص برنامه ریزي فرهنگی براي پژوهش محوري استادان موثر واقع شود.
روش تحقیق
با توجه به ماهیت موضوع و هدف، روش تحقیق توصیفی – پیمایشی می باشد. جامعه آماري این پژوهش کلیه ي اساتید دانشگاه هاي شهرستان بهبهان - پیام نور، خاتم انبیاء، پردیس امام جعفر صادق - ع - ، علوم پزشکی - بودند. که از این تعداد 126 استاد - 21 استاد از دانشگاه پیام نور، 53 استاد از دانشگاه خاتم انبیاء، 28 استاد پردیس دانشگاه امام جعفر صادق - ص - ، 24 استاد از دانشگاه علوم پزشکی - به صورت تصادفی طبقه اي نسبی از جامعه یاد شده انتخاب گردیدند.
ابزار اندازه گیري:
ابزار مورد استفاده در این مطالعه پرسشنامه محقق ساخته است که شامل 40 گویه که چهار عامل شخصیتی، اقتصادي، آموزشی و سازمانی بودند را اندازه گیري می گیرد. در این پرسشنامه، آزمودنی ها بر اساس یک مقیاس لیکرتیجه اي6در - کاملاً موافق، موافق، نسبتاً موافق، نسبتاً مخالف، مخالف، کاملاً مخالف - نظر خود را در مورد گویه اعلام کردند. هر کدام از عامل را 10 گویه می سنجد. براي تأیید اعتبار صورت پرسشنامه بین 5 نفر از اساتید توزیع و سپس اعتبار صوري آن مورد تأیید قرار گرفت. براي پایایی پرسشنامه از آزمون الفاي کرونباخ استفاده شد. ضریب پایایی پرسشنامه 0/87 حاصل شد.
