بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش به بررسی و شناسایی عوامل مؤثر بر میزان افشای اجباری در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1386 تا 1391 پرداخته شده است. برای انجام این پژوهش 85 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی مذکور بررسی گردید.
برای آزمون فرضیه های پژوهش از تحلیل همبستگی و رگرسیون استفاده شده است. روش پژوهش از نوع همبستگی و علی پس رویدادی و روش آزمون فرضیه ها، آزمون همبستگی و رگرسیون است. دراین پژوهش عوامل مؤثر بر افشای اجباری موردبررسی قرارگرفته یافته های پژوهش نشان میدهد که اندازه شرکت، سودآوری، نوع صنعت بر افشای اجباری تاثیر معنی دار و مثبت دارد. کیفیت حسابرسی و ساختار مالکیت تاثیر معنیداری و منفی دارد.
-1 مقدمه
با توجه به نقش با اهمیت اطلاعات و افشای آن در اتخاذ تصمیمات بهینه اقتصادی توسط سرمایه گذاران دربازار سرمایه، پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سوال است که عوامل موثر بر افشای اجباری اطلاعات در شرکت های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران چگونه است؟
امروزه وجود اطلاعات شفاف یکی از ارکان اساسی پاسخگویی و تصمیم گیری های اقتصادی آگاهانه محسوب می شود. افشای اطلاعات توسط شرکت ها یکی از منابع مهم و ارزشمند اطلاعاتی برای سرمایهگذاران، اعتبار دهندگان و سایر ذینفعان می باشد. هر قدر تسهیم اطلاعات در جوامع بیشتر باشد، امکان اتخاذ تصمیمات آگاهانه و پاسخگویی بخش خصوصی و دولتی در مورد چگونگی تحصیل و مصرف منابع بیشتر شده و باعث کاهش فساد مالی میگردد.
افشای اطلاعات در شرکت های مختلف تفاوت های قابل توجهی دارد. در سال های اخیر، شناسایی عوامل مؤثر بر شیوه های تصمیمگیری مربوط به افشای اطلاعات توسط مدیریت، توجه بسیاری از محققین را به خود جلب کرده است
-2مبانی نظری، ادبیات وفرضیه ها
با توجه به اهمیت افشای اطلاعات در بازار های سرمایه، تحقیقات بسیاری در این رابطه صورت گرفته است که به بررسی عوامل موثر بر افشای اطلاعات، چه به صورت اجباری و چه به صورت اختیاری پرداختهاند. همچنین تحقیقات زیادی نیز در رابطه با پیامد های اقتصادی افشای اطلاعات در بازار های سرمایه انجام شده است.
انجمن حسابداری آمریکا2 نیز افشا را به صورت »جریان اطلاعات از قلمرو خاص به قلمرو عام« تعریف کرده است - . - AAA, 1977,p19 افشا در حسابداری واژهای فراگیر بوده و تقریباً تمامی فرایند گزارشگری مالی را در بر می-گیرد و به عنوان یکی از اصول اساسی تحت عنوان اصل افشا شناخته میشود.
اصل مزبور ایجاب میکند که صورت های مالی به گونهای تهیه و ارائه شوند که از لحاظ هدف های گزارشگری مالی، قابل فهم، آگاه کننده و حتیالامکان کامل باشند. به بیان دیگر گزارشگری مالی بر ارائه اطلاعات کافی و مفهوم در صورت های مالی تاکید دارد و خواستار افشا اطلاعات مربوط در صورت های مزبور به گونه ای است که از یک طرف، امکان اتخاذ تصمیمات آگاهانه را برای استفاده کنندگان صورت های مالی فراهم کند و از طرف دیگر باعث گمراهی آنان نشود.
به هر حال از نظر مخاطبین، افشای اطلاعات مالی برای دریافت کنندگان ثانویه گزارش های مالی نظیر کارکنان، مشتریان عمده، نهاد های دولتی و جامعه نیز مد نظر قرار گرفته است، اما به طور کلی چنانچه سرمایه گذاران کانون توجه حسابداری باشند، میتوان افشا را به عنوان ارائه اطلاعات لازم برای عملکرد بهینه بازار کار آمد سرمایه تعریف کرد. همچنین به گفته 3FASB گزارشات مالی باید اطلاعاتی را ارائه کنند که برای سرمایه گذاران کنونی و بالقوه و بستانکاران در این رابطه می توان به تحقیق کوک - - 1993 در ژاپن؛ والاس و مورا - 1994 - در اسپانیا؛ حسین و همکاران . - 1994 - در مالزی؛ انگ و مک 1 - 2003 - در سنگاپور؛ اخترالدین - - 2005 در بنگلادش؛ لوپز و رودریگز - - 2007 در پرتقال؛ و حسین و همامی - 2009 - در قطر اشاره کرد.
وسایر استفاده کنندگان از صورت های مالی مفید واقع شود وآن ها بتوانند بدین وسیله در مورد سرمایه گذاری، دادن وام به شرکت و تصمیمات مشابه، به شیوه های بخردانه عمل کنند.
-2-1 اهداف افشای اطلاعات:[10]
-1 ارائه شرحی از اقلام شناسایی - ثبت - شده و ارائه مقادیر »مربوط« این اقلام؛ غیر از مقادیر ارائه شده در صورت های مالی.
-2 شرح اقلام شناسایی - ثبت - نشده و ارائه اطلاعاتی که در مورد این اقلام »سودمند« باشند.
-3 ارائه اطلاعات به منظور کمک به اعتبار دهندگان و سرمایه گذاران جهت ارزیابی ریسک ها و توانایی های بالقوه اقلام شناسایی - ثبت - شده و اقلام شناسایی - ثبت - نشده.
-4 ارائه اطلاعات مهم که برای استفاده کنندگان از صورت های مالی این امکان را بوجود آورد که مقادیر متعلق به دو سال - یا دوره های درون یکسال - با مقادیر متعلق به یک سال را با هم مقایسه کنند.
-5 ارائه اطلاعات درباره جریان های نقدی ورودی یا خروجی آینده. -6 کمک به سرمایهگذاران در راه ارزیابی بازده سرمایه گذاری ها.
بنابراین با توجه به مطالب مطرح شده میتوان گفت یکی از مهمترین اهداف افشای اطلاعات، ارائه اطلاعاتی میباشد که در جهت تصمیمگیری در رابطه با امور واحد تجاری، سرمایه گذاران را یاری رساند.
سطح اطلاعاتی که لازم است افشا شود به میزان آگاهی و تخصص استفاده کنندگان بستگی دارد. نقطه نظر هیأت تدوین استاندارد های حسابداری مالی ایران در این مورد به شرح زیر است:
»اطلاعاتی قابل فهم است که استفاده کنندگان عادی بتوانند موضوع را درک و آثار آن را ارزیابی کنند. استفاده - کنندگان عادی از اطلاعات مالی کسانی هستند که دانش متعارفی از مسائل کسب و کار، اقتصاد و حسابداری دارند و می-خواهند با مطالعه دقیق اطلاعات، بر اساس آن قضاوت یا تصمیمگیری کنند.
سطح اطلاعات افشا شده در عین حال به مفاهیم مورد قبول حرفه حسابداری نیز بستگی دارد مفاهیم توصیه شده در این مورد عبارتند از افشای مناسب، افشای منصفانه و افشای کامل.
قانون تجارت ایران در سال 1311 تصویب و لایحه اصلاحی آن نیز در سال 1347 تصویب گردیده است. طبق قانون تجارت، شرکت ها ملزم به فراهم آوردن حداقل میزان اطلاعات همچون تراز نامه، صورت سود و زیان و گزارش حسابداران رسمی در رابطه با این صورت ها میباشند.
-2-2 اهداف افشای اطلاعات افشای اجباری طبق استاندارد های حسابداری ایران
از جمله دیگر مراجع رسمی قانون گذار در رابطه با افشای اطلاعات، سازمان حسابرسی میباشد. این سازمان به موجب ماده واحده مصوب پنجم دی ماه 1362 مجلس شورای اسلامی تشکیل گردید. از جمله وظایف این سازمان تدوین و تعمیم اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی میباشد که هماکنون این امر با انتشار استاندارد های حسابداری و حسابرسی صورت میپذیرد و شرکت ها در تهیه، ارائه و افشای اطلاعات حسابداری ملزم به رعایت این استاندارد ها میباشند.
در مقاله ای که به بررسی تاثیر اندازه، در لیست بازار سهام بودن و نوع صنعت بر افشا در گزارش های سالانه شرکت های لیست شده در ژاپن پرداخته شده و هدف پژوهش، بررسی اندازه افشا در گزارش های سالانه شرکت های ژاپنی و اندازه گیری متغیر های مستقل - اندازه، در بازار سهام بودن و نوع صنعت - موثر بر میزان افشا بوده است. افشا در این تحقیق در برگیرنده اقلام اجباری و اختیاری اطلاعات بوده است
