بخشی از مقاله
چکیده
مدیریت دانش و استقرار سیستم های مدیریت دانش همواره از دغدغه های مدیران و سازمانها بوده است. از جمله منابع ارزشمند سازمان که بوسیله مدیریت صحیح آن می توان به مزیت رقابتی دست یافت ، دانش و سرمایه انسانی است. پذیرش و انتشار این سیستم ها همیشه منجر به برآوردن انتظارات طراحان و کاربران ، ایجاد مزیت رقابتی و تغییر و توسعه سازمان نمی شود . تغییر و توسعه سازمانی فقط هنگام گسترش یعنی زمانی که سیستم ها با فرایند کسب و کار سازمان یکپارچه شده و بخشی از فرهنگ آن شوند، حاصل می گردد. در این تحقیق با مرور مقالات و ادبیات موضوع ، مدلی جهت انتشار و گسترش سیستم ها ی مدیریت دانش به نحوی که موجب تغییر و توسعه سازمانی شوند ، به روش اکتشافی - تلفیق دو مدل - ارائه گردید. این مدل می تواند به عنوان چارچوبی توسط مدیران و طراحان به منظور تسهیل انتقال این فناوری به نحوی که منشا تغییر و توسعه سازمانی شود، مورد استفاده قرار گیرد. روش تحقیق این مقاله توصیفی به روش کتابخانه ای است.
واژه های کلیدی مدیریت دانش، سیستم های مدیریت دانش، پذیرش و انتشار، گسترش.
-1 مقدمه
بررسی موضوعی تحت عنوان مدیریت دانش برای اولین بار با گزارش سالیانه 1994 شرکت سوئدی پیشرو در خدمات مالی به نام "اسکاندیا"شروع شد . این گزارش در برگیرنده یک سلسله تحلیل های مالی بود که تلاش می کرد ارزش سرمایه فکری شرکت- دارایی های دانشی - را کمی کند. تلاش های اولیه در جهت فراهم آوردن یک روش شناسی، بود تا بتواند ارزش دانش در این شرکت را به گونه ای کمی محاسبه کند - حیدری و همکاران، 1392 ص . - 150بیشتر صاحب نظران و دانشمندان حوزه مدیریت بر این نکته اذعان دارند ،که در این عصر، دانش به مثابه منبعی برای بقای سازمان ها ضروری است و شرط موفقیت سازمان ها دست یابی به دانش و فهم عمیق در تمامی سطوح است - نوحی، 1392 ص . - 88
پیتر دراکر در کتاب خود تحت عنوان جامعه پسا سرمایه داری این مفهوم از دانش سازمانی را مورد تایید قرار می دهد :"مهم ترین منبع اقتصادی، یعنی ابزارهای تولید، درگیر سرمایه یا منابع طبیعی و یا نیروی کار نیستند؛این منبع اقتصادی بنیادی ، دانش است وخواهد بود". - حیدری، 1392 ص - 150 مدیریت دانش عبارت است از اهرم قرار دادن دانش به صورت راهبردی به منظور تحقق اهداف و راهبردهای خرد و کلان سازمان .اجرای کارا و اثربخش نظام مدیریت دانش که لازمه تبدیل شدن به سازمان مبتنی بر دانش است، شرط اساسی برای موفقیت سازمان در نظر گرفته می شود.بهره گیری از دانش می تواند ضامن اثربخشی وکارایی سازمان ها به شمار آید . توسعه دانش محوری در سازمان ها و درونی سازی فرهنگ دانش محوری در ساختار، فرایندها، نیروی انسانی و تصمیم های سازمان به آن هویت دانش محوری می دهد - نوحی، 1392 ص. - 88
اگر کمی درنگ کنید تا زمانی که تلاش ه ای رقبای شما در زمینه مدیریت دانش به بار بنشیند، ممکن است که رسیدن به رقبا دیگر خیلی دیر باشد .چارلز هندی نظریه پرداز پیشرو مدیریت اعتقاد دارد که ما هم اکنون در مرحله ای هستیم که ارزش سرمایه فکری شرکت، اغلب چندین برابر دارایی مادی آن است . دانش آفرینی سازمانی، توانایی یک شرکت به عنوان یک مجموعه واحد درخلق دانش نوین، انتشار آن از طریق سازمان و کاربرد و گسترش آن در تولیدات، خدمات و سیستمهای مختلف است - حیدری، 1392 ص. - 150دانش همواره مهم بوده و هست اما، در حال حاضر مهمتر و جالبتر شده است و آن ناشی از اعمال قدرت دانش برای کسب مزیت رقابتی پایدار است .
تئوری پردازان بزرگ اقتصادی و تجاری دانش را به عنوان مزیت رقابتی نهایی برای سازمانهای جدید و کلید پیروزی آنها بیان کرده اند و استدلال می کنند که دانش تنها منبعی است که مشکل - یا حتی غیرممکن - است که تقلید یا کپی شود. مالک آن دانش دارای یک کالا ی منحصر به فرد می باشد . بدیهی است که چنین منبعی باید حفظ شود و از هر روشی بر ای اشاعه بهتر آن استفاده شود - حیدری و همکاران، 1392، ص . - 151اصطلاح مدیریت دانش به طرق مختلفی تعریف شده است . مدیریت دانش رویکردی است جهت ایجاد یا افزودن ارز ش با بهره گیری فعالانه تر معلومات ، تجربه و مهارت در داخل و در بسیاری موارد بیرون از سازمان.تعریف بالا عناصر مهم مدیریت دانش را مشخص می کند .
جنبه معلومات مدیریت دانش ، دانش صریح را که به سادگی ضبط ومدون می شود، تایید می کند . از طرف دیگر جنبه های تجربه و مهارت ، دانش تلویحی یا ضمنی که ضبط و رسمی کردن آن مشکل است را منعکس می سازد . این تعریف همچنین تایید می کند که هدف اولیه مدیریت دانش ، ایجاد و افزایش ارزش از طریق ایجاد تغییر در سازمان می باشد.جهت افزایش اعتبار و ایجاد ارزش به وسیله ی مدیریت دانش به سیستم های مدیریت دانش نیاز است که سیستم هایی بر پایه ی فناوری اطلاعات - IT - هستند و تولید، نگهداری و به اشتراک گذاری هر دو دانش ضمنی و صریح سازمان را تسهیل می سازند. - Jun Xu, Mohammad Quaddus, 2005, p :107 - سیستم های مدیریت دانش، زیربنای موردنیازسازمان ها را ج هت اجرای فرآیند مدیریت دانش فراهم می سازند. عمده ی تحقیق، موضوع ایجاد، اجرا و گسترش سیستمهای مدیریت دانش را پوشش داده است.
-2 بیان مسأله
در سال های اخیر، با وجود تغییرات سریع و بی وقفه ای که در تکنولوژی اطلاعات اتفاق می افتد، مدل های کسب و کار سنتی باید رویارویی با محیط کسب و کار در حال تغییر را به جای این که در وضعیت فعلی خود با قی بمانند ، ادامه دهند . و تنها سازمان هایی که در ابتدا این تغییرات را پیش بینی کنند و از دانش بهره گیری کنند می توانند امیدوار باشند که از مزایای کسب و کار در اقتصاد دانش محور امروز لذت میبرند - حیدری ، 1392 ص . - 151به نظر می رسد دانش چیزی جدا از اطلاعات و داده نمی باشد و در غیر این صورت چیز جدید یا جالبی درباره مدیریت دانش وجود نداشت . اطلاعات، نتیجه پردازش داده ها و دانش برگرفته از اطلاعات است .
یعنی یک سلسله مراتبی ازداده به اط لاعات به دانش وجود دارد . البته هنوز بررسی های دقیق ارزشمندی در این رابطه به ندرت یافت می شود و این سوال که چه چیزی کلید موثر بین اطلاعات و دانش است ؟ مطرح می باشد ، زیرا دانش ، اطلاعات پردازش شده در ذهن افراد است . اطلاعات نمی تواند به دانش تبدیل شود، مگر این که ارزش آن به گونه ای از طریق تفسیر، سازماندهی، پالایش، گزینش یا مهندسی بالا رود . تبدیل داده به اطلاعات و دانش را جریان دانش گویند . جریان دانش مجموعه فرایندها، رویدادها و فعالیت هایی است که از طر یق آن داده، اطلاعات ،دانش، فرا دانش یا خرد از یک وضعیت به وضعی دیگر تبدیل می شو ند . بدین ترتیب هرگونه بحث در زمینه دانش با ید از داده ها آغاز شود - حیدری، 1392 ص . - 152-151
امروزه یکی از مشکلات تغییر اثربخشی سازمانها، حجم داده تولید شده برای عملیات موثر می باشد، سرعتی که آن داده ها تولید می شود و این امر که چگونه داده و اطلاعات به دانش سازمانی تبدیل می شود، می تواند توسط یک سیستم در جهت فرآیند بهبود به کار گرفته شود . اینجاست که فناوری اطلاعات و سیستم های فناوری اطلاعات برای سازمانهای امروزی نقش مهمی را ایفا می کند. به مانند مدیریت دانش ، سیستم های مدیریت دانش نیز به صورت های مختلفی تعریف شده اند . به هر حال ما جنبه های وسیع تری از سیستم های اطلاعات را به کار برده و سیستم های مدیریت دانش را به صورت سیستم های اطلاعات تخصصی که به تولید، نگهداری و اشتراک گذاری دانش در داخل و خارج سازمان رسیدگی می کنند، تعریف می کنیم - - Jun Xu, Mohammad.Quaddus, 2005, p:107
در محیط داد و ستد پویا و پیچیده امروزی ، میل به یادگیری به مراتب افزایش یافته و محتوا و حیطه عمل دانش به طور چشمگیری و اغلب در خارج سازمان ، تغییر و توسعه یافته است . فناوری اطلاعات و اینترنت چالش های جدیدی را در ایجاد ، نگهداری و مدیریت دانش موجب شده است . از طرف دیگر هنگامی که سازمان با رقبایی روبرو می شود که در زمینه های برنامه ریزی ، بازاریابی، ارائه محصولات و خدمات به مشتریان، ساختار و مدیریت منابع سازمانی ، موفق عمل می کنند . تغییر و توسعه سازمانی به وسیله مدیریت دانش موثر، ارزش رقابتی ایجاد می کند و تنها حربه برای پیروزی سازمان در رقابت تنگاتنگ و پیچیده امروزی است . به منظور افزودن ارزش توسط مدیریت دانش ، به سیستم های مدیریت دانش نیاز داریم که تولید، نگهداری و به اشتراک گذاری دانش را آسان می سازد.اگر چه سیستم های مدیریت دانش که باعث شده اند سیستم های فناوری اطلاعات و سایر منابع سازمانی برای اداره دانش به صورت استراتژیک ، در قالب روشهای موثرتر و اصولی تر عمل کنند، به طور وسیع در سازمانها
