بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله به دنبال شناسایی عوامل موثر بر بینالمللیسازی زودهنگام شرکتهای هایتک کوچک و متوسط ایرانی است.به همین دلیل ابتدا به مطالعه دیدگاهها و مدلهای بینالمللیسازی میپردازد، سپس مدلهای بینالمللیسازی شرکتهای هایتک را بررسی نموده و یک مدل رفتاری برای بینالمللیسازی شرکتهای هایتک معرفی میکند.
در ادامه عوامل موثر بر بینالمللیسازی زودهنگام شرکتها را بررسی کرده و با استفاده از نتایج پژوهشهای انجام شده برای شناسایی عوامل موثر در بینالمللیسازی شرکتهای کوچک و متوسط هایتک در مراحل ابتدایی دوره عمر و همچنین نتایج مصاحبه با خبرگان ایرانی فعال در بخشهای فناوری و پژوهشی، صادرات و سیاستگذاری، عوامل موثر بر بینالمللیسازی زودهنگام شرکتهای هایتک کوچک و متوسط ایرانی را شناسایی و دستهبندی میکند.
-1 مقدمه
سالهاست که اهمیت صنایع هایتک1 و توسعه شرکتهای هایتک رو به افزایش است. تعریف بخش هایتک بدلیل اینکه اکثر تکنولوژیهای جدید از مرزهای تقسیمبندی سنتی و قدیمی صنایع عبور کردهاند، مشکل است. البته روشهایی برای شناسایی صنایع هایتک مثل میزان هزینه تحقیق و توسعه وجود دارد ولی بدلیل ابهام در مرزهای صنایع روش واحدی برای شناسایی این صنایع در دست نیست. اغلب اینگونه فرض میشود که بخش هایتک نماینده صنایعی است که در نقطه اتصال علم و صنعت بوجود میآیند و بر اساس پردازش نتایج تحقیقات علمی در صنعت پایهگذاری میشوند
علی رغم اینکه هیچ متد واحدی برای تشخیص صنایع هایتک وجود ندارد محققان با شناسایی ویژگیهای کلیدی و مهم بخش هایتک سعی کردهاند که این بخش را از صنایع تکنولوژیکی کمتر پیشرفته متمایز کنند. این ویژگیها عبارتند از :
· تقاضای زیاد برای پژوهش علمی و کثرت هزینه تحقیق و توسعه
· سطح بالای نوآوری
· توزیع سریع نوآوریهای تکنولوژیکی
· روند سریع منسوخ شدن محصولات و تکنولوژیهای قبلی
· سطح بالای بکارگیری پرسنل علمی و فنی
· هزینه سرمایه بالا و سطح چرخش بالای تجهیزات تکنولوژیکالی که با تجهیزات نوآورانه و مدرنتر جایگزین میشوند
· ریسک سرمایهگذاری بالا و روند سریع کاهش ارزش سرمایهگذاری
· همکاری استراتژیک و قوی با دیگر شرکتهای هایتک و مراکز علمی و پژوهشی داخلی و بینالمللی
· بکارگیری دانش فنی در قالب لیسانسها و ثبت اختراعات متعدد
· افزایش رقابت در تجارت بینالمللی
با توجه به ویژگیهای ذکر شده متداولترین مثالهای بخشهای هایتک عبارتند از: بخش تجهیزات هوافضا، کامپیوتر، تکنولوژیهای و تجهیزات تلکام - ارتباط از راه دور - ، بخش تکنولوژیهای پیشرفته بر اساس CAM، CAD و CIM، تجهیزات نوری، بخش بیوتکنولوژی، صنایع دارویی، دستگاههای لیزر، بخش هستهای، نیرو و ماشینها و تجهیزات فنی.[2] ویژگیهای صنایع هایتک، شرایط شرکتهای فعال در این صنایع را نیز تحت تاثیر قرار میدهد. شرکتهای کوچک و متوسط هایتک اغلب در آغاز کارشان یا همان مراحل ابتدایی دوره عمر خود به سمت بینالمللی شدن کشیده میشوند که این مساله ناشی از خصیصههای ذاتی صنعت آنهاست.
مطالعات تجربی نشان میدهند که شرکتهای هایتک کوچک اغلب برای بقا، رشد و موفقیت نیاز دارند که در مراحل ابتدایی عمرشان بینالمللی شوند .[3] همچنین محققان دریافتهاند که دامنه محدود محصولات، سرعت بالای منسوخ شدن محصولاتو تقاضای داخلی محدود خصوصا در کشورهای کوچک و همچنین هزینههای بالای تحقیق و توسعه از جمله عواملی است که شرکتهای کوچک و متوسط هایتک را به سمت بینالمللی شدن سوق میدهد
در یک تعریف کوتاه بین المللیسازی عبارت است از "فرایند افزایش مشارکت در اقدامات بینالمللی". [5] بیمیشنیز تعریف دیگری در سال 1990 ارائه داده است که طبق آن بین المللی سازی فرایندی است که بر اساس آن شرکتها آگاهی خود را از تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم معاملات بینالمللی در آینده خود افزایش داده و معامله با کشورهای دیگر را در دستور کار خود قرار میدهند.همچنین میتوان گفت بینالمللیسازی عبارت است از فرایندی که شرکت را برای شناخت و ورود به بازارهای بین المللی هدایت میکند.
بین المللی سازی مزایای متعددی دارد که میتوان آنها را در موارد زیر خلاصه نمود:
· توزیع ریسک کسب و کار
· فرصت بهرهبرداری از مزیت رقابتی موجود در بازارهای جدید
· دسترسی به مشتریان بیشتر برای معرفی محصول و برند
· افزایش درآمد
· امکان دسترسی به تکنولوژیها و اطلاعات جدید
· انجام کسب و کار از طریق اینترنت و کوتاه شدن کانالهای ارتباطی بین مشتری و بازار
بینالمللیسازی علاوه بر مزایای مذکور، معایبی نیز دارد. در واقع شرکتهایی که وارد فعالیت بینالمللیسازی میشوند برای بهره بردن از فواید و مزایای آن با موانع و مشکلاتی هم مواجه هستند. موانعی چون اختلاف زبان، فرهنگ، اعتقادات مذهبی، نوسانات نرخ ارز، قوانین و مقررات دولتی خاص کشورهای مختلف، بیثباتی سیاسی و رکود اقتصادی مواردی هستند که شرکتها برای بینالمللی شدن با آنها مواجه هستند.
در اینجا لازم تفاوت سه اصطلاح بینالمللیسازی2، جهانی سازی3 و بومیسازی4که معمولا به جای هم استفاده می-شوند، توضیح داده شود. بومیسازی به معنای سازگار کردن تمام جنبههای محصول یا خدمات است، برای اینکه در یک بازار خاص فروش رفته و یا مورد استفاده قرار گیرد. بینالمللیسازی مقدم بر بومیسازی است و شامل فرایندی است که یک محصول قابلیت آن را پیدا میکند که بومی شود. اگر بینالمللیسازی به درستی صورت نگیرد، هزینهها و زمان لازم برای بومیسازی دو برابر می-شود.
جهانی سازی یک پدیده بومی یا منطقهای را به سطح جهانی ارتقا میدهد و مانند چتری هر دو مفهوم بینالمللیسازی و بومیسازی را در بر میگیرد. به عبارت دیگر در جهانی شدن "حضور در بازارهای یکپارچه جهانی" و "در نظر گرفتن یک هویت بومی برای یک محصول" در کنار هم قرار میگیرند. در یک عبارت میتوان گفت جهانیسازی عبارت است از چرخه توسعه یک محصول جهانی، که شامل بینالمللیسازی - فرایند برنامهریزی و مراحل آمادهسازی یک محصول - و بومیسازی - تطبیق و سازگار کردن آن با یک بازار خاص - میشود.
