بخشی از مقاله
چکیده
گردشگری به مفهوم امروزی آن سابقه ای به قدمت انقلاب صنعتی دارد که روند رو به تزاید آن از آغاز تااکنون در قرن بیست و یکم همراه با انقلاب اطلاعات مباحث بسیاری را پیرامون خود شکل داده است. گردشگری در سال های پس از جنگ جهانی دوم رشد زیاد و پایداری را در حدود 5 درصد نشان می دهد که خود وابسته به رشد اقتصادی درازمدت، رشد زمان اوقات فراغت و سطح درآمد همراه با توسعه تکنولوژی به ویژه در زمینه حمل و نقل در طی این سال ها است. گردشگری در جهان به عنوان یک فعالیت اقتصادی، تبلور عینی جریان سرمایه و جابجایی انسان در حجمی بسیار بزرگ محسوب شده که در ده های اخیر رشد بسیار بالایی داشته است. با این وصف تاثیر گردشگری و توسعه توامان دقدقه بسیاری از پژوهشگران و تحلیلگران اقتصادی و گردشگری است لذا در این نوشتار به بررسی تاثیر گردشگری بر توسعه و عوامل و عوارض و پیامدها پرداخته شده است.
واژگان کلیدی: گردشگری، گردشگری پایدار، توسعه پایدار
مقدمه
ایران دهمین کشور از نظر جاذبههای تاریخی،مذهبی وطبیعی برای جذب گردشگری شناخته شده است.در صورتی که توریسم ایران در جهان جایگاه پایینی دارد به گونه ای که در سال های پایانی قرن بیستم کمتر از نیم درصد از سهم بازار گردشگری را به خود اختصاص داده یعنی از هر 1000 گردشگر فقط 2 نفر ایران را انتخاب می کنند. و این نشان می دهد که ایران هنوز در مرحلهی اکتشاف1 قرار دارد و برای بسیاری از گردشگران ناشناس است. تعداد گردشگران خارجی در ایران محدودند ، غالباً انفرادی و مراودهی مردم محلی با گردشگران در سطح مطلوبی است. این مطلب به وضوح روشن می کند که جهانیان هنوز ایران را نمی شناسند.
در سالهای اخیر شرکت در نمایشگاه های بین المللی و شبکه تلویزیونی که جذابیت های گردشگری را برای خارجیان نمایش می دهد توانسته در شناساندن جاذبه های کشورمان تا حدی موثر باشد - قرخلو و همکاران، - 1388 جهانگردی در زمان کنونی مجموعهای از تمایلات و حرکت است. دسترسی یافتن به امکانات و توانایی های مالی بیشتر مسافرت توده های مختلف را امکان پذیر ساخته است. تکنولوژی های نوین مثل خطوط هواپیمایی، کامپیوتر آدم آهنی و ارتباطات ماهوارهای موجب شده که در سدهی بیستم شیوهی زندگی، کار و بازی همچنین تفریح افراد دگرگون شود، همچنین موجب شد، که به دلایل متعدد بر میزان مسافرت، گردش ، و جهانگردی افزوده گردد.
در نتیجه موجب افزایش زمان تفریح و اوقات بیکاری گشت - فاری و ترکی هرچگانی،. - 1388 امروزه جهانگردی به صنعتی پر درآمد مبدل شده و در برخی از کشورها ، مهمترین منبع درآمد را همین صنعت تشکیل داده است. کشورمان در شرایطی جایگاه پایینی را در این صنعت دارد که ظرفیت های بالقوه آن، بر همگان مشهود است. با این حال بررسی اثر گردشگری بر توسعه و آثار و پیامدهای آن ضروری می باشد چرا که می تواند دستاویزی جهت برنامهریزی و بهبمود بیشتر در این راه گردد.
توسعه پایدار گردشگری
برنامه ریزی گردشگری یکی از جنبه های مهم در چارچوب برنامه ریزی های منطقه ای بوده که در عصر جدید مورد توجه اساسی مدیران و مسئولان دولتی قرار گرفته است. افزایش فعالیت های گردشگری خود در خیلی از موارد باعث بروز عوارض عدیده زیست محیطی می گردد و این نیز خود دلیل شکننده بودن درآمدهای گردشگری در طول زمان میشود - کبر پور . نور بخش، - 1389 برای پایدار نمودن درآمدهای گردشگری بایستی در حفظ خصوصیات زیست محیطی،اجتماعی و فرهنگی حراست نمودبرای نیل به چنین اهدافی است که گردشگری پایدار نمود پیدا میکند گردشگری پایدار بدلیل مفهومی و عملکردی دارای مسائل پیچیده و متعددی بوده که نیاز به بررسی و مطالعات دقیق میباشد.
امروزه گردشگری پایدار در بسیاری از کشورها، به منزله نمادی از هویت فرهنگی و یکی از بخش های مهم اقتصادی محسوب می گردد. بسیاری از برنامه ریزان و سیاستگذاران توسعه در کشورهای جهان، گردشگری را روشی مطمئن با چشم انداز روشن برای توسعه پایدار معرفی کرده اند.در این راستا گردشگری ، علاوه بر حفظ ارزش ها و باورها، با ایجاد فرصت های شغلی و کسب درآمد برای ساکنین محلی و توسعه ساختار های زیربنایی امکان توسعه پایدار و یکپارچه را فراهم می سازد - االله قلی نژاد، - 1390عبارت توسعه پایدار برای اولین بار در سال 1970 میلادی در "اعلامیه ی کوکویک Cocoyoc delaration "در خصوص محیط زیست و توسعه به کار رفت.
کمیسیون جهانی در سال 1987 میلادی، توسعه ای را پایدار می داند که نیازهای نسل حاضر را برآورده نماید بدون اینکه توانایی نسلهای آتی را برای رفع نیازهای خود به مخاطره اندازد. به عبارت دیگر به تغییرات بنیادی در نحوه ی بهره برداری از منابع، سرمایه گذاری و توسعه فن آوری اطلاق می گردد که این تغییرات به صورت هماهنگ بوده به طوری که پتانسیل منابع موجود حال و آینده را برای تأمین نیاز انسانها مورد توجه قرار می دهد. - نصیری، - 1385توسعه پایدار فرآیندی است که سیاست های طبیعی، اجتماعی، کالبدی، اقتصادی، مالی، تجاری، انرژی، کشاورزی، صنعتی و همه ی سیاست های دیگر در آن طراحی شده باشد که موجب توسعه ای شود که از نظر اقتصادی، اجتماعی و بوم شناسی پایدار باشد.
به عبارت دیگر توسعه پایدار به معنای مدیریت و حفاظت منابع طبیعی و جهت دادن به تحولات اقتصادی و نهادی است به ترتیبی که نیازهای حال و آینده به صورت مستمر و پایدار تأمین گردد. - اللهقلی نژاد، - 1390 گردشگری پایدار را توریسمی می دانند که از نظر اکولوژیکی و بوم شناختی بی خطر، از نظر اقتصادی قابل اجرا و ممکن و از نظر اجتماعی قابل پذیرش باشد - قرخلو و همکاران، - 1388جهانگردی ترکیبی از فعالیتها، خدمات، سیاستها، خط مشی ها، ضوابط، معیارها و کالایی است که برای تحقق یک سفر جهانگرد ضرورت دارد. همچنین گردشگری بر توسعه نیز اثر دارد که به شرح زیر می باشد
-1 :همانند هر فعالیت صادراتی، منبع درآمد و اشتغال ایجاد می کند 2- .زنجیره ای از کل فعالیتهای اقتصادی عمل می کند 3- .از چشم اندازهای طبیعی بدون آنکه ماهیت آن را تغییر دهد و یا مواد اولیه آنها دستخوش تغییرات کند و یا آنها را به مناطق دیگر حمل کند بهره برداری نماید 4- . تقاضا را برای صنایع و هنرهای سنتی و فعالیتهایی که نیاز به نیروی کار بیشتر دارند ارتقاء دهد - واعظی و لطفی، - 1388 در جدول زیر آثار و پیامدهای گردشگری بر اساس مثبت یا منفی بودن، در سه بعد اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و زیست محیطی بررسی شده است - واعظی و لطفی، - 1388
