بخشی از مقاله
چكيده:
از عوامل موثري كه در بهبود درس رياضي مي تواند اثر بخش باشد فعاليت هاي مكمل و فوق برنامه است كه قسمتي از فرايند تدريس فعال و پوياست. اين فعاليت ها را مي توان به گونه اي در تدريس طراحي نمود كه فرصت انديشيدن، حل مساله، ايجاد انگيزه و تثبيت يادگيري را به دنبال داشته باشد. تجارب نگارنده در بررسي هاي گوناگون و بررسي حاضر خصوصا در درس رياضي حاكي از اين امر است كه اين فعاليت ها، هم چون كاربرد يادگيري در محيط و فضاي پيرامون دانش آموزمانند خانه، مسجد، پارك و نيز اجراي نمايش از زندگي دانشمندان رياضي و... همگي به خوبي خواهند توانست در تحقق اهداف مهم رياضي ياري گر معلم باشند. روش تحقيق در اين بررسي،شبه آزمايشي با استفاده از گروه گواه و آزمايش مي باشد.
از آنجا كه فعاليتهاي مكمل و فوق برنامه بخشي از برنامه هاي رسمي و غير رسمي دانش آموزان را در بر مي گيرد،كه در خارج از كلاس و مدرسه به عنوان راهبردهاي دانش آموزان در عبور موفقيت آميز از موانع برنامه درسي طرح مي گردد و اينگونه فعاليتها با مشاركت دانش آموزان ومعلمان به فعليت مي رسدو موجب غناي برنامه دزسي و تعميق يادگيري مي شود، و همچنين توجه به استعدادهاو نيازها و علايق متفاوت دانش آموزان در پرورش توانمنديهاي بالقوه آنان برايانجام وظايف و مسئوليتهاي فردي واجتماعي مورد تاٌكيداستواز، طرفي تاٌثير متقابل اين برنامه ها در ايجاد پيوند بين مدرسه و جامعه را به دنبال خواهد داشت كه اين ارتباط از دو ويژگي تنوع وعدم تمركز در طراحي و اجراء برخوردار خواهند بود.
١-مقدمه
بهبود مسائل تعليم و تربيت ، به بلنداي تاريخ زندگي بشر همواره از دغدغههاي او بوده است.رويكردهاي نوين تربيتي بر ديدگاه فعال و توسعه يافته بنا شده است تا توانايي همگامي بافناوري و ارتباطات نوين را داشته باشد.يادگيري عميق موضوعات دروس كمك به پرورش شهرونداني خواهد كرد كه ابعاد مختلف تواناييهاي آنان همچون، خود شكوفايي، خلاقيت و استدلال... شكوفا شده باشد.فعاليتهاي مكمل و فوق برنامه بعنوان قسمتي از تدريس فعال بايد به گونهاي طراحي گردد كه يادگيري موضوعات در زندگي روزمره دانشآموزان به كار آيد.
اين فعاليت هاي قادر است در تمامدروس از جمله رياضي كارآيي بالايي داشته باشد و در صورت اجرايي صحيح افراد پرسشگر ومحقق و خلاقي بسازد.استفاده از اين فعاليتها در دوره ابتدايي به لحاظ اينكه دانشآموزان در سن جامعه پذيري قراردارند و در اين زمان به دروني سازي ارزشها و علائق و مهارتها ميپردازنند بسيار مهمتر است.بايد اذعان كرد كه آموزش درس رياضي همواره به لحاظ ماهيت به ظاهر خشك آن با مشكلات زيادي روبهرو بوده است و همين امر لزوم استفاده از فعاليتهاي گوناگون را بيشتر ميسازد.لذا مقاله حاضر در صدد بيان تأثير فعاليتهاي مكمل و فوق برنامه و اثرات آن بر بهبود يادگيري دانشآموزان در درس رياضي ميباشد.
٢-اهميت و اهداف رياضي در دورهي متوسطه
»موريس، كلاس« عقيده دارد، »رياضيات عاليترين دستاورد انديشه و اصيلترينزاده ذهن آدم است و مجموعه همه ارزشهاست. - شهرياري به نقل از موريس، كلاس، ١٣٨٥ - ،آموزش درست درس رياضي ميتواند نگاهي دقيق و منطقي به مسائل ومجهولات دنياي پررمزوراز علمي و غير علمي را به انسانها بياموزد همچنين راههاي استنباط و كسب تجربه هايگوناگون را در ايشان تقويت كند. »
رياضيات زبان علم است و ميتواند ابتكار و نوآوري و خلاقيت را دردانشآموزان تقويت كند.« - سلطاني، ١٣٧٩ - ،»پوليا« هم مهمترين نقش رياضي را توسعه تفكر ميداند و هدف عمومي تدريس رياضي را توسعه عادتهاي خوب ذهني ميداند - پوليا، ١٣٨٠ - .بنابراين اگر اهداف رياضي برآورده شود. ابعاد گوناگونوجودي افراد شكوفا ميگردد.
٢-١-اهداف رياضي در دورهي متوسطه
١- پرورش نظم فكري و درست انديشيدن
-٢-ايجاد توانايي در محاسبات عددي در زندگي روزمره و محاسبات ذهني و تخمين زدن
-٣-ايجاد توانايي درك مفهوم رياضي و ارتباط آن با مسائل روزمره - فرزان، ١٣٧٢، ص ٢ -
٣-فعاليتهاي مكمل و فوق برنامه
عوامل بسيار ميتوانند روند يادگيري را تسهيل و تعميق نمايند يكي از اين عوامل بهرهگيري از فعاليتها مكمل وفوق برنامه است. »فعاليتهاي مكمل به فعاليتهاي اطلاق ميشود به منظور تثبيت و تعميق كاركرد عملي در طول سال تحصيلي« - فضلي خاني و همكاران، ١٣٨٢ - »فعاليت هاي فوق برنامه نيز مجموعهاي از فعاليتها و تجارب دانشآموزان است كه به خارج از حيطهكلاس درس مربوط ميگردد.« - چكيده مقالات جايگاه فاليتهاي مكمل و فوق برنامه ، ١٣٨٤ - »فعاليت مكمل موجب بهبود و تعميق يادگيري و ايجاد فرصت براي انديشيدن و تمرين مهارتهاست.
هر چند غير از موارد كتاب است ولي در راستاي آن ميباشد« - رحيمي، ١٣٨٣» - شوان« هم معتقد است كه، هيچ نظريهاي نميتواند كاملاً توضيح دهنده ي پويايي عمل باشد، دانستن اين كه كودكان در كلاس چه ياد گرفتهاند مهم نيست، بلكه مهارتهاي عملي آنها در كاربرد مهم است.« - شوان، ١٩٧٩ - ، فعاليتهاي مكمل فرصتهايي به دانشآموزان جهت خودآموزي و يادگيري چيزهايي كه آموختهاند ميدهد. اين فعاليتهاي بعنوان قسمتي از فرايند تدريس اگر به درستي طراحي و همسو با اهداف درس باشند موجب حل مساله و بروز خلاقيت و علاقمندي به درس رياضي در دانشآموزان خواهند شد.
اگر با زندگي روزمره و واقعي كودك مرتبط گردد ذهن او را به چالش واداشته و يادگيريها را دراو عميقتر مينمايد بنابراين معلم بعنوان مدير يادگيري »فرصت هايي جهت اينكه كودكانشخصاًيادگيري در كلاس خود را در بيرون از كلاس هم تجربه كنند بايد بدهد« - گنجي، ٧٤ - فعاليتهاي همچون تعيين مساحت و محيط فضاي زندگي دانشآموزان - خانه ، مسجد ،پارك و... - وگزارش به كلاس و گفتگو درباره آن به عميقتر شدن يادگيري و علاقمندي به درس رياضي كه به مناسبت ماهيتظاهراً خشك آن مورد علاقه بسياري از دانشآموزان نيست خواهد شد.
اضطراب آنان را نيز تقليل ميدهد »بابليان« هم معقد است كه «يادگيرندگان اگر يك مفهوم از فرا گرفته باشندبايد در مواقع لزوم به نحوي موثر از آن استفاده مينمايند« - بابليان، ١٣٨٣ - با توجه به مطالب ارائه شده نگارنده نيز در محيط آموزش خود به بررسي نقش فعاليتهاي مكمل وفوق برنامه پرداخته است. تا تاثيرات اين فعاليتها را برعوامل خاص - سؤالات اين بررسي - دريابد.فعاليتهاي مكمل و فوق برنامه به طور غير مستقيم موجب ماندگاري يادگيري ميشوند »الگوريتمهايي كه در جريان فعاليتهاي محصلين ابداع ميگردد جهت اتكا به نفس آنها در حل مسائل رياضي و باور خودشان بسيار مهم است.«
