بخشی از مقاله
چکیده:
یکی از پروژه هاي مدیریت اصولی مزارع گندم در جهت دستیابی به اهداف بنیادي طرح خود کفایی گندم، پروژه ناظرین و مشاورین گندم است. با توجه به گذشت زمان بسیار از اجراي این طرح و اینکه در طی این سال ها حجم عظیمی از توان اجرایی، اعتبارات و فعالیت دولت به این مقوله اختصاص یافته است، ضروري است موانعی که باعث عدم همکاري همه جانبه زارعین بهره بردار با مهندسین ناظر گردیده است مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
هدف کلّی این مقاله بررسی و تحلیل برخی از عوامل و موانع اجتماعی- اقتصادي مؤثر در انگیزش همکاري زارعین بهرهبردار با ناظرین طرح خودکفایی گندم بوده است. تحقیق از نوع کاربردي و به روش نمونه گیري تصادفی تعداد100 نفر از زارعین بهرهبردار دشت اردل به عنوان نمونه انتخاب و سپس اطلاعات مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه ها به روش مصاحبه حضوري با بهرهبرداران به دست آمد و روایی آن بر اساس نظر جمعی از اساتید و کارشناسان مربوطه تأیید و اعتبار آن با استفاده از فرمول کرونباخ- آلفاي - α=0/93 - محاسبه شده است.
به منظور بررسی فرضیات و پاسخ به پرسش هاي پژوهش از آزمونهاي همبستگی اسپیرمن و پیرسون استفاده شده است. از نتایج این پژوهش،عدم رابطه معنادار بین انگیزش همکاري زارعین بهرهبردار با سن و متوسط درآمد ماهیانه ایشان، وجود ارتباطی مثبت و مستقیم بین انگیزش همکاري با سطح تحصیلات زارعین و میزان آگاهی ایشان از نتایج اجراي طرح و سرانجام همبستگی مستقیم ،اماّ ضعیف بین انگیزش همکاري با متوسط زمین تحت تملّک هر زارع است.
-1 مقدمه
-1-1 طرح مسئله
گندم با نام علمی - تریتیکوم آاستیووم - 1 از تیره غلات2 در حال حاضر عمدهترین منبع تامین مواد غذایی در دنیاست، به گونهاي که از نظر سطح زیر کشت، مقدار محصول و موارد مصرف در درجه اول اهمیت قرار دارد - - تولید گندم از نظر تغذیه انسان اهمیت فراوانی دارد و نان که معمولاً از آرد تهیه میشود، سهم قابل توجهی در جیره غذاي روزانه انسان، خصوصاً در خانوادههاي کم درآمد دارد به طوريکه در برخی از جوامع تا هفتاد درصد انرژي روزانه از گندم تأمین میشود.
- کاویانی: 1385، - 42 چنانچه در ایران سرانه مصرف گندم براي هر فرد 150 تا 200 کیلوگرم میباشد. با توجه به روند رو به افزایش جمعیت، در کشورهاي در حال توسعه منجمله ایران و اهمیت اقتصادي و سیاسی تولید این گیاه باید نگاهی ویژه، به تولید و اصلاح آن داشت. - سارانی و مصري: 1385، - 35 بر این اساس در سالهاي گذشته تحولات قابل توجه و چشمگیري در کشاورزي ایران صورت گرفته و باعث افزایش محصولات زراعی کشور از جمله گندم گردیده است.
چنانچه میزان تولید گندم در ایران از 10 میلیون تن در سال 75 به 12/5 میلیون تن در سال 1383 افزایش یافته است با این وضعیت بخش کشاورزي همچنان با موانع و مشکلات بسیاري مواجه است. این در حالی است که از مجموع حدود 3/5 میلیون نفر بهرهبردار در بخش کشاورزي حدود 48 درصد باسواد و 31/9 درصد در سطح تحصیلات ابتدایی میباشند - اسدي: 2004، - 3-5
با این وجود تجربیات گذشته نشان میدهد که نظامهاي ترویج عمومی از یک سو به خاطر محدودیت و نارسایی جدي منابع مالی، امکانات، تجهیزات و پرسنل سازمانها و موسسات و از سوي دیگر به دلیل ضرورت پاسخگویی به نیازهاي متعدد کشاورزان قادر به تحت پوشش قراردادن همه بهرهبرداران نمیباشند - رحمانی:2002، - 130 لذا با توجه به نارساییها و محدودیتهاي فرارو در ارائه خدمات ترویجی به صورت دولتی در سالهاي اخیر برخی از کشورهاي توسعه یافته، بخش وسیع و گستردهاي از خدمات ترویجی خود را خصوصی نمودهاند و گروه دیگري از کشورها نیز همین هدف را دنبال مینمایند.
در ایران نیز با توجه به مشکلات متعدد پیش آمده در ارائه خدمات ترویج کشاورزي توسط بخش دولتی و با رویکرد خصوصیسازي خدمات ترویجی، تلفیق علم و عمل و بهرهگیري از توان بالقوه دانشآموختگان رشته کشاورزي در فرایند تولید، طرح محوري تولید گندم به منظور افزایش سطح زیرکشت و عملکرد محصول گندم و استعانت از تسهیلات و کمکهاي مادي و معنوي دولت و بهرهگیري از مهندسین ناظر گندم اجرا شد. - کریمی و مخترع: 1352، . - 76
با این حال مسئولین و مدیران ارشد سازمانهاي کشاورزي، چالشهاي خصوصیسازي و ترویج کشاورزي را در پایین بودن سطح سواد کشاورزان، خردهپا بودن قشر بزرگی از بهرهبرداران، فقدان بستر مناسب براي خصوصی- سازي در کشور، عدم تحقیق در زمینه راهکارهاي خصوصیسازي ترویج کشاورزي در کشور و مشکل پرداخت پول در قبال خدمات را معرفی نمودهاند. - سلطانی:2003، - 35 از دیدگاه مهندسین ناظر مهمترین مشکلات طرح خودکفایی گندم در استان اصفهان شامل مسائل ساختاري، پشتیبانی، هماهنگی، راهبردي و فردي کشاورز و از دیدگاه مسئولان طرح مهمترین مشکلات شامل مسائل ساختاري، راهبردي، حمایتی و اقتصادي بودند. - اکبري:1385، - 88
طبق آمار بدست آمده از نتایج تفصلی سرشماري عمومی کشاورزي سال 1382، حدود 73830 هزار هکتار از کل اراضی مزروعی کشور در استان چهارمحال و بختیاري زیر کشت گندم بوده است که از کل این اراضی حدود 12282 هزار هکتار یعنی حدود 16/65 درصد در قلمرو تحقیق - شهرستان اردل - بوده است. - سالنامه آماري کشور: 1384، - 115 یکی از شروط پیشرفت کشاورزي و افزایش کیفیت محصولاتی ماند گندم، ارئه اطلاعات، دانش و مهارت هاي نوین براي پذیرش فناوري هاي پیشرفته کشاورزي است مشارکت بهره برداران عامل کلیدي در فرآیند پذیرش فناوري از سوي آنها شناخته شده است. - - Radhakrishna,2002
-2-1 اهداف پژوهش
این پژوهش در راستاي دستیابی به اهداف زیر به رشته تحریر در آمده است:
الف - تحلیل و تبیین عوامل و موانع ایجاد انگیزش و جلب همکاري زارعین بهره بردار با مهندسین ناظر طرح خود کفایی گندم در قلمرو تحقیق.
ب - شناخت زمینه ها و ارائه رهنمودهایی به منظور افزایش انگیزش جهت جلب مشارکت زارعین بهره بردار با مهندسین ناظر طرح خودکفایی گندم در قلمرو تحقیق. بنابر این با توجه به اهدف تحقیق، تحلیل و تبیین عوامل و موانع ایجاد انگیزش و جلب همکاري زارعین بهره بردار با مهندسین ناظر طرح خود کفایی گندم در قلمرو تحقیق از جمله مهمترین رویکردهاي فرارو به منظور رفع چالشها و اصلاح نارسائیها در پاسخ به نیازهاي توسعه و ترویج بخش کشاورزي به ویژه تولید محصول استراتژیک گندم میباشد.
-3-1 فرضیههاي پژوهش
الف - به نظر میرسد بین وضع اجتماعی- فرهنگی زارعین بهرهبردار با انگیزش و میزان همکاري ایشان با مهندسین ناظر طرح گندم ارتباط معناداري وجود داشته باشد.
ب - به نظر میرسد بین وضع اقتصادي زارعین بهرهبردار با انگیزش همکاري ایشان با مهندسین ناظر طرح گندم ارتباط معناداري وجود داشته باشد.
