بخشی از مقاله
چکیده
انسان موجودي اجتماعی است؛ و براي رفع نیازهاي خود ناگزیر است با همنوعان خود ارتباط مداوم داشته باشد. لذا کیفیت معاشرت و آگاهی از اخلاق اجتماعی براي آحاد جامعه حائز اهمیت است. ازاین رو تعامل حضوري و چهره به چهره انسانها با یکدیگر جایگاه مهمی در اخلاق دارد. در آموزههاي دینی بر این تعامل و بهطور مشخص، خوشرویی و خوش خویی تأکید فراوان شده زیرا با فطرت انسان همسو است.
بنابراین آگاهی از علل و انگیزههاي خوش رویی و آثار آن انسان را در طی مسیر قرب الهی کمک خواهد کرد؛ این نوشتار با توجه به رهنمودهاي دین مبین اسلام، ضمن بررسی مفهوم خوشرویی، علل و آثار آن در رفتار انسانها با یکدیگر، با هدف گسترش فرهنگ خوشرویی و مبارزه با ترویج فرهنگ خشونت با روش تحلیلی - توصیفی سامان یافته تا گامی مؤثر در بهبود رفتار افراد در اجتماع بردارد. رهآورد تحقیق اینکهاولاً: خوشرویی جزء نیازهاي اولیه ي انسان است؛ و باید به طرق مختلف به همهي افراد جامعه آموزش داده شود و عدم توجه به این مهم باعث ایجاد تنش بین افراد و درنتیجه گسترش خشونت میشودثانیاً: ب - خوش رویی باعث جذب دیگران و افزایش روزي و ایجاد روح اعتماد در بین مردم می شود.
مقدمه
حسن خلق زمانی است که انسان با گشاده رویی و چهرهي شاد و زبان نرم و ملایم با مردم روبه رو شود و در هر جا و با هر کس با خوشرویی برخورد کند. لبهایی پر از تبسم و کلماتی پر از محبت و لطف داشته باشد. این یکی از فضایل اخلاقی است که در روابط اجتماعی فوقالعاده مؤثر است در حالی که گویا برخی از این رفتار مثبت و مهم غافل شدهاند و در مقابل دیگران روي خوشی نشان نمیدهند مطمئناًو اگر از آثار بیشمار و مهم آن آگاه شوند در رفتار خود تجدید نظر خواهند کرد. در آیات قرآن و روایات اسلامی و سیرهي پیشوایان مطالب فراوانی در زمینه این فضیلت دیده می شود که حاکی از اهمیت فوقالعاده آن در سرنوشت فرد و جامعه است. - مکارم شیرازي، 1388، ج 3، ص - 135
از آنجا که حسن خلق و گشاده رویی از بارزترین صفات اخلاقی است که باعث نفوذ محبت شده و در تأثیر سخن اثري شگفتانگیز دارد، در معاشرتهاي اجتماعی و تغییر رفتار افراد در اجتماع براي رسیدن به زندگی بهتر نقش مهمی خواهد داشت. در این نوشتار با بهرهگیري از قرآن کریم و تفاسیر ارزشمند و کتابهاي حدیثی به دنبال تبیین و روشنسازي علل و پیامدهاي خوش رویی پرداخته شده است.
-1 خوشرویی
خوشرویی در لغت به معنی بشاشت، طلاقت وجه، خندانی، خندانروئی - دهخدا، 1385 ش. ذیل واژه خوشرویی - ، گشادهرو، خوش برخورد - بستانی، 1375 ش، ص - 174، چهره باز و گشاده همراه با تبسم گفته میشود. در عربی با تعابیري چون »البشاشه«از ماده - بش - - فراهیدي،1410 ق، ج6، ص - 224، »وجه منبسط«، »البشر«، »بشر حسن«، »طلاقه الوجه« - ابن منظور، 1408 ق، ج6، ص » - 266وجه منبسط« به چهرهاي خالی از احتشام و عبوسی گفته میشود. - همان، ج 7، ص » - 295البشر« به معناي گشادگی و چهره باز است.
- همان، ج 4، ص - 61 قید »حسن« بهمنزله تأکید برگشاده رویی و نیکویی آن است. »طلاقه الوجه« به معناي آشکارسازي سرور در چهره است. - همان، ج 10، ص - 229 در مفردات هم لفظ صبح با کنایه به خوشرویی اشاره دارد. - راغب اصفهانی، ج 2، ص - 371 در اصطلاح، خوش رویی حالت مثبت و خوشایندي است که عاطفه مثبت را برمیانگیزد و رابطه را دلپذیر میسازد. - پسندیده، 1391 ش، ص - 128 از آنجا که اسلام به روابط و تعامل مثبت با دیگران اهمیت فراوان میدهد. بشاشت و خوشرو بودن را مورد تأکید قرار داده است. از فرآیند معناي لغوي و اصطلاحی میتوان اینگونه گفت که خوشرویی به معناي پیراستن چهره از آثار گرفتگی و خشم و آرامش دادن آن با سرور و فرح بکار رفته است.
-2 عوامل خوشرویی
بر اساس آموزههاي دینی عواملی در پیدایش خوشرویی مؤثرند که در ذیل به برخی از آنها اشاره می شود:
.1-2 توفیق الهی
خداوند فرمود مهربانی تو به خاطر توفیق الهی است که آنان را به پیام آسمانی تو جذب میکند و باعث میشود که راه و رسم تو را بجویند و بپویند. چراکه تو با ارزشهاي اخلاقی و شیوهي بسیار انسانیات، هم بر درستی و حقانیت توحیدگرایی، براي آنان دلیل می آوري و هم با عملکرد شایستهات، گفتارت را استحکام میبخشی و در دلها نفوذ میکنی. - طبرسی،1360، ج 2، ص - 579؛ - مکارم شیرازي، 1374، ج 3، ص - 142؛ - کاشانی، 1336، ج 2، ص - 365
