بخشی از مقاله
چکیده
مقاله حاضربه بررسی عوامل موثر بر میزان تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه ایلام در می پردازد. روش تحقیق پیمایشی و داده ها از طریق پرسش نامه استاندارد به دست آمد. جامعه آماری 200 نفر کارمند و حجم نمونه 66 نفر از کارکنان بودکه به طریق نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شدند. نتایج نشان می دهد که میزان تعهد سازمانی کارکنان بالاتر از متوسط است. میزان تعهدسازمانی با متغیرهای عدالت سازمانی ، استقلال در کار ، فشار نقش، فرصت و ارتقای شغلی و ابهام نقش رابطه معنادار مثبت وبا مشارکت سازمانی رابطه معنادار ندارد . تحلیل های رگرسیون چند گانه و نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که عدالت سازمانی مهمترین و تعیین کننده ترین عامل تاثیرگذار مستقیم و مثبت بر میزان تعهد سازمانی محسوب می شود. درحالی که سایر عوامل مشارکت سازمانی، ابهام نقش ، فشار نقش و استقلال درکار نیز تاثیر مستقیم و عامل فرصت و ارتقای شغلی تاثیر غیر مستقیم بر تعهدسازمانی دارند.
کلید واژه ها: تعهد سازمانی، تعهد مستمر، تعهد عاطفی، تعهد هنجاری، استقلال کاری، فشار نقش، مشارکت سازمانی، فرصت و ارتقای شغلی، ابهام نقش، عدالت سازمانی.
مقدمه
تعهد سازمانی یک نگرش مهم شغلی و سازمانی است که در طول سالهای گذشته موردعلاقه بسیاری از محققان رشته های رفتار سازمانی و روانشناسی خصوصاً روانشناسی اجتماعی بوده است - رکنی نژاد، . - 1386 این نگرش در طول سه دهه گذشته دستخوش تغییراتی شده است که شاید عمده ترین این تغییر در قلمرو مربوط به نگرش چند بعدی به این مفهوم تا نگرش یک بعدی به آن بوده است. - همان - همچنین باتوجه به تحولات اخیر در حیطه کسب و کار از جمله کوچک سازیها و ادغام های شرکت ها در یک دیگر عده ای از صاحب نظران را بر آن داشته تا اظهار کنند که اثر تعهد سازمانی بر دیگر متغیرهای مهم در حوزه مدیریت از جمله ترک شغل، غیبت و عملکرد کاهش یافته است و به همین جهت بررسی آن بی مورد است - ساقروانی ،. - 1388
اما عده ای دیگر از محققان این دیدگاه را نپذیرفته و معتقدند که تعهدسازمانی اهمیت خود را از دست نداده است و همچنان می تواند موردتوجه قرار گیرد - فرهنگی ،. - 1384باتوجه به برخی اختلاف نظرها درباره میزان تاثیر تعهد سازمانی بر رفتار کارکنان در سازمان ، بررسی موضوع میزان تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه ایلام برای مدیران این سازمان ضروری به نظر می رسد. زیرا این شرکت دارای شعبات متعددی در سطح استان وکشور می باشد ودرجهت کوچک سازی وادغام گام برمی دارد و نیز پیوند نزدیکی با شرکتهای خصوصی دارد. لذا مدیران دانشگاه ایلام علاقمند به دانستن میزان تاثیر تعهد سازمانی بر رفتارکارکنان وعوامل مؤثر برآن در سازمان هستند.
پرسش های اساسی دراین مقاله این است که میزان تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه ایلام چقدراست؟ چه عواملی بر میزان تعهد سازمانی تاثیر دارد؟می توان انتظارداشت که نتایج تحقیق درپاسخ به این پرسشها مدیران را دربهبود رفتار سازمانی کارکنان کمک نماید.درتحقیقات انجام شده درباره سازمان، سه نگرش عمده بیشترین توجه را از سوی محققان به خود جلب کرده است. این سه نگرش عبارتند از: -1 رضایت شغلی- 2 1 وابستگی شغلی- 3 2 تعهد سازمانی3 - رکنی نژاد ، . - 1386 تعهدسازمانی مانند مفاهیم دیگررفتارسازمانی4 به شیوه های متفاوت تعریف شده است .معمولی ترین شیوه برخورد با تعهد سازمانی آن است که تعهد سازمانی را نوعی وابستگی عاطفی به سازمان درنظر می گیرند.
براساس این شیوه ، فردی که به شدت متعهد است هویت خود را از سازمان می گیرد، در سازمان مشارکت دارد و با آن درمی آمیزد و ازعضویت در آن لذت می برد - ساروقی ، . - 1375 پورتر و همکارانش - 1974 - تعهدسازمانی را پذیرش ارزشهای سازمان و درگیرشدن در سازمان تعریف می کنند و معیارهای اندازه گیری آن را شامل انگیزه ، تمایل برای ادامه کار و پذیرش ارزشهای سازمان می دانند.چاتمن و اورایلی - 1968 - تعهد سازمانی را به معنی حمایت و پیوستگی عاطفی بااهداف و ارزشهای یک سازمان ، به خاطر خود سازمان و دور از ارزشهای ابزاری آن - وسیله ای برای دستیابی به اهداف دیگر - تعریف می کنند - رنجبریان ،. - 1375
تعهد سازمانی عبارت از نگرش های مثبت یا منفی افراد نسبت به کل سازمان - نه شغل - است که در آن مشغول به کارند. در تعهد سازمانی شخص نسبت به سازمان احساس وفاداری قوی دارد و از طریق آن سازمان خود را مورد شناسایی قرار می دهد - استرون ،. - 1376شلدون تعهد سازمانی را چنین تعریف می کند: نگرش یا جهت گیری که هویت فرد را به سازمان مرتبط یا وابسته می کند.کانتر نیز تعهدسازمانی را تمایل عاملان اجتماعی به اعطای نیرو و وفاداری خویش به سیستم های اجتماعی می داند - به نقل ازاسماعیلی، . - 1380 به عقیده سالانسیک تعهد حالتی است در انسان که در آن فرد با اعمال خود و از طریق این اعمال اعتقاد می یابد که به فعالیتها تداوم بخشد و مشارکت مؤثرخویش را در انجام آنها حفظ کند - به نقل ازساروقی ،. - 1375
بوکانان تعهد را نوعی وابستگی عاطفی و تعصب آمیز به ارزشها و اهداف سازمان می داند، یعنی وابستگی به نقش فرد در رابطه با ارزشها و اهداف و به سازمان فی نفسه جدای از ارزش ابزاری آن - همان - . به نظر لوتانز و شاو - 1992 - ،تعهد سازمانی به عنوان یک نگرش عبارتست از تمایل قوی به ماندن در سازمان، تمایل به اعمال تلاش فوق العاده برای سازمان، اعتقاد قوی به پذیرش ارزشها و اهداف - عراقی ، . - 1377 وجه اشتراک تعاریف بالا این است که تعهد حالتی روانی است که رابطه فرد را باسازمان مشخص کند، تصمیم به ماندن در سازمان یا ترک آن را به طور ضمنی در خود دارد - ساروقی ، . - 1375
در مقاله حاضر تعهد سازمانی نوعی نگرش است که میزان علاقه و دلبستگی و وفاداری کارکنان نسبت به سازمان و تمایل آنان به ماندن در سازمان را نشان می دهد. لذا به پیروی از برخی محققان - مولایی، - 1385 تعهد سازمانی شامل سه بخش درنظر گرفته شده است:-1 تعهد عاطفی - چالش شغل ، وضوح نقش ، وضوح اهداف ، مشکل بودن هدف ، پذیرش مدیریت،انسجام همکاران ، تبعیت پذیری سازمانی ، عدالت،اهمیت شخصی،بازخورد ، مشارکت - - 2 تعهد مستمر - مهارت ها،آموزش، تغییر محل زندگی، سرمایهگذاری فرد،درک قابلیت دستیابی به جایگزینهای شغلی -
-3 تعهد هنجاری یا تکلیفی - هنجار تعهد سازمانی - .
مدنی و زاهدی - - 1384 نشان داده اند که متغیر درک حمایت سازمانی قوی ترین رابطه مستقیم و مثبت را با تعهد سازمانی کلی - شامل تعهد عاطفی، هنجاری و مستتر - دارد و متغیر احساس عدالت سازمانی همبستگی نسبتاً قوی مستقیم با تعهد سازمانی دارد و متغیر احساس امنیت شغلی همبستگی مستقیم نسبتاً ضعیف با تعهد سازمانی داشته است.سلاجقه - - 1380 مهم ترین عوامل موثر بر ایجاد و حفظ تعهد سازمانی مدیران سطوح مختلف را در قالب 3 متغیر رضایت شغلی ، عوامل بهداشتی و وجود عوامل محیطی دسته بندی و سپس ارتباط آنها را با تعهد سازمانی مورد آزمون قرارداد . یافته های تحقیق وی نشان داد که بین میزان رضایت شغلی ، عوامل نگهدارنده بهداشتی و وجود عوامل محیطی از یک طرف و میزان تعهد سازمان مدیران از طرف دیگر رابطه خطی مثبت وجود دارد . بین میزان رضایت شغلی و میزان تعهد سازمانی رابطه معناداری وجود دارد.آلن - 1996 - نشان داد که تفویض اختیار بر تعهد سازمانی و تصمیمات شغلی اعضاء سازمان مؤثر بوده است.هاریسون و هوبارد - - 1998 تاثیر عوامل مقدماتی را در شکل گیری تعهد کارکنان تأیید نموده اند . نتایج تحقیق آنان نشان داد رویارویی کارمندان با چالش های شغلی که به وسیله مدیران طراحی شده است نقش اساسی در افزایش میزان تعهد سازمانی دارد.
