مقاله عیوب مجوز فسخ نکاح ( مبحثی از حقوق خانواده )

بخشی از مقاله

چکیده :

نکاح از قراردادهای مقدس در همه جوامع بشری است که براساس آن نهاد خانواده تشکیل می شود . علیرغم تاکید دین مقدس اسلام بر استحکام و استمرار این نهاد مقدس، موقعیت هایی پیش می آید که ناچارا ً باید این عقد ، فسخ شود. فسخ نکاح منوط به وجود عیوبی است که در زن و مرد باید موجود باشد . جنون از عیوب مشترک بین زن و مرد بوده و عیوب مختص زن که در قانون مدنی ایران مطرح شده شامل شش عیب قرن ، جذام ، برص ، افضاء ، زمین گیری و نابینایی از هر دوچشم بوده و عیوب مختص مرد شامل خصاء ، عنن و مقطوع است.

مقدمه :

نکاح ، از جمله قراردادهای مقدسی است که در همه جوامع بشری جایگاه ویژه ای دارد که نتیجه آن تشکیل نهاد خانواده می باشد توصیه دین مقدس اسلام به استحکام این نهاد مقدس است . اما علیرغم اهمیت ویژه ای که استمرار و استحکام روابط بین زن و شوهر توصیه شده اما در مواقعی به ناچار این عقد باید گسسته شود تا مانع ضرر و زیان به حقوق یکی از طرفین زن و شوهر شود .

طبق آراء فقها و روایات وارده از ائمه اطهار - ع - عقد نکاح نیز مانند دیگر عقود ، در شرایط خاصی قابل فسخ است و جدایی زن و شوهر ، بدون طلاق امکان پذیر می باشد .[9] در این مقاله مفاهیمی چون نکاح ، عیوب ، عیوب فسخ نکاح، تفاوت فسخ نکاح با طلاق ، عیوب مشترک زن و مرد ، عیوب ویژه زن و عیوب ویژه مرد که موجب فسخ نکاح می شود مورد بررسی قرار گرفته است.

تعریف نکاح :

نکاح در لغت به معنی ضم - پیوستن - است و در اصطلاح حقوقی می توان آن را چنین تعریف کرد : نکاح قراردادی است که به موجب آن زن و مرد در زندگی با یکدیگر شریک و متحد شده ، خانواده ای تشکیل می دهند 

نکاح از جمله قراردادهای مقدس است که در همه جوامع بشری به دیده احترام بدان نگریسته می شود، زیرا در پی این قرارداد کوچکترین نهاد جامعه، خانواده، پدید می آید و سرنوشت افراد در آن رقم می خورد 

ازدواج سنگ زیرین و اساسی ترین هسته هر جامعه ای را تشکیل می دهد و مقصود از آن، استمرار و بقای نسل بشری در خلال رابطه ای مقدس است

عقد نکاح در شریعت اسلام دارای اهمیت و جایگاهی خاص است تا جایی که خداوند از ا ین عقد به عنوان میثاق غلیظ یاد می کند.

نکاح از جمله عقودی است که علاوه بر جنبه های حقوقی، آمیخته با اخلاق نیز هست و به همین سبب قانون گذار در تدوین مقررات حاکم بر این نهاد تا حد زیادی متاثر از مبانی اخلاقی و سنتی اجتماع نیز بوده است

عیب :

فقیهان شیعی، در کهن ترین و مشهورترین تعریف ها ، هر فزونی و کاستی را از خلقت اصلی عیب دانسته اند ، چه این فزونی یا کاستی به صورت زایده ای عینی باشد، مانند آن که زوجه یا زوج یک انگشت نداشته باشد یا یک انگشت بیشتر داشته باشد، و یا اینکه که به صورت صفتی عا رضی باشد، مانند آن که زوج یا زوجه، بیمار باشد و تب کند

این تعریف که خاستگاهش اخبار و روایات است ، مورد انتقاد فقیهان متاخر قرار گرفته و تعریف های دیگری از آن ارائه شده که هر کدام بر کنار از انتقاد نیست .

در فقه اهل سنت نیز برخی بر این با ورند که منظور از عیب، نقص بدنی یا عقلی یکی از زوجین است، به گونه ای که زندگی زناشویی را بی فایده یا نابسامان سازد

منظور از غیب قانون مدنی که به پیروی از فقه امامیه مطرح شده عبارت از پاره ای از عیوب مرد یا زن را گویند که علت برای فسخ نکاح شناخته شده است

فسخ نکاح :

فسخ عبارت است از پایان دادن به هستی حقوقی قرارداد به وسیله اراده یکی از دو طرف یا شخص ثالث.

البته باید توجه داشت که در عقد نکاح، حق فسخ مخصوص یکی از دو طرف عقد است و این عقد را شخص ثالث نمی تواند منحل سازد، اما در سایر قراردا دها ، شخص ثالث نیز هرگاه دارای این حق باشد، می تواند به هستی قراردادها پایان دهد

فسخ نکاح یکی از راهکارهایی است که شرع اسلام برای انحلال نکاح پیش بینی کرده است که در سه موضع محقق می شود : موضع اول ، جایی است که بنا به نظر مشهود ، یک سری عیوب خاص در زوج یا زوجه وجود داشته باشد و طرف مقابل از این امر آگاهی نداشته و اقدام به ازدواج کند. مورد دوم، در صورت تدلیس هر یک از زوجین است.مورد سوم ، در صورت تخلف از شرط صفت است .[11] در واقع فسخ نکاح دارای قواعد ویژه ای است که با احکام خیارات در قراردادهای مالی یکسان نیست. مبنای فسخ نکاح جلوگیری از زیان همسری است که حق فسخ برای او شناخته شده است

در اصل همه احکام خانواده که اسلام به آن دستور می دهد برای محافظت از متانت خانواده و حتی المقدور سعی بر جلوگیری از فروپاشی این کانون گرم است . اصل عقد نکاح بر دوان بسته می شود و به هر یک از زن و مرد بر تلاش بر حفظ و بقای آن دستور داده شده است، اما گاهی اوقات پاره ای از مشکلات سبب می شود تا مردو زن نتوانند زندگی زناشویی را که براساس تعاون و شراکت تشکیل داده اند، ادامه دهند، زیرا تداوم این زندگی به محرومیت یکی از آنها از حقوق خویش و متضرر شدن او منجر می شود . بنابراین ، شرع در این گونه موارد، به زن و شوهر اجازه داده است تا با رعایت تقوا و بعد از نهایت تلاش بر بقای نکاح، از همدیگر جدا شوند . یکی از اسبابی که به زن و مرد حق فسخ نکاح را می دهد وجود برخی از بیماری ها و عیوب خاص در یکی از آنها است که به عیوب مجوز فسخ نکاح معروف است 

تفاوت فسخ نکاح با طلاق :

فسخ عبارت است از پایان دادن به هستی حقوقی قرارداد به وسیله اراده یکی از دو طرف عقد طلاق یک تاسیس حقوقی برای پایان بخشیدن به زندگی مشترک در نکاح دایم است .

از دقت در تعریف فسخ و طلاق روشن می شود که هر دوی این تاسیسات حقوقی ، ایقاع یعنی عملی حقوقی هستند که با یک قصد انشاء محقق می شود . در مورد فسخ نکاح، هر یک از زوجین که دارای حق باشند، با اراده انشایی خود به تنهایی می توانند ، نکاح را منحل سازند اما. در طلاق ، صرفا ً اراده زوج موثر است و رضایت یا عدم رضایت زوجه در این مورد نقش ندارد