بخشی از مقاله
چکیده
امروزه فن آوری اطلاعات و ارتباطات و در رأس آن رایانه و اینترنت، موجب تحول بنیادین در همه ساحات حیات فردی و اجتماعی بشر شده است. ورود فن آوری اطلاعات و ارتباطات به عرصه آموزش و پرورش، تغییرات و تحولاتی را ایجاد نموده است. تغییر نقش ها، ایجاد مسؤولیت های جدید و ایجاد تغییرات پی در پی، همگی از تأثیر حضور این فن آوری در نظام های آموزشی است.
آموزش نیز با فناوری اطلاعات و ارتباطات دچار تغییراتی شده است. کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش دانشB آموزان مقطع ابتدایی باعث افزایش انگیزه شده و یادگیری را با کیفیت تر و ساده تر و قابل فهم تر میB کند. فناوری اطلاعات و ارتباطات در همه موضوعات درسی دانش آموزان ابتدایی می تواند کاربرد داشته باشد که در مقاله حاضر به طور خلاصه به آنها خواهیم پرداخت.
.1 مقدمه
فناوری اطلاعات و ارتباطات واژه ای است که اوایل دهه ی 1990 در ادبیات فناوری و سپس در ادبیات برنامه ریزی توسعه مطرح شد. این مفهوم از تعامل سه قلمرو به دست آمد؛ ابتدا قلمرو اطلاعات و رایانه با هم ترکیب شدند و فناوری اطلاعات را به وجود آوردند. سپس با تعامل حوزه ی فناوری رایانه و فناوری ارتباطات از دهه ی 1980 به بعد، قلمروی به نام ارتباطات و فناوری حاصل شد و در نهایت از تعامل این سه حوزه، فناوری اطلاعات و ارتباطات شکل گرفت.
امروزه کسی نمی تواند ادعا کند که تدریس یا یادگیری به همان شیوه ی یک قرن پیش انجام می گیرد. به ویژه با تأثیراتی که تغییرات سریع و عمیق فناوری اطلاعات و ارتباطات - - ICT بر دانش، آموزش و یادگیری به جا گذارده است، معلمان در زمینه ی دانش علمی و فناوری مورد استفاده در آموزش، با تغییرات سریعی مواجه هستند. پیشرفت هایی که در زمینه ی فناوری های نوین از قبیل رایانه، لیزرها و ربات ها صورت گرفته دریچه ای نوین به روی متخصصان آموزشی گشوده است تا بتوانند با استفاده از فناوری های یاد شده، شیوه های آموزش و تدریس را بهبود بخشند.
امروزه در اکثر کشورهای پیشرفته سرمایه گذاری در زمینه فن آوری اطلاعات و ارتباطات، در بخش آموزش می باشد. زیرااولاً فن آوری به طور فزاینده ای در کلیه ابعاد زندگی بشر از قبیل کار، ایام فراغت، یادگیری و بهداشت و غیره نفوذ نموده، ثاًنی فن آوری اطلاعات و ارتباطات ابزار مهمی در زمینه پردازش اطلاعات می باشد. بنابراین افراد برای کسب مهارت های لازم باید اطلاعات ضروری را در مدارس به دست آورند. لذا آموزش ابزارهای فن آورانه در مدارس استمرار می یابد و هدف آن آشنا نمودن دانش آموزان با ویژگی های فن آوری اطلاعات و ارتباطات و هم چنین ملزم ساختن دانش آموزان به الزامات زندگی آینده بشر اقتضا دارد تا، تفکر بیشتر در آن می باشد.
.2 بیان مسأله
امروزه فن آوری اطلاعات و ارتباطات و در رأس آن رایانه و اینترنت، موجب تحول بنیادین در همه ساحات حیات فردی و اجتماعی بشر شده است. ورود فن آوری اطلاعات و ارتباطات به عرصه آموزش و پرورش، تغییرات و تحولاتی را ایجاد نموده است. تغییر نقش ها، ایجاد مسؤولیت های جدید و ایجاد تغییرات پی در پی، همگی از تأثیر حضور این فن آوری در نظام های آموزشی است.
امروزه مهمترین دغدغه ی نظام آموزشی و پرورشی یک کشور، ایجاد بستری مناسب جهت رشد و تعالی سرمایه های فکری در جامعه اطلاعاتی و دانایی محور می باشد. برای آن که همه ی گروه های اجتماعی قادر باشند به طور مؤثر در چنین جامعه ای مشارکت داشته باشند، باید یادگیری پیوسته، خلاقیت، نوآوری و نیز مشارکت فعال و سازنده ی اجتماعی را بیاموزند. تحقق این امر مستلزم تعریف مجدد و نوینی از نقش و کارکرد مدارس به عنوان اصلی ترین نهادهای آموزشی در جامعه می باشد.
امروزه نظام آموزشی کشور به مدرسه ای نیاز دارد که با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات، امکان یادگیری پیوسته را فراهم نموده و فرصت های نوینی را در اختیار افراد برای تجربه ی زندگی در جامعه ی اطلاعاتی قرار دهد، به گونه ای که در این فناوری نه به عنوان ابزار، بلکه در قالب زیر ساخت توانمند ساز برای تعلیم و آموزش حرفه ای محسوب می شود
اصطلاح کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه ریزی درسی در حکم ابزار، ابزار شناختی و ابزار فکر است که طبقه بندی را تسهیل می کند. که بخواهیم نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات را در فرایند تدریس و یادگیری، طراحی و نوع ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش مشخص کنیم. فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه ریزی درسی دامنه ای از ابزار و شیوه های مربوط به رایانه بر پایه ی نرم افزار، سخت افزار و ارتباطات شامل منابع اطلاعاتی مانند استفاده از ابزارهای چند رسانه ای، شبکه و خدمات مبتنی بر آن و مشارکت فناوری هایی چون ویدئو کنفرانس، روبات و تقسیمات دیجیتالی می شود.
هدف استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند برنامه ریزی درسی، افزایش کیفیت آموزش و یادگیری است. استفاده از فناوری اطلاعات در مدارس راهی برای درک اهداف جدید آموزش از جمله توسعه ی آموزش مداوم، مهارت و توانایی درگیر کردن در ایجاد دانش مشارکتی و حل مسئله به یاری همتایان و متخصصان متفاوت است
استفاده از رایانه در مدارس ابتدایی به میزان قابل توجهی انگیزه ی فراگیران را افزایش می دهد. تحقیقات نشان می دهد که با ورود فناوری اطلاعات در مجموع، آموزش گیرندگان می توانند، بارآورتر، چالش پذیرتر و مطمئن تر از قبل باشند. در این حالت نقش مربیان از یک منبع مطالب علمی به یک مدیر ناظر بر فرایند یادگیری تغییر می یابد
.3 مزایای کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش
نیاز فراگیرندگان در عصر اطلاعات، توانایی به کارگیری فناوری اطلاعات، جست و جوی اطلاعات، تجزیه و تحلیل، ارزشیابی، حل مسئله و تصمیم گیری، خلاقیت و استفاده از ابزارهای ارتباطی، مشارکت، انتشارات و تولید است. در واقع، آموزش مبتنی بر مهارت و تفکر خلاق، و آموزش انفرادی و گروهی است. این امر روز به روز با گسترش شبکه ها، در حال رشد و تغییر است. در چنین شرایطی، نظام آموزش و پرورش کشور لازم است تصمیم بگیرد، فراگیرندگان ما چطور، چگونه و کجا آموزش ببینند
توسعه ی فناوری اطلاعات و ارتباطات قابلیت ها و امکانات فراوانی را در اختیار معلمان و برنامه ریزان درسی مدارس قرار داده است. با استفاده از این امکانات می توان بسترهای لازم برای تحقق برخی از اهداف متعالی تعلیم و تربیت را فراهم ساخت. قابلیت های هر زمانی، چندرسانه ای، شخصی سازی، تسهیل دسترسی به منابع اطلاعاتی و سهولت و تسریع ارتباط با دیگران، از جمله امکانات مهم این فناوری ها هستند.
فناوری اطلاعات و ارتباطات می تواند تدریس موضوعات درسی را جالب تر و غنی تر سازد، امکان بیشتری برای مشاهده، بحث و تجزیه و تحلیل و فرصت های بیشتری برای برقراری ارتباط و همکاری مهیا سازد، به عنوان ابزار، استقلال بیشتری در تحقیقات علمی به دانش آموزان بدهد و تأثیر مثبتی بر تدریس و یادگیری درس ها بگذارد. از فناوری اطلاعات و ارتباطات می توان به شیوه های متفاوت بهره برد؛ از اینترنت یا سی دی ها به عنوان منابع اطلاعاتی، از دوربین های دیجیتال عکاسی و فیلم برداری به منظور ثبت وقایع، از صفحه های گسترده و ابزار های گرافیکی برای تجزیه و تحلیل داده ها و انیمیشین ها و محیط های مجازی برای شبیه سازی و مدل سازی بهره گرفت
4. فناوری اطلاعات و ارتباطات و آموزش موضوعات درسی
فناوری اطلاعات و ارتباطات اگر به طور مناسب به کار رود موجب ارتقای کیفیت آموزش خواهد شد. برخی از ابزارهای سنتی آموزش عبارت اند از: آزمایشگاه، کلاس درس، کتابخانه و تعامل اعضای جامعه ی آموزشی به شیوه ی متمرکز؛ اما اینترنت و درس های مجازی این الگو را به الگوی غیر متمرکز تغییر داده اند که در آن افرادی با توانایی ها و انگیزه های متفاوت قادر خواهند بود براساس نیازهای خود اطلاعات کسب کنند. امروزه دانش آموزان علاوه بر کلاس درس، با بهره گیری از اینترنت، به اطلاعات روزآمد فراوانی برای ارتقای توانایی های خود دست می یابند.
.5 فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش ریاضی
فناوری اطلاعات و ارتباطات - ICT - به طرق متفاوت می تواند محیط مناسبی برای یادگیری بهتر درس ریاضی فراهم آورد. یکی از لذت بخش ترین فعالیت های مبتنی بر ICT برای دانش آموزان، استفاده از بازیهای رایانه ای است. معلمان می توانند با جست وجو در سایت های اینترنتی، بازیهای فکری و آموزشی مرتبط با موضوعات درسی خود را پیدا و دانلود کنند یا محیطی را فراهم آورند تا دانش آموزان به صورت آنلاین، بازی کنند. یکی دیگر از ساده ترین و پرکاربردترین ابزارها که به معلم در تدریس کمک می کند، اسلاید آموزشی است.
معلمان با استفاده از نرم افزار پاورپوینت1 می توانند قبل از تدریس، اسلایدهایی تهیه و با استفاده از آنها تدریس کنند. برای نمایش اسلایدها، به یک دستگاه رایانه و یک دستگاه دیتاپروژکتور نیاز است که تصویر اسلایدها را روی پرده ی نمایش نشان دهد. در پاورپوینت، می توان علاوه بر متن، صدا، تصویر، فیلم و انیمیشن وارد ساخت و برنامه های چندرسانه ای تولید کرد. معلمان گرامی باید توجه داشته باشند که از اسلاید فقط برای ارائه و انتقال اطلاعات استفاده نکنند، بلکه اسلایدها را طوری طراحی کنند که از طریق آنها، دانش آموزان در یادگیری درگیر شوند. قابلیت متحرک سازی که در برنامه ی پاورپوینت وجود دارد، باعث جذابیت اسلایدها می شود و با استفاده از این قابلیت به راحتی می توان برخی از مفاهیم مشکل را تدریس کرد.
.6 فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش هنر
استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در هنر و طراحی، حوزه جدیدی از تجربه برای معلمان و دانش آموزان محسوب میشود. در واقع فناوری اطلاعات و ارتباطات امکان دسترسی به گستره وسیعی از امکانات و ابزارها را فراهم می کند که تا چندی پیش تنها در دسترس افراد حرفه ای که در زمینه صنعت فیلم سازی فعالیت می کردند موجود بود. نرم افزارهای متعددی برای معلمان و دانش آموزانی که به تولید کارهای هنری از طریق رایانه علاقه مندند وجود دارد. برای مثال برنامه ساده نقاشی برای هر دانش آموزی در دسترس است.
در زمینه ی هنر موسیقی می توان به رابط دیجیتالی ابزار موسیقی اشاره کرد که امکان ارتباط رایانه ها، ابزارهای موسیقی دیجیتالی، و نرم افزارها با یکدیگر، و تبدیل صداها و موسیقی های تولید شده توسط دستگاه های مختلف به فرمت دیجیتالی را فراهم کرده است. دیسک ها و نوار های ویدئویی برنامه های متعددی دارند که با استفاده از رویکرد های گوناگون کاربران را از طریق تجارب هنری متنوع هدایت می کنند. بعضی هنرمندان خاصی را مطالعه می کنند، بعضی دیگر گردش و بازدید از موزه های مشهور را شبیه سازی می کنند. از طریق اینترنت مربیان می توانند امکانات بسیاری را برای دانش آموزان فراهم کنند.
