بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه یکی از اصلی ترین چالش های پروژه های عمرانی، هزینه های هنگفت و زمان ساخت طولانی نسبت به کاکرد آنهاست. برای حل این مشکلات بایستی از روش هان ای نوین مدیریتی که منجر به کاهش هزینه و زمان و افزایش کارکرد و کیفیت پروژه می شود بهره برد. با گذشت بیش از شصت سال مهندسی ارزش یکی از روش های موفق حل مسأله، کاهش هزینه و بهبود عملکرد و کیفیت پروژه بوده است. از جمله ویژگی های مهم این روش توجه به کارکرد، و نیز حل مسأله از طریق هم اندیشی و خلاقیت گروهی، و کار تیمی توأم با نوعی هم افزایی است.
پروژه های عمرانی و آبی بخاطر هزینه های بالای ساخت، پیچیدگی بالا در طراحی و ساخت، عوامل متعدد در فرایند طراحی، اجرا و بهره برداری، همچنین تکرار پذیری بالا دارای پتانسیل بالایی برای صرفه جویی و پیاده سازی روش مهندسی ارزش هستند. در این مقاله روش مهندسی ارزش استفاده شده در پروژه شبکه آبیاری و زهکشی تالوار که منجر به صرفه جویی بیش از 000،120 میلیون ریال در هزینه و 12 ماه در زمان شده است، مورد نقد و بررسی قرار گرفت. سپس کارگاه های مهندسی ارزش به اجرا درآمده در کشور به صورت کلان بررسی شد و نتایج حاصل بیان گردید.
مقدمه
امروزه یکی از اصلی ترین چالش های پروژه های عمرانی کشور هزینه های هنگفت و زمان ساخت طولانی آنهاست. عواملی همچون هزینه و زمان و کیفیت ساخت از فاکتور های شاخص یک پروژه عمرانی به شمار می آیند و در اقتصاد کشور تاثیر قابل توجهی دارند. در این میان پروژه های مربوط به منابع آب و سازه های هیدرولیکی به دلیل عواملی از قبیل پیچیدگی بالا، تعدد عوامل و تکرارپذیری اجرا، فاصله زیاد زمان طراحی تا اجرای پروژه از قابلیت بسیار مطلوبی برای پیاده سازی روش مهندسی ارزش برخوردار هستند.
در این میان پروژه های مربوط به منابع آب و سازه های هیدرولیکی به دلیل عواملی از قبیل پیچیدگی بالا، تعدد عوامل و تکرارپذیری اجرا، فاصله زیاد زمان طراحی تا اجرای پروژه از قابلیت بسیار مطلوبی برای پیاده سازی روش مهندسی ارزش برخوردار هستند. مهندسی ارزش، رویکردی است گروهی، نظام مند، کارکردگرا و دارای کاربرد حرفه ای که برای ارزیابی و بهبود ارزش یک محصول، طراحی یک وسیله، یک سیستم و یا اجرای پروژه های صنعتی، عمرانی و خدماتی به کار گرفته می شود. مهندسی ارزش، متدولوژی قدرتمندی است برای حل مسایل، کاهش هزینه ها و به طور هم زمان، بهبود عملکرد و کیفیت، که با شناسایی و ارتقای شاخص های ارزش و به کارگیری خلاقیت، رضایت مشتری را افزایش می دهد و به ارزش سرمایه گذاری می افزاید
پیشینه پژوهش
سابقه این مبحث از نظر زمان طرح و بکارگیری آن در برخی کشور ها به چندین دهه می رسد. تحلیل ارزش یا مهندسی ارزش، نخستین بار توسط لاورنس د. مایلز از مهندسان برق شرکت جنرال الکتریک مطرح شد
این مفهوم در طول زمان بهبود یافت و در جولای 1998 سیستم مدیریت ارزش بدست امده تبدیل به موسسه استاندارد های ملی آمریکا - ANSI/EIA - استاندارد شماره 748 شد - نادرپور و مفید، . - 2011 بعد از آن در سایر کشور های جهان، اروپا و آسیا به سرعت رشد و گسترش یافت. ولی در ایران این موضوع در اواخر دهه هفتاد شمسی مطرح شده است و در دهه هشتاد به صورت بسیار مختصر در برنامه ریزی های کشور وارد شده است - رکوعی، . - 1386 و همچنان در بسیاری از پروژه های مهم نادیده گرفته می شود.
متاسفانه این روش در سطح ملی به صورت پراکنده انجام می شود. با توجه به اینکه درمطالعات مهندسی ارزش استفاده از تجربیات مشابه گذشته لازم و مفید است، ولی مستند سازی مناسب برای دسترسی مطلوب در دیگر پروژه ها صورت نمی گیرد - یوسفی خوانساری، . - 1389 به کارگیری این متدولوژی، دستاوردهای چشمگیری در سراسر دنیا داشته است. هر یک دلار هزینه برای انجام مطالعه مهندسی ارزش، بین سال های 1973 تا 1995 رقمی بین 15 تا 30 دلار صرفه جویی در پی داشته است. در عربستان سعودی، این نسبت 1 به 400 بوده است.
در کشور ما نیز، با استناد به گزارش های ارایه شده، نسبت هزینه های مهندسی ارزش به بازگشت سرمایه یا صرفه جویی در هزینه پروژه هایی که همزمان با کارگاه آموزشی انجام شده اند، بین 1 به 20 تا 1 به 90 بوده است. درصد صرفه جویی های نیز بین 5 تا 30 درصد و در مجموع، بیش از 2300 میلیارد ریال، گزارش شده اند. در مطالعه گزارش های مربوط به آمریکا رقم این گونه صرفه جویی ها تا 5 میلیارد دلار در یک سال نیز مشاهده می شود - علی یوسفی، - 2001 و - انجمن مهندسی ارزش ایران، خبرنامه داخلی - .
مثال دیگر، صرفه جویی حاصل از انجام مهندسی ارزش در بزرگراه های ایالات متحده در سال های 1997 تا 2000 است که مبالغ صرفه جویی به ترتیب 540، 769، 864 و 1128 میلیون دلار و نسبت صرفه جویی به هزینه مطالعات مهندسی ارزش به ترتیب 1 به 106، 1 به 117، 1 به 113 و 1 به 145 است.
مثال دیگر، صرفه جویی خالص و اجتناب از هزینه های غیرضروری گزارش شده از طرح های مهندسی ارزش ایالات متحده آمریکا در سال های 1994 تا 1998 به ترتیب برابر 115، 126، 123، 133، 150 میلیون دلار است
با این اوصاف، کافی است توجه جدی تری را به این موضوع در کشور داشته باشیم و با استفاده از آن پروژه های نیمه تمام را به اتمام برسانیم و با صرفه جویی در پروژه های در حال اجرا می شود پروژهای جدید را شروع کرد.
