بخشی از مقاله
چکیده
بنیان جهان امروز بر ا ساس ارتباطات و اطلاعات ا ست. تو سعه ملی بر مبنای فناوری اطلاعات و ارتباطات م ستلزم فراهم شدن زیرساختهای فراوان است که مهمترین آنها بسط مهارتهای فناوری اطلاعات و ارتباطات است.
یک جامعه توسعه یافته اطلاعاتی زمانی محقق خواهد شد که توان د ستر سی آ سان و ارزان به اطلاعات و مهارت ا ستفاده از فناوریهای مربوط برای عموم مردم فراهم باشد و از آنجا که روستا و روستاییان منابع بنیادی توسعه، تولید و رشد اقتصاد ملی در هر جامعهای میباشند بدون شک بسیاری از تحولات روستاها و برنامهریزی برای آینده، بدون توجه به نقش و اهمیت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات غیرقابل تصور است.
فناوری اطلاعات و ارتباطات، به عنوان یک ابزار توسعه پایدار روستاها در راستای کاهش فقر، کاهش شکاف دیجیتالی و جلوگیری از مهاجرت بیرویه روستاییان به شهرها و عاملی مهم در رشد و توسعه اقت صادی و در کل از محورهای مهم تو سعه رو ستایی ا ست که با ت صمیمگیریهای منا سب جهت ر سیدن به اهداف ملی و رفع نیازهای جامعه روستایی، زمینه گسترش عدالت اجتماعی و اقتصادی را فراهم میسازد.
فناوری اطلاعات و ارتباطات فرصتهای گ ستردهای را برای پی شرفت در تمامی سطوح زندگی برای رو ستاییان فراهم می نماید که موجب توانمند سازی و تامین سریع اطلاعات صحیح، به موقع، باکیفیت، با هزینه مناسب، افزایش خلاقیت، افزایش بهرهوری افراد و در نتیجه افزایش کیفیت کار آنان و موجبات شکوفایی و ارتقای رو ستاییان در زمینههای اقت صادی، جتماعی، فرهنگی، سیا سی و در نتیجه موجب تو سعه پایدار میگردد. با توجه به اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات در مقاله حاضر سعی شده است نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه روستایی مورد بررسی قرار گیرد.
.1 مقدمه
نیمه دوم قرن بیستم مصادف با رشد گسترده فنآوری ارتباطی است. پیامد این گسترش نیز وابستگی جوامع بشری به گردش اطلاعرسانی به موقع میباشد. در این دوران برخلاف دوران انقلاب صنعتی که جهان بسط مییافت، به سمت کوچکی پیش میرود و ابزار عصر اطلاعات نه بر پایه فنآوری صنعتی بلکه بر پایه پردازش دادهها و حاصل به کارگیری فنآوری اطلاعات است .
افزون بر این، در عصر اطلاعات حجم اطلاعات مقدم بر پول و سرمایه میباشد و به جای تلاش فیزیکی بر تفکر و اندیشه تاکید میشود. در ارتباط با تاثیرات فنآوری اطلاعات و ارتباطات2 در عصر حاضر باید گفت که این فنآوری بدون شک تحولات گستردهای را در تمامی عرصههای اجتماعی و اقتصادی بشریت به دنبال داشته و تاثیر آن بر جوامع بشری به گونهای است که جهان امروز به سرعت در حال تبدیل شدن به یک جامعه اطلاعاتی است، جامعهای که در آن دانایی و میزان دسترسی و استفاده مفید از دانش، دارای نقش محوری و تعیین کننده است. فنآوری اطلاعات و ارتباطات تکنولوژی توانمند کننده و تسهیلگری هستند که افراد اجتماعات، تجار و بخشهای مختلف دولت را قادر میسازند تا با دستیابی به ارتباطات و کامپیوتر به قیمت مناسب، امکان صرفه جویی در وقت و هزینهها را برای بهبود کیفیت کار و زندگی خانوادگیشان پیدا کنند .
فناوری اطلاعات و ارتباطات، فناوری هزاره جدید است که باعث کم کردن زمان انجام محاسبات، دقیقتر شدن پردازش دادهها، تبادل آسان اطلاعات و کاستن از هزینه داد و ستد میشود
فناوری اطلاعات و ارتباطات مجموعهای است شامل سختافزار، نرمافزار، انسانافزار و شبکهافزار که فرآیند پویای اطلاعات و ارتباطات را میسر میسازد. به گونهای که حرکت پویای اطلاعات بین انسانها و تبادل مؤثر و کارای اطلاعات در قالب کارآیی این تکنولوژی امکان پذیر است .
ICT فناوری نوینی است که توانسته است خیلی زود تمامی حصارها، قید و بندها را گسیخته و مرزهای جغرافیایی در عرصههای مختلف پنج قاره عالم را درنوردیده و بر کلیه ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، نظامی و فرهنگی اثر بگذارد. تافلر، دانشمند آمریکایی اعلام کرده بود قرن بیست ویکم، قرن انفجار اطلاعات است. بسترسازی این نظریه از ابتدای دهه آخر قرن بیستم شروع شد و امروز به جایی رسیده است که میرود تا دورافتادهترین نقاط جهان را در برگیرد و همه انسانها را از مواهب خود بهرهمند سازد .
امروزه هرگونه حرکت جهت دستیابی به توسعه بدون توجه به فنآوریهای نوین و به خصوص فنآوری اطلاعات و ارتباطات امری بیهوده و شکست خورده محسوب میشود. در این میان به علت دور ماندن نواحی روستایی کشورمان از روند تحولات اقتصادی و اجتماعی، توسعه و گسترش فنآوری اطلاعات و ارتباطات در این نواحی یک ضرورت به شمار میرود. تاثیرپذیری روستا از فنآوری اطلاعات و ارتباطات کندتر از شهرها نیست، در زمان حاضر توسعه روستایی با رویکرد فنآوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان ضرورت و فرصت گرانبها محسوب میشود
علاوه بر این از منظر توسعه متوازن فضایی باید گفت که امروزه کاربردهای فنآوری اطلاعات و ارتباطات نظیر استفاده از تکنولوژی دیجیتالی، ابزار ارتباطی و شبکهها برای دسترسی، مدیریت، جمعآوری، ارزیابی و ساختن اطلاعات جهت کاربرد در یک جامعه دانایی محور در شهرها و روستاها روز به روز به یکدیگر نزدیک میشوند لیکن مزایای این کاربردها برای روستاییان به مراتب بیشتر خواهد بود
در این ارتباط تجربیات جهانی نشان میدهد که با برنامهریزی صحیح، گسترش فنآوری اطلاعات و ارتباطات میتواند دسترسی مردم روستایی به انواع خدمات بهداشتی، آموزشی، دولتی، ایجاد فرصتهای شغلی، افزایش سطح آگاهی در زمینه فعالیتهای تولیدی، ترویجی و کشاورزی، بازاریابی محصولات زراعی و غیرزارعی را بهبود ببخشد به طوری که این فنآوری یکی ابزارها و بسترهای توسعه همه جانبه روستایی محسوب میشود
به سخن دیگر فنآوری اطلاعات و ارتباطات مزایا و پتانسیلهای بالایی برای پیشبرد اهداف توسعه روستایی دارد، بطوری که گسترش فنآوری اطلاعات و ارتباطات در روستاها منجر به افزایش درآمد روستاییان، بالارفتن کیفیت زندگی روستاییان، برابری شهر و روستا در ارائه خدمات و افزایش قدرت تاثیرگذاری روستاییان در سیاستهای دولت میشود
برخی از پژوهشگران اهمیت و ضرورت فنآوری اطلاعات و ارتباطات را با توجه به کارکردها و خدمات ارائه شده توسط آن، در نواحی روستایی را تشریح کرده و مواردی همانند توسعه اجتماعی، افزایش قدرت تصمیمگیری روستاییان، گسترش ترویج روستایی، گسترش بازارهای محلی روستایی، کاهش آثار بلایای طبیعی و آفات نباتی، حفظ محیط زیست، توانمندسازی فقرای روستایی، تمرکززدایی و امکان کار از راه دور را به عنوان کارکردهای مهم فنآوری اطلاعات و ارتباطات روستایی بیان داشتهاند.
بیشک بررسی بسیاری از تحولات روستاهای امروز و برنامهریزی برای آینده آنها، بدون توجه به نقش و اهمیت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات غیرقابل تصور است. با عنایت به اهمیت موضوع در این مطالعه سعی میشود به نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه روستایی پرداخته شود
2. توسعه روستایی
بطورکلی توسعه به معنای تلاش برای بهبود زندگی، همزاد تاریخ جامعه بشری است، اما توسعه به مفهوم امروزی بیشتر یک مفهوم مقایسهای است. پدیده توسعه و توسعه نیافتگی از پایان جنگ جهانی دوم به بعد، در محدوده اقتصاد سیاسی به یکی از مباحث بحث برانگیز تبدیل شد و زمینه مطالعات مربوط به توسعه را فراهم آورد
پیتردونالدسن براین باوراست که توسعه به وجودآوردن تغییرات اساسی درساخت اجتماعی،گرایشها و نهادها برای تحقق کامل هدفهای جامعه است و در این دگرگونی مهم، اگر توده مردم درگیر نباشند، میوه رشد نصیب آنها نمیشود
از نظر شوماخر، توسعه با کالاهای مادی آغازنمیشود، با آدمیان و تربیت آنها، با سازمان و انضباط آغاز میشود. بدون این سه، همه منابع پنهان و دست نخورده و بیمصرف باقی میمانند
اسپنسر و مارکس معتقد بودندکه جوامع انسانی از مراحل - پایینتر - به مراحل - بالاتر - در حرکت هستند هر جامعهای از این مراحل یا گذشته یا در حال گذشتن است و یا اینکه این مراحل را طی خواهد کرد
بنابراین در یک تعریف عملیاتی منظور از توسعه یک کشور: افزایش تولید، دسترسی به تسهیلات زیربنائی و خدماتی، فرصتهای شغلی مناسب، بکارگیری تکنولوژی جدید و افزایش نرخ سرمایهگذاری و مصرف است. در نهایت میتوان نتیجه گرفت که توسعه هم واقعیتی مادی است و هم حالتی ذهنی که برحسب آن، جامعه از طریق ترکیب فرایندهای اجتماعی، اقتصادی و نهادی وسایلی را برای بدست آوردن زندگی بهتر تامین میکند
پژوهشگران توسعه روستایی ایران براین باورند که برنامههای توسعه تا پیش از انقلاب، متاثر از آموزههای سه الگوی رشد و سرمایهداری ساختارگرا و رفع نیازهای اساسی بوده است. پس از انقلاب نیز برنامههای توسعه متاثر از اهداف مردم گرا، عدالت خواهانه و استقلال طلب بوده است
