مقاله فناوری اطلاعات و تدریس برتر

بخشی از مقاله

چکیده:

اینکه بطورکلی پایه و اساس تحولات تعلیم و تربیت درجهان ، از علم و فناوری نشأت می گیرد، ولی درعمل ثابت شده است که اغلب تحولات بزرگ در آموزش و پرورش ریشه درتجربیات و تلاش علمی و عملی معلمان هوشمند و آینده نگرداشته اندمسلماً. درگوشه و کنار کشورما ، معلمان توانمند و خلّاقی هستند که با ابتکار و نوآوری،فناوری را با آموزش تلفیق می کنند و به شیوه های متفاوت ،هر چند با امکانات اندک ، رایانه را به کلاس درس می برند.از آنجا که آموزش بیش از هر موضوعی متأثر از تحولات فناوری است ،آموزش و پرورش به عنوان نهاد اصلی و رسمی آموزش درهر جامعه ،نیاز دارد خود را به فناوری های جدید مجهز کند.

امروزه معلمان توانستهاند تا با بکارگیری علم و فناوری های جدیداطلاعاتی روش هایی نو خلقکنند وکلاسدرس را از محدوده چهاردیواری خارج کنند و باسایر مراکزعلمی و آموزشی در جهان مرتبط سا زند، به گونه ای دیگر مسئلهزمان ومکان در دنیای تعلیم و تربیت مانع اصلی به حساب نمی آید و این همه از برکت بکارگیری اندیشه های نو و خلاق معلمان و کارشناسان آموزشی بوده است.

مقدمه:

فناوری اطلاعات چیست؟

فناوری اطلاعات به آن دسته ار فناوری هایی اطلاق می گردد که فرد را در ضبط ، ذخیره ، پردازش ، بازیابی ، انتقال و دریافت اطلاعات یاری می دهند و در یک بیان ساده تر فناوری اطلاعات به معنای بکارگیری انواع فناوری ها به منظور انتقال اطلاعات است .

مزایای استفاده از فناوری اطلاعات در آموزش استفاده از فناوری اطلاعات در امر آموزش از مزایایی به شرح ذیل برخوردار است

-1    پرورش وارتقای مهارت سواد اطلاعاتی،منظور ازمهارت سواد  اطلاعاتی جمع آوری ، پردازش ، انتشار اطلاعات به صورت متن ، نمودار و ... و مبادله این اطلاعات در محیط های آموزشی و یادگیری است .

-2    افزایش معلمان مجرب و همگام با فناوری روز که نسبت به تجربیات دانش آموزان در خارج از کلاس آگاه هستند .

-3آموزش با هزینه کمتر

موانع استفاده از فناوری اطلاعات در آموزش استفاده از فناوری اطلاعات در امر آموزش ممکن است با برخی موانع و محدودیت ها مواجه گردد که برخی از موانع به شرح ذیل است -1:عدم حمایت لازم از سوی نظام آموزش و پرورش در خصوص معلمان فعال در عرصه فناوری اطلاعات .

-2فراگیر نبودن استفاده از فناوری اطلاعات در مدارس کشور و در بین معلمان مدارس -3.تمایل به انجام وظیفه در چارچوب بخشنامه ها که جای تصمیم گیری خلاق و مواجهه با شرایط جدید را گرفته است -4.صرف وقتزیاد در خارج از کلاس درس برایتولید محتوای الکترونیک بدونهیچ حق الزحمه ای . -5نگرش سنتی به امر تعلیم و تربیت و دوری از نوگرایی در کاربرد روشهای نوین تدریس .

اصول حاکم در توسعه فناوری اطلاعات در تربیت معلمان بر 3 اصل استوار است :

-1 معلمان باید درباره گستره وسیعی از کاربرد رایانه در کلاس درس و فضای آموزشی مطالبی بیاموزند

-2.فناوری اطلاعات را باید در موقعیت های آموزشی و درسی ارائه کرد و معلمان عملاً نحوه استفاده از فناوری اطلاعات را در کلاس درس ببینند .

3فناوری- اطلاعات نباید در فضای سنتّی آموزش محدود شودفناوری. را می توان هم برای پشتیبانی از اشکال سنتّی فراگیری و هم به منظور تحول آن به کار برد .

جهانی شدن و فناوری اطلاعات :

فناوری اطلاعات ، نقش اساسی در تحقّق و تعمیق اهداف تعلیم و تربیت دارد . گسترش فناوری اطلاعات و استفاده از ابزارها و مفاهیم ، موجب بسط اطلاعات و دسترسی آسان و کم هزینه برای فراگیرندگان اعم از دانش آموزان ، دانشجویان و معلمان به روش آن لاین1 می شود و زمینه تبادل سریع اطلاعات و تعاملات فرهنگی را میسر می سازد .

رشد جوامع فرهنگی امروزه در گرو همگرایی و تعامل ، گفتگو و تبادل دانش و اطلاعات و فرهنگ بشری است . دوران واگرایی ، تک گویی و انزواطلبی به پایان رسیده است مرزهای، جغرافیایی و حتّی مرزهای فرهنگی و عقیدتی نفود پذیر شده اند . باید با آگاهی ، شناخت و هوشمندی و نیز با تکیه بر فرهنگ و مؤلفه های بومی و آمادگی برای پذیرش تحولات علمی وبین المللی نقش وجایگاه خود را پیدا کرد وخود را در مواجهه با پدیده های نو و تعیین مسیرهای تحول آماده نمود .

آموزش الکترونیکی چیست ؟

با گسترش فناوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطی ، امروزه روشهای جدیدی در عرصه آموزش و یادگیری به وجود آمده است که یکی از این روشها ، آموزش الکترونیکی است .اصطلاح آموزش الکترونیکی ، شامل مجموعه وسیعی از کاربردها و عملکردها از جمله آموزش مبتنی بر رایانه ، کلاس های مجازی و منابع اطلاعاتی و کتابخانه دیجیتال است .آموزش الکترونیکی ، آموزش مبتنی بر فناوری های ارتباطی مانند رادیو ، تلویزیون ، وسایل ارتباطی و شبکه ای رایانه ای ، به ویژه اینترنت است و به ارائه محتوای آموزشی از طریق رسانه های مجازی اطلاق می شود .

در محیط آموزش الکترونیکی ، ابزارهای دیداری و چندرسانه ای پایه و اساس تدریس و یادگیری را تشکیل می دهند .درآموزشالکترونیکی،محتوایآموزشی درفرم های متفاوتی قابل ارائه است.مانند فایل های حسب یا چطظص یا فایل های صوتی،تصاویر و فیلم های ویدئویی که به صورت چندرسانه ای هم زمان با صدا و تصویر و سایر ابزارها و برنامه ها در اختیار کاربران و فراگیرندگان در نقاط گوناگون قرار می گیرد .

به طور کلّی در آموزش الکترونیکی امکان برقراری و ارتباط همزمان با استادان و معلمان در ساعت های مشخص ، قابلیت استفاده از محیط های مشارکت گروهی میان فراگیرندگان مانند : انجمنهای الکترونیکی ، گفتگوی الکترونیکی ، فهرست های ارسال مطالب از طریق پست الکترونیکی و ... وجود دارد .

مزایای بهره گیری ازآموزش الکترونیکی :مزایای بهره گیری از آموزش الکترونیکی به شرح ذیل است :

-1بهره گیری از امکانات صوتی. تصویری برایتفهیم مطالب و افزایش بهره وری کار.-2 به روز بودن اطلاعات و مطالب ارائه شده -3.امکان ایجاد ارتباط کاربر با برنامه -4.امکان تبادل اطلاعات کاربران یا فراگیرندگان با یکدیگر -5.ضروری نبودن حضور کاربر در زمان و مکان خاص -6.امکان سنجش آموخته های کاربر به خصوص در مقایسه با دیگران -7.امکان برگزاری دوره های منتج به دریافت مدرک و یا گواهینامه -8.امکان رفع اشکال برای کاربران یا فراگیرندگان -9.امکان مخاطب قرار دادن تعداد زیادی از کاربران -10.فراهم شدن امکان جستجو برای بانک پرسش و پاسخ -11.فراهم شدن امکان استفاده از بانک اطلاعاتی برای مجموعه پدید آورنده .

نقش حیاتی فناوری الکترونیکی در آموزش و پرورش

یادگیری الکترونیکی زاییده چرخه تحولات سریع و رو به گسترش فناوری های نو به مفهوم واقعی آن است. تاکنون تعاریف متفاوتی از یادگیری الکترونیکی ارائه شده است. ما تعریف »کراس« را که خیلی ها او را مخترع واژه یادگیری الکترونیکی می دانند انتخاب کرده ایم. کراس یادگیری الکترونیکی را دارای شش نشانه به شرح زیر می داند:

-1یادگیری الکترونیکی به وسیله اینترنت صورت می گیرد.

-2 با جدیدترین اطلاعات همراه است.

-3مجموعه ای از روش های آموزشی را در برمی گیرد - آموزش های مجازی، همکاری دیجیتالی، شبیه سازی و... -

-4فراگیر محور است و به ویژگی فردی او توجه دارد.ف-5اینترنت محور نیست، کثرتگراست - شامل همه می شود - .ف6نهایتاً- قابلیت انجام دادن فرایندهای اداری و مدیریتی از قبیل: ثبت نام، پرداخت شهریه، نظارت بر روند اجرای فعالیت های یادگیرنده، تدریس و اجرای ارزشیابی از راه دور را فراهم می کند.ف به طور کلی، یادگیری الکترونیکی به آن نوع یادگیری گفته می شود که در محیط شبکه به وقوع می پیوندد و درآن مجموعه ای از فناوری چندرسانه ای، فرارسانه ای وارتباطات از راهدور به خدمت گرفته می شود و نوعی یادگیری است که در محیط اینترنت صورت می گیرد و با بهره گیری از فناوری شبکه تسهیل می شود.

روش یادگیری الکترونیکی این نوع یادگیری که به استفاده از تکنولوژی آموزشی اشاره دارد،تأکید می کند که در فضای مسقّف کلاس درس، معلمان از رسانه های سنگین آموزشی اعم از رایانه های عمومی، شخصی، سی دی ها، دیسکت ها، سایت های اینترنت، ایمیل و حتی نانو فناوری در فرایند یاددهی استفاده کنند تا یادگیری را تسهیل کرده و موجبات ارتقاء سطح علمی فراگیران را فراهم آورند.

این روش یادگیری برای شاگردان از آن جهت کارآمد و اثربخش است که بازدهی تحصیلی و فعالیت آموزشی آنان و عملکرد و تدریس و رفتار کلاسی معلمان را بهبود می بخشد، چرا که براساس تحقیقات انجام شده این نتیجه حاصل گردید: »که75درصد یادگیری از طریق وسایل دیداری و تصویری و به وسیله حس بینایی انجام خواهد شد.

در صورتی که تنها 13درصد یادگیری از طریق حس شنوایی و وسایل صوتی انجام میگیرد و دیگر حواس به ترتیب، بساوایی 6 درصد، بویایی و چشایی هر کدام 3 درصد در حافظه و یادگیری تأثیر دارند« و فرایند یادگیری کامل را متأثر می کند و اثربخش می نماید.فبه همین دلیل است که در طراحی مدارس بهتر فردا، فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش حیاتی خود را ایفا می کند، چرا که در فرایند ارتباط دهی فناوری نوین آموزش و پرورش، قدرتبهره گیریفراده و فراگیرافزایش می یابد؛ مثلاً با کاربرد فناوری و ویدئو ماهواره ای در ژاپن دانش آموزان یک کلاس با معلم و دانش آموزان هم پایه خود درنقطه دیگری از همان کشور طلب همیاری می کنند، حتّی برای تهیه گزارش در درس علوم اجتماعی از طریق پست الکترونیکی با دانش آموزان هم سن و سال خود در کشورهای اروپایی ارتباط برقرار میکنند یا برای همسالان خود در کانادا، مالزی و سریلانکا نامه می نویسند و درباره مسائل جهانی با هم گفت وگو می کنند.

با این سبک تدریس در رویکرد جدید کلاسداری، کاربرد فناوری نوین در کلاس درس، خواه از طریق یادگیری گروهی ، یا به وسیله ویدئو کنفرانس و یا استفاده از آموزش مجازی ، دانش آموزان را در مرکز فرایند آموزش قرار می دهد. این همان راهی است که به قول » جان دسی «، ما در آن می توانیم بر روی آنچه که در گذشته گلوگاه بزرگی برای جداسازی دانش آموزان از فرصت ها بوده است، پلی بزنیم. آموزش با این شیوه این امکان را برای معلمان و شاگردانی که از لحاظ زمان و مکان و یا هر دو از یکدیگر جدا هستند فراهم می آوردتا از طریق نرم افزار مدیریت دروس، منابع چندرسانه ای و مانند آن با هم ارتباط برقرار کنند و محتوای درس را دریافت نمایند و با همدیگر تبادل اطلاعات و انتقال معلومات داشته باشند .

راهکارهای استفاده از یادگیری الکترونیکیبرای این که بتوان به فراگیران کمک کرد تا به سطوح عالی حیطه شناختی بلوم برسند، یعنی از مرحله دانش و فهم ﻭ کاربرد به مرحلهتحلیل و ترکیب و ارزشیابی صعودکنند و جنبه نقّادی به خود بگیرند و به جای اخذ مطالب و نگهداری آن، مطلب سازی نمایند و دانش دید بسازند، لازم است علاوه بر آشنایی با دیگر شیوه های نوین تدریس زمینه استفاده از رسانه های سنگین آموزشی و شبکه های نرم افزاری درون کلاسی و برون کلاسی، اقدامات زیر صورت گیرد:

-1فبرگزاری کلاس های آموزش ضمن خدمت برای معلمان، گردهمایی علمی، آموزشی، همایش های تخصصی، برگزاری جشنواره های الگوی تدریس برتر و جلسات ادواری تخصصی حوزه ای و رشته ای، تا آنان با روش های فناوری اطلاعات و ارتباطات و آموزش و پرورش تطبیقی کشورهای پیشرفته آشنا شوند و ترسآنهابرایاستفاده ازرایانهدرکلاسدرسکاهش یابد و پاسخگوی ضرورت های قرن بیست و یکم در عرصه آموزش و پرورش شوند.

-2تشکیل کلاس های زبان انگلیسی و رایانه برای معلمان تا بتوانند با رایانه کار کنند و از متون علمی- تربیتی مؤلفان خارجی بهره مند شوند و از آخرین دستاوردهای آموزشی و پرورشی و پژوهشی مطلع گردند.

-3تشکیل کلاس های زبان انگلیسی و رایانه برای دانش آموزان از دوره ابتدایی با استفاده از بازی های رایانه ای.

-4تقویت فن آوری نوین آموزشی در مدارس و اعطای کارت های رایگان اینترنت و ایمیل به معلمان و شاگردان تا هم نوشته های خود را روی وب سایت بنویسند و هم مدارس سنتی به مدارس هوشمند تبدیل گردد.

-5جایگزین کردن سی دی های آموزشی به جای کتاب های درسی و دیکشنری در نظام آموزشی.

-6فبرگزاری مسابقات بین معلمان و همچنین بین دانش آموزان در زمینه زبان انگلیسی و رایانه.

-7اجباری کردن درس مبانی کامپیوتر و انفورماتیک در دوره های تحصیلی راهنمایی و متوسطه به فراخور ظرفیت روانی و فکری دانش آموزان.

-8تشکیل گروه های کوچک پژوهشی دانش آموزی در کلاس درس توسط معلمان، تا فراگیران از طریق نرم افزارهای مشارکتی درون کلاسی و برون کلاسی، با نگارش و ویرایش، به نقد منصفانه همسالان خود بپردازند و ایده های تازه را کشف کنند، چرا که نوشتن، اندیشیدن و خلق کردن است. به عبارت دیگر یا باید نوشت و چاپ کرد و یا باید برکنار ماند.

نقش معلم و دانش آموز در روش یادگیری الکترونیکی :

-1طراحی و سازماندهی آموزش

-2تسهیل کننده بحث و گفتگو

-3هدایت و راهنمایی فرایند یادگیری