مقاله عوامل موثربر خود آمدی مدیران در سازمان های آموزشی

بخشی از مقاله

مقدمه :

بشر از بدو خلقت تا به امروز همواره تلاش نموده تا خود را بشناسد و به توانایی ها و استعدادهای خود پی ببرد و به واسطه ی آن محیط پیرامون خود را تغییر دهد.در این میان توجه به خودشناسی بیشتر مورد توجه قرار گرفت. آموزش خودشناسی نه تنها به افراد کمک می کند تا درک خود را تقویت نمایند و خودشان را بهتر اداره کنند،   بلکه آنان از این طریق توانایی لازم برای درک تفاوتهای فردی را کسب می کنند.اگر فردی باور داشته باشد که نمی تواند نتایج مورد انتظار را بهدست آورد، و یا به این باور برسد که نمی تواند مانع رفتارهای غیرقابل قبول شود، انگیزه او برای انجام کار کم خواهد شد. اگرچه عوامل دیگری وجود دارند که به عنوان برانگیزنده های رفتار انسان عمل می کنند،اما همه آنها تابع باور فرد هستند.

بر اساس نظریه یادگیری اجتماعی بندورا ،باور به کارایی شخصی بر انتخاب های افراد تاثیر می گذارد. افراد گرایش به کارهایی دارند که در آنها احساس قابلیت و اطمینان می کنند و از کارهایی که توانایی انجام آن را ندارند ،دوری می نمایند . باورهای خودکارآمدی1F0 تعیین می کند که افراد تا چه اندازه انرژی، صرف فعالیتهای خود می کنند و تا چه اندازه در برابر موانع مقاومت می کنند

رویارویی با پیچیدگی ذهنی را می بایست از طریق بسیاری از رفتارهای انسان با سازوکارهای نفوذ بر خود3F2 ، برانگیخته و کنترل نمود. در میان مکانیسم های نفوذ برخود، هیچ کدام مهمتر و فراگیرتر از باور به خودکارآمدی شخصی نیست

افراد به تدریج رشد می یابند به پختگی و بلوغ رسیده و درباره ویژگی های خود و این که چگونه فردی شده اند ، آگاهی بیشتری پیدا می کنند . می توانیم بگوییم افراد از خودشان بیشتر آگاه می شوند . این فرایند به عنوان رشد تصو یر خود نام گرفته است و به تدریج که فرد در طول زندگی تجربیات بیشتری کسب می کند رخ می دهد.یادگیری درباره خود یکی از چالش های زندگی به شمار می رود و در نتیجه کشف برخی از ویژگی هایی که فرد وجود آن را در خود می پسندد و یا نمی پسندد تشکیل می شود.

خودکارآمدی شالوده ی پرورش سایر مهارتهای مدیریتی است. در حقیقت یک تناقض جالب در رفتار انسان وجود دارد و آن این که با شناخت خویش می توانیم دیگران را بشناسیم و با شناخت دیگران می توانیم خود را بشناسیم.موفقیت انسان در دستیابی به زندگی بهتر فردی و اجتماعی و عملکرد مطلوب سازمانی ،به شناخت و برداشت او از چگونگی نقاط ضعف و قوت توانایی ها و قابلیت های مدیریتی او بستگی دارد.

با بررسی عوامل موثر در خودکارآمدی مدیران می توان شرایطی مهیا نمود که آنان با شناخت این عوامل ، باورهای خود را تقویت نموده و با استفاده از اقناع کلامی،تجارب مستقیم ،تجارب جانشینی یا حالات فیزیولوژیکی یا از هر روش دیگر بر باورهای خودکارآمدی مدیران تاثیر گذاشته تا آنها بتوانند قضاوت های درستی ازتوانایی های خود داشته باشند

بندورا - 2000 - معتقد است که خود کارآمدی، توان سازنده ای است که بدان وسیله، مهارتهای شناختی، اجتماعی، عاطفی و رفتاری انسان برای تحقق اهداف مختلف، به گونه ای اثربخش ساماندهی می شود. به نظر وی داشتن دانش، مهارتها و دستاوردهای قبلی افراد پیش بینی کننده های مناسبی برای عملکرد آینده افراد نیستند، بلکه باور انسان در باره توانائی های خود در انجام آنها بر چگونگی عملکرد خویش مؤثر است. بین داشتن مهارت های مختلف با توان ترکیب آنها به روش های مناسب برای انجام وظایف در شرایط گوناگون، تفاوت آشکار وجود دارد.

همچنین بندورا،در مطالعات خود بر نقش سرمشقها در شکلگیری رفتار تأکید کرده و به بررسی ویژگیهایی پرداخته است که در سرمشقگیری افراد مؤثرند. یافته های او نشان می دهد که به احتمال زیاد افراد از کسانی سرمشق میگیرند که از نظر سن و جنس شبیه آنها باشند یا مسائلی شبیه به آنها را حل کنند. وی معتقد است که روانشناسی را نمیتوان از یافتههای پژوهشهای اجتماعی جدا کرد و رفتار افراد را باید در موقعیتهای اجتماعی و نه فردی مورد مطالعه قرار داد.

یکی دیگر از مفاهیم مهمی که بندورا بیان کرد کارآمدی شخصی است. از دید بندورا کارآمدی شخصی به معنی احساس عزت نفس یا ارزش شخصی است که فرد در مواجهه با مسائل زندگی در خود مییابد. افراد دارای کارآمدی شخصی بالا افرادی دارای پشتکار قوی، نمرات درسی بالا، دارای اهداف شخصی عالی و موفق هستند. در مقابل، افراد دارای کارآمدی شخصی پایین افرادی هستند با اعتماد به نفس پایین و ناامید که در مواجهه با مسائل تلاشی برای پیروزی انجام نمیدهند و معتقدند اوضاع تغییری نخواهد کرد. - شولتز - - 1990 ترجمه کریمی - - 1384 با توجه به آنچه گفته شده اکنون نتایج برخی ازتحقیقات انجام شده دراین زمینه را به شرح زیربررسی می کنیم:

-    مختاری - - 1381دربررسی رابطه خودکارآمدی مدیرا ن با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ، نشان دادکه بین خودباوری مدیران و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه معنی دار وجود ندارد. بین خودکارآمدی مدیران زن و مرد تفاوت معنی دار وجود ندارد.

-    نصرتی - 1387 - در بررسی رابطه خودکارآمدی با اثربخشی رهبری در بین مدیران مدارس نشان داد که بین خودکارآمدی و اثربخشی رهبری مدیران آموزشی رابطه معناداری وجود دارد.

-    اعرابیان - 1383 - در بررسی رابطه باورهای خودکارآمدی بر سلامت روانی و موفقیت تحصیلی دانشجویان دریافت که باورهای خودکارآمدی قوی برسلامت روانی دانشجویان تاثیر مثبت داشته است.

-    عنایتی - 1382 - در بررسی ارتباط میان خودپنداری مدیران و عملکرد آنها در مدارس نشان دادکه میان خودپنداری مدیران و عملکرد آنها در مدارس رابطه مثبت ومعنا داری وجود دارد.

-    کوربانولو4F3 و همکاران، - - 2006در بررسی میزان خودکارآمدی و سواد اطلاعاتی مدیران نشان دادکه خودکارآمدی امکان نزدیک شدن به مهارتهای سواد اطلاعاتی را با توجه به سطح پیچیدگی افزایش می دهد .

-    بندورا،ریز،آدامز - 1982 - 5F4،درمطالعات خویش درموردرابطه ارائه ترغیبات کلامی از جانب دیگران، که اغلب میکوشند ما را متقاعد کنند که اگر فقط سعی کنیم،به رغم ناکارایی ریشه دارمان ،می توانیم عمل خاصی را به شایستگی انجام دهیم.دلگرمیهای موثر ما را متقاعد میکنند که بیشتر بر توانایی های شخصی مان و کمتر بر کاستیها و ضعف هایمان تاکید کنیم.

-    اسکنیر و کرافت - 2009 - 6F5 پژوهشی را به منظور بررسی تکنیک های برنامه ریزی جهت بهبود خودکارآمدی دانشجویان دوره کارشناسی انجام داده اند ،یافته های پژوهش نشان داده است که برای بهبود و افزایش خودکارآمدی دانشجویان در انجام پایان نامه های دوره کارشناسی نشان دادکه بین خودکارآمدی دانشجویانی که کارگاهی آموزشی راتجربه نموده اند با آنهایی که شرکت نکرده اند تفاوت معناداری وجود دارد.

-    آکونین و همکاران - 2009 - 7F6درتحقیقات خویش نشان دادندکه بین تجربه کاری نوجوانان و خودکارآمدی آنهارابطه معناداری وجود دارد.همچنین یافته های این پژوهش چنین نشان داد که؛ اشتغال در زمینه های متعدد وکسب تجربه خودکارآمدی را می پروراند .

-    کوسلوسکی8F7 وهمکاران - - 2009در بررسی رابطه خودکارآمدی وارائه الگوهای موفق و فعالیتهای گروهی معلمان ، نشان داد بین ارائه الگوهای موفق و فعالیتهای گروهی معلمان و خودکارآمدی آنان رابطه معناداری وجود دارد.

-    کلین هسلینگ9F8وهمکاران - - 2009 درپژوهشی با عنوان ارتباط بین سلامت روانی معلمان وخودکارآمدی، آنان نشان داده است که هرچه سلامت روانی معلمان بیشترباشد،خودکارآمدی آنان هم افزایش می یابد.
-    جینگسونگ ژائو و همکاران - 2008 - 10F9 به بررسی چگونگی خودکارآمدی مربوط به فعالیت های تحقیقاتی آکادمیک و چگونگی فاکتورهای مربوط به درون فرهنگی که ممکن است نقشی در خودکارآمدی در زمینه آموزش عالی در پکن بازی میکند را به انجام رساندند

.از جمله یافته ها- جنسیت و مقررات به عنوان پیش بینیهای خودکارآمدی مشخص گردیدند و به طور مشخص، آکادمیکهای زنان سطح پایین تری از خودکارآمدی را برای تحقیقات نسبت به مردان گزارش کردند .همچنین با گسترش بافت های غربی، در فرهنگ شرقی نشان داد که فاکتورهای درون فرهنگی و جمعیت شناختی نقش اساسی در خودکارآمدی تحقیقاتی ایفا میکند.

-    هلنا سینا دسبویلیا،دافناایزن - 2005 - 11F10 پژوهشی را به منظور مدیریت تضاد در تیم های کاری و نقش خودکارآمدی اجتماعی و شناسایی گروه انجام داده اند ،یافته های پژوهش نشان داده است که در این مطالعه نقش دو نوع خودکارآمدی - اجتماعی و جهانی - در میان اعضای گروه بررسی شدو خودکارآمدی اجتماعی به عنوان پیشگویی کننده انحصاری اولویت برای هدایت تضاد درون گروهی توسط معانی ادغام یعنی روال سازنده مدیریت عمل کرد.این مطالعه بر اعتبار فرضیه ای که الگوی مدیریت تضادی در یک تیم کامل به متغیرهای تنظیم شده در سطح فردی مربوط میشوند،افزود یعنی خودکارآمدی اجتماعی،جهانی به متغیرهای شناسایی گروه و تیم مربوط میشود.

روش تحقیق

پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر خودکارآمدی مدیران آموزشی ، از روش تحقیق توصیفی که از نوع همبستگی اجراشد.جامعه آماری کلیه مدیران دوره های مختلف تحصیلی درنواحی چهارگانه آموزش و پرورش شهر کرج در سال تحصیلی 89-90به تعداد727نفر و نمونه آماری با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه12F11 به نمونه گیری تصادفی و به روش طبقه ای - ابتدایی،راهنمایی و متوسطه - به تعداد 296 نفر انتخاب گردید .

ابزارجمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته که روایی آن توسط30نفرازصاحب نظران بررسی وموردتائیدقرارگرفت و پایایی آن نیز از طریق آلفای کرانباخ محاسبه ومیزان آن0/86به دست آمد .این پرسشنامه دارای42سئول5گزینه ای که براساس مقیاس لیکرت تهیه شد. سئوالات - - 1-11 مربوط به بعد تجربه های موفق، سئوالات - 12-20 - مربوط به بعد تجربه های جانشینی، سئوالات - 21-30 - مربوط به بعد ترغیبات کلامی یا اجتماعی و سئوالات - - 22-42 مربوط به بعد حالات عاطفی و فیزیکی می باشد برای. توصیف دادهها از آمار توصیفی مانند فراوانی ،درصد،میانگین ،انحراف استاندارد و واریانس استفاده شده است.

از آمار استنباطی ،شامل آزمون t مستقل، محاسبه ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یکراههفت90فض0ففاستفاده شده است.

یافته های تحقیق:

فرضیه اول: بین تجربههای موفق و خودکارآمدی مدیران آموزشی رابطه وجود دارد.        

جدول - 1 - نتایج ماتریس همبستگی فرضیه اول            

داده های مندرج درجدول فوق نشان می دهد که میزان ضریب همبستگی،بین تجربههای موفق و میزان خودکارآمدی 0/27است.این همبستگی مثبت ودرسطح کم می باشد.وچون p بدست آمده از 0/05کوچکتر است هبستگی معنادارمی باشد. میزان r2 یا ضریب تعیین 0/07 است. بدین معنا که 0/07 از واریانس خودکارآمدی را متغیر تجربههای موفق تبیین می کند.

فرضیه دوم: بین تجربههای جانشینی و خودکارآمدی مدیران آموزشی رابطه وجود دارد.        

جدول - - 2 نتایج ماتریس همبستگی فرضیه دوم            

داده های مندرج درجدول فوق نشان می دهد که میزان ضریب همبستگی،بین تجربههای جانشین و میزان خودکارآمدی 0/58است.این همبستگی مثبت ودرسطح متوسط می باشد.وچون p بدست آمده از 0/05کوچکتر است هبستگی معنادارمی باشد. میزان r2 یا ضریب تعیین 0/33 است. بدین معنا که 0/33 از واریانس خودکارآمدی را متغیر تجربههای جانشین تبیین می کند.