بخشی از مقاله
چکیده
همهی انسانها صرفنظر از تمام تفاوتها از حق آموزش، مشارکت در زندگی اجتماعی و فرهنگی و بهرهمندی از علوم و فنون برخوردارند. نابینایان قشری از هر جامعهای محسوب میشوند و مانند همهی شهروندان عادی دارای حقوق شهروندی میباشند.
مطالعهی مشکلات نابینایان در راستای شناسایی تکنولوژیهای نوین ارتباطی موردنیاز آنان و نقش تشکلهای مدنی نابینایان در توسعه و تسهیل این ارتباط، هدف مقالهی حاضر میباشد. رویکرد روششناختی تحقیق، رویکردی تحلیلی با استفاده از روش اسنادی و کتابخانهای است. نتیجهی این تحقیق نشاندهندهی کند بودن سازگاری نابینایان با پیشرفتهای فناوریهای ارتباطی نوین در ایران است و در این میان نقش تشکلهای مدنی بهتنهایی مؤثر نبوده و نهادهای دولتی باید حضور پررنگی داشته و از تشکلهای مدنی حمایت کنند.
مقدمه:
امروزه با وارد شدن به عصر انفجار اطلاعات، لازم است که همهی اقشار جامعه خود را، به جهت پیشرفت و راحتی در کارها، با روند پیشرفت، سازگار کنند. افراد نابینا و کمبینا بخشی از هر جامعهاند و در آن زندگی می-کنند و از آن خدمات گرفته و یا بدان خدمات ارائه میدهند؛ اما آنچه مسلم است، افراد نابینا و کمبینا به دلیل مشکل در دیدن و غیره دیرتر با جامعه و اطراف خود ارتباط برقرار میکنند؛ اما هرگز نمیتوان پیشرفت جامعه را کند کرد تا افراد نابینا خود را با آن سازگار کنند که این تبعیض نه بهظاهر آشکار بلکه تبعیضی دردناک برای افراد نابیناست.
این افراد ازلحاظ بینایی مشکلدارند نه ازلحاظ درک و ادراک و آنها افرادی بسیار باهوش و با درک هستند که خود و اطراف خود را با قوهی درونی خود درک و ادراک میکنند، آنان پیشرفت جامعه و تکنولوژی های موجود را، جهت راحتی خود دنبال و از آن استفاده میکنند. اما متأسفانه بیشتر این تکنولوژیها و خدمات به دلیل داشتن زبان میان انسانی "گرافیکی بودن" نمیتوانند با آن ارتباط برقرار کنند و همواره ازاینرو در عذاب هستند. ازاینرو نیازی که احساس می شود؛ این است که این پیشرفت ها را متناسب با افراد معلول در جامعه ارائه داد
سازمان جهانی بهداشت در آخرین گزارش رسمی خود اعلام کرد تا پایان سال گذشته حدود 300 میلیون بیمار مبتلا به اختلالات بینایی در سراسر جهان حضور داشتند که از این تعداد 40 میلیون نفر نابینای کامل و مابقی کمبینا بودهاند. در این گزارش گفتهشده است 90 درصد کسانی که نوعی اختلال بینایی دارند در شرایط مالی نامساعد به سر میبرند، 82 درصد نابینایان بیش از 50سال دارند و تقریباً همه این افراد بهواسطه مشکلی که دارند خود را از جامعه مجزا می دانند و در شرایط عادی مانند عموم مردم زندگی را جلو نمیبرند - سایت ایران، . - 1393 ماده 9 کنوانسیون بینالمللی حمایت از حقوق معلولان برقرار دادن فناوری اطلاعات و ارتباطات و کلیهی سرویسهای خدماتی عمومی برای افراد معلول بهگونهای که به آن دسترسی داشته و دچار محدودیت نگردند، اشاره دارد
استفاده نابینایان و کسانی که به هر صورت دچار نقص در قدرت بینایی خود هستند در استفاده از تکنولوژی روز دنیا و صنایع مرتبط به آن بهوضوح استفاده از توانمندیها و استعدادهای این قشر عظیم از جامعهی جهانی را که جمعیت 300 میلیون نفری در کل جهان را شامل میشود تواناتر میکند. علاوه بر آن استفاده از پیشرفتهای دنیای ارتباطات و تکنولوژی اطلاعات در این دنیای بیکران اطلاعات، همزمان با اختراع و ابداع فناوری و سیستمهای خاصی برای نابینایان، استفاده از تکنولوژیهای صنعت آی تی مثل اینترنت را به سهولت افراد عادی برای نابینایان میسر کرده است.
به دلیل اهمیت و گسترش فنآوری اطلاعات و ارتباطات بهویژه دربارهی کمبینایان و نابینایان، پژوهشهای متعددی در ایران و جهان در این خصوص انجامشده است. فرقانی و همکاران - - 1390 در مطالعهای با عنوان » سنجش رضایت نابینایان از خدمات کتابخانههای نابینایان در آذربایجان شرقی «، با استفاده از روش پیمایشی، به این نتیجه رسیدند که رضایت نابینایان در سطح متوسطی - 65 درصد - قرار دارد و بیشترین رضایت از دسترسی به کتابخانه بوده است.
نوشینفرد و رضوی - 1389 - در مطالعهای با عنوان« مطالعه نیازهای اطلاعاتی کاربران نابینا و کمبینای شهر کرمان و میزان بهرهگیری آنها از خدمات کتابخانهای « به این نتیجه دست یافتند که بیشترین منبع مورداستفاده کاربران نابینا و کمبینا، منابع گویا - 64 درصد - و منابع بریل - 42 درصد - میباشد. درصد بسیار کمی از کاربران از منابع الکترونیکی استفاده میکردند و اکثر کاربران نابینا و کمبینا - 78 درصد - اظهار داشتند که از راهنمایی کتابداران در دسترسی به اطلاعات موردنیاز برخوردار بودهاند.
نورشهرضا و دیگران - 1385 - در پژوهشی با عنوان » کاربرد تلفن همراه در ارائه خدمات کتابخانههای دانشگاهی: مصاحبه بازخورد دانشجویان« به بررسی استفاده از خدمات تلفن همراه در محیطهای آموزشی پرداختهاند. یافتهها نشان میدهد که نظر دانشجویان در مورداستفاده از تلفن همراه بسیار مثبت بوده است و اغلب پاسخگویان اعلام کردهاند که در صورت ارائه چنین سرویسی بهسرعت از آن استفاده خواهند کرد
ادریس و رضا - 1389 - در پایاننامه خود با عنوان » پذیرش خدمات اطلاعرسانی الکترونیکی کتابخانهها توسط افراد دچار اختلال بینایی« فاکتورهای مؤثر در پذیرش و قبول با اکراه خدمات اطلاعرسانی الکترونیکی در کتابخانهها را توضیح داده است. یافتههای وی نشان میدهد که کتابخانهها مجهز به انواع خدماترسانی الکترونیکی شده است، اما هنوز نیاز به توسعه پیرامون استفاده از فناوریهای پیشرفته در زمینهی دسترسی به منابع احساس میشود. همچنین وی به پیچیدگیهایی در زمینهی استفاده از آنها نظیر راهنمایی صحیح و حمایت مالی دولت و یا سایر مؤسسات مالی اشاره نموده که تأثیر بسزایی در ارتقای کیفیت زندگی افراد دچار اختلال بینایی داشته باشد
