بخشی از مقاله
چکیده
بالاخانواده Cynipoidea یک گروه بزرگ با حدود 223 جنس و 3000 گونه در دنیا می باشد. در این تحقیق فون زنبورهای این بالاخانواده در منطقه سیستان مورد بررسی قرار گرفت. نمونهبرداری در طول سالهای 1390-1389 صورت پذیرفت.
کلیه نمونهبرداریها با استفاده از تور حشره گیری و تله مالیز انجام شد. در مجموع 80 نمونه جمع آوری گردید که شامل 6 گونه متعلق به 6 جنس و 4 زیر خانواده به شرح ذیل می باشند: Melanips sp. از زیرخانواده Figitinae، Aspicera abbreviata Belizin 1952 و Callaspidia aberrans Kieffer, 1901 از زیرخانواده Aspicerinae، Alloxysta brevis Thomson, 1862 از زیرخانواده Charipinae، Saphonecrus irani Melika and Pujade-Villar و Isocolus sp. از زیرخانواده Cynipinae گزارش شد. گونه C. aberrans برای اولین بار از ایران گزارش می شود.
.1 مقدمه
بالاخانواده - Hymenoptera; Apocrita - Cynipoide مجموعه ای نسبتا غنی، با گستره جهانی و دارای حدود 223 جنس و 3000 گونه توصیف شده است
اعضای خانواده Cynipidae بعلت ایجاد گال روی قسمتهای مختلف گیاهان و نیز بیولوژی جالبشان مورد توجه بسیاری از حشره شناسان قرار گرفته اند. مورفولوژی گال ها نشان از پیچیده و منحصر بفرد بودن گال این حشرات نسبت به سایر حشرات گالزا دارد
خانواده Figitidae، خانوادهای با زنبورهای کوچک است که در سراسر جهان یافت میشوند. این حشرات پارازیتویید لارو دو بالان هستند اگرچه لارو بالتوریها و سایر زنبورها نیز مورد حمله برخی از گونههای این خانواده قرار میگیرد . - 3 - مطالعات انجام شده در ایران، اغلب در زمینه فون زنبورهای خانواده Cynipidae می باشد 7 - ، 11، 13، 14، 19، 20، 23، 24، . - 25 تحقیقات بسیار اندکی در زمینه شناسایی گونههای متعلق به خانواده Figitidae نیز در ایران صورت گرفته است
هدف تحقیق حاضر بررسی فون این گروه در منطقه سیستان می باشد.
.2 مواد و روش ها
نمونه برداری در منطقه سیستان طی سالهای 1389 و 1390 به دو روش تور زدن و تله مالیز صورت گرفت. نمونهبرداری بر روی کلیه گیاهان زراعی و باغی انجام شد.
حشرات جمعآوری شده با تور بلافاصله به تیوب های حاوی اتانول %75 و نمونه های تله مالیز بصورت دوره ای جمعآوری شده و به آزمایشگاه منتقل شد. سپس نمونه ها با کلیدهای شناسایی معتبر بر اساس خصوصیات مرفولوژیک و رنگآمیزی ظاهری تفکیک و شناسایی شد. برای شناسایی از ترمینولوژی ارایه شده توسط Fontal-Cazalla و همکاران - 2002 - استفاده شد. برخی از نمونه ها برای تایید شناسایی به خارج از کشور ارسال شد.
.3 نتایج
طی نمونهبرداری که در طول سالهای 1389 و1390 صورت پذیرفت در مجموع 80 نمونه از منطقه مورد مطالعه جمع آوری گردید که از بین آنها 6 گونه متعلق به 6 جنس و 4 زیر خانواده به شرح ذیل شناسایی شد:
گونه Melanips sp. از زیرخانواده Figitinae، Aspicera abbreviata Belizin 1952 و Callaspidia aberrans Kieffer, 1901 از زیرخانواده Aspicerinae،Alloxysta brevis Thomson, 1862 از زیرخانواده Charipinae، Saphonecrus irani Melika and Pujade-Villar و Isocolus sp. از زیرخانواده .Cynipinae سه زیرخانواده اول از خانواده Figitidae و زیرخانواده آخر از خانواده Cynipidae می باشد. گونه Callaspidia aberrans برای اولین بار از لحاظ جغرافیایی از ایران گزارش گردید.
گونه Alloxysta brevis Thomson, 1862
شاخک جنس ماده 13 بندی، جنس نر 14 بندی، F1-F3 صاف و باریکتر از سایر بندها، پرونوتوم پوشیده با موهای تنک، بدون کارینا، پروپودئوم پوشیده با موهای متراکم، با دو کارینای مشخص، مزوپلورون بدون مو و صاف، بال جلو طویلتر از بدن، سلول رادیال بسته، سر، مزوزوما و متازوما قهوه ای، اسکاپ، پدیسل وF1-F3 زرد، F4-F11، پاها قهوه ای مایل به زرد، رگبال ها قهوه ای مایل به زرد.
گونه Aspicera abbreviata Belizin 1952
شاخک 14 بندی و مویی، بند انتهایی نوک تیز، پرونوتوم مسطح و مودار، از طرفین بیرون زده، مزوپلورون صاف، بالها شفاف، سلول رادیال در بال جلو باز، رنگ عمومی بدن قهوه ای مایل به سیاه، سر و متازوما سیاه، پدیسل و اسکاپ قهوه ای تیره، سایر بندها نارنجی، متازوما قهوه ای تیره، پتیول روشنتر از متازوما، مزوپلورون نارنجی و براق، بالها شفاف، رگبال ها قهوه ای، ران قهوهای تیره، در انتها روشن، ساق و پنجه پاها روشنتر از بدن.
گونه Callaspidia aberrans Kieffer, 1901
شاخک 13 بندی، بندهای میانی شاخک استوانه ای، بند انتهایی نوک تیز، پرونوتوم صاف، مزونوتوم شیار دار، با 4 لکه سیاه بر روی آن، مزوپلورون صاف، سلول رادیال در بال جلو باز، موهای روی بال ریز و پراکنده، متازوما کشیده، کاملا جدا از مزوزوما، پتیول کاملا مشخص، رنگ عمومی بدن قهوه ای تیره، سر قهوهای مایل به سیاه، چشمهای مرکب سیاه، شاخکها قهوهای روشن، نوک شاخک کمی تیره، قفسه سینه قهوهای روشن، رگبال ها قهوه ای روشن، پاها قهوه ای، متازوما تیره تر از سایر قسمتها، پتیول قهوه ای روشن. در جنس نر شاخک 14 بندی، اسکاپ و پدیسل قهوهای تیره، چشمهای مرکب نقره ای، رگبال ها کمی تیره تر.
گونه Isocolus sp.
شاخک14 بندی، بندهای اول فلاژلوم بلندتر از بندهای انتهایی، بند آخر کوتاه و نوک تیز، سطح اسکوتلوم با چین و چروک، نوتااولی مشخص و اسکوتلوم چرمی با گودال های کم عمق با ساختار نامنظمی، رگبال R1 منتهی به لبه جلویی بال، بدون Areolet، سر و قفسه سینه سیاه، شکم قهوه ای، 6 بند اول فلاژلوم قهوه ای روشن و بندهای انتهایی قهوه ای تیره، کوکساها سیاه و در انتها قهوه ای، ابتدای ران تیره و مابقی پا قهوه ای روشن، رگبالها تیره و مشخص.
گونه Melanips sp.
شاخک هم اندازه طول بدن و بند سوم شاخک هم اندازه بند 4، قسمت داخلی بند اول فلاژلوم در جنس نر فرو رفته، برآمدگی سپر کم، نوتااولی فقط در نیمه عقبی مشخص، بالها شفاف، بال عقب بدون سلول شعاعی، سلول رادیال بسته، دومین بند متازوما کاملا به شکل حلقوی، تقریبا برابر با طول مزوزوما، پتیول مشخص، رنگ عمومی قهوه ای تیره، سر قهوه ای تیره، همرنگ بدن، پالپها روشنتر از سر، شاخکها به رنگ قهوه ای روشن، پدیسل و اسکاپ تیرهتر از سایر بندها، ران پا سیاه، انتهای پا آجری رنگ مایل به زرد.
گونه Saphonecrus irani Melika and Pujade-Villar
شاخک در جنس نر 14 بندی، در ماده 13 بندی، طول بند اول فلاژلوم 1/6 برابر بند پایه و 1/3 برابر بند دوم، بند 11 شاخک طولانی ترین بند شاخک، قفسه سینه درخشان، گودال های پرونوتال خیلی کوچک و گرد، عدم وجود نوتااولی، میان گرده دارای تعداد سوراخ و موی ظریف، بال جلو دارای رگبال های روشن، سلول Radial باز، سر و قفسه سینه کاملا سیاه، شکم قهوه ای تیره، تمام بند های شاخک و بندهای پا زرد مایل به سفید، رگبالها زرد روشن.
.4 بحث
نتایج این تحقیق که در سالهای 1389 و 1390 انجام شد، منجر به جمع آوری 7 گونه از 6 جنس و 3 زیرخانواده از خانواده Figitidae - زیرخانواده های Figitinae، Aspicerinae و - Charipinae و دو گونه از خانواده Cynipidae - قبیله Aylasini و - Synergini شد.
