بخشی از مقاله
چکیده
امروزه متولیان امر آموزش سعی دارند از پیشرفتها و تولیدات سایر علوم در جهت بهبود یادهی و یادگیري استفاده کنند؛ لذا تکنولوژيها با توسعه چشمگیري که داشتهاند مورد توجه خاص آنان قرارگرفتهاست و از این میان تلفن همراه هوشمند با توجه به گستردگی امکاناتی که ارائه میدهد توانستهاست زمینه تحقیقات متعددي را ایجاد کند. یادگیري زبان با شاخصههاي خاص خودش، به ابزاري که بتواند مخاطب را به منابع اصیل زبان هدف وصل کند نیاز بیشتري داشته و در نتیجه نگاه ویژه اي را به این سمت معطوف داشته است.
در کنار تنوع منابع ارائه دهنده، تلفن همراه هوشمند امکان دستیابی به نوعی از منابع اصیل را در اختیار زبانآموز قرار میدهد که توسط آن، زبان آموز در ارتباط مستقیم با زبان هدف قرارمیگیرد؛ ازین بین میتوان به سایتها و برنامههاي کاربردياي اشاره کرد که براي مخاطب عام و بدون هدف آموزش زبان طراحی شدهاند. در این پژوهش سعی بر این است که ظرفیتهاي متعدد تلفن همراه شناسایی شده و از آنها براي هدایت زبانآموزان به سمت یادگیري خودکفا استفاده کرد.
در این راستا در قالب طرح درس، محتواهاي الکترونیکی پیشنهاد شد که زبانآمور با کمک آنها ضمن استفاده از منابع اصیل یادگیري، بتواند به خودکفایی برسد. این پژوهش در بین دانشجویان مبتدي زبان خارجی فرانسه اجرا گردید و به کمک دو پرسشنامه قبل و بعد از اجراي طرح درسها، دادههاي مورد نیاز جمعآوري شده و با هر دو روش تحلیل کمی و کیفی مورد بحث و بررسی قرارگرفت. همانطور که در فرضیههاي تحقیق پیش بینی شده بود، نتایج حاصل این اصل را تایید کرد که منابع اصیلی که تلفن همراه هوشمند ارائه میدهد به یادگیري خودکفاي زبان آموزان کمک شایان توجهی میکند.
مقدمه
مساله یاددهی و یادگیري از جمله مفاهیمی است که همواره مورد توجه و ارزیابی پژوهشگران حوزه علوم انسانی بوده است. تحولات معنایی و رویکردي چشمگیري که در این زمینه وجود دارد موید همین نکته است. تاکید جامعه علمی امروز در فرایند یاددهی و یادگیري از سمت مربی روي گردانده شده و بیشتر به سوي فراگیر معطوف گردیده است.
در همین راستا تحقیقات فراوانی صورت گرفته تا عواملی را که به فراگیر کمک میکند در روند یاگیري اش بهبود داشته باشد به تصویر بکشد. این عوامل در هیچ چارچوبی محدود نشده اند و شامل حیطه هاي مختلفی همچون انگیزه هاي شخصی، شرایط محیطی، سن و فرهنگ میشوند. با پیشرفت علم و تکنولوژي همواره سعی بر این بوده است که دامنه عوامل موثر در یادگیري گسترده تر گردد، ظهور پدیده اي به نام تلفن همراه هوشمند نتوانسته از دید جامعه شناسان و زبان کاوان مغفول مانده و از منظر کاربردهایش در آموزش مورد توجه قرار گرفت.
تلفن همراه هوشمند با ظرفیت هاي همه جانبه اي که دارد به نوعی انقلابی را از نظر تعداد و تنوع مطالعات و تحقیقات در این حوزه به نمایش گذاشت. آنچه که در یاددهی و یادگیري زبان بعنوان یکی از اهداف شناخته میشود، این است که فرایند یاددهی و یادگیري باید زبان آموز را به سمتی هدایت کند که در یادگیري به خودکفایی برسد. تلفن همراه هوشمند ازین منظر میتواند محتواهاي الکترونیکی اي ارائه دهد که به همه نیازهاي آموزشی زبان آموز پاسخ دهد.
یکی از مقدمات خودکفایی این است که زبان آموز بتواند با جامعه هدف خود ارتباط گرفته و بصورت حقیقی و نه مصنوعی و صرفا آموزشی به انجام فعالیت پرداخته و به نیازهاي اصیل خود پاسخ دهد. تلفن همراه هوشمند با در دسترس گذاشتن امکاناتی همچون اینترنت، برنامه هاي کاربردي، بازي ها و... این فرصت را به زبان آموز میدهد که به منابع اصیلی همچون مطبوعات، کتب اینترنتی و سایت ها دست یابد.
با توجه به نکاتی که مطرح شد پرسش هاي اصلی پیش روي این پژوهش اولا فهم چگونگی تاثیر تلفن همراه هوشمند بر یادگیري خودکفا و دوما بررسی اصالت محتواهاي الکترونیکی ارائه شده توسط این وسیله می باشد. با فرض اینکه تلفن همراه هوشمند قادر است محتواهایی ارائه دهد که در عین اصالت باعث خودکفایی در یادگیري زبان میشود، طرح درس هایی طراحی شده و در بین دانشجویان زبان خارجی فرانسه در دانشگاه تهران به اجرا درآمد. براي بررسی تاثیر این فعالیت ها نیز از دو پرسشنامه قبل و بعد از اجراي آنها کمک گرفته شد.
بخش اول این پژوهش ، مفاهیم و مبانی اي را بصورت نظري توضیح میدهد که نشان دهنده خط سیر کلی این پژوهش میباشند؛ مبانی اي همچون یاددهی ویادگیري، یادگیري همراه و خودکفایی در یادگیري. براي هرکدام از این مفاهیم نقطه نظرات متفاوتی وجود دارد. ما به بسط آن دسته از تعاریفی میپردازیم که در جهت پاسخ به فرضیه هاي تحقیق به ما کمک کند.
در بخش دوم به بیان روش پژوهش پرداخته و جامعه آماري، ابزار جمع آوري داده و روش تحلیل آنها را با ذکر دلایل و توجیهات انتخاب هرکدام به بحث می گذاریم. در پایان نیز پس از ارائه نتایج کمی بدست آمده از داده ها، با افزودن نکات و تفاسیر کیفی سعی میکنیم چرایی رسیدن به این نتایج را استدلال نموده و به آنها براي اثبات و رد فرضیه هاي تحقیق ارجاع دهیم.
.1 مبانی نظري
در هر پژوهشی با دایره اي وسیع از واژه ها و اصطلاحاتی مواجه میشویم که آگاهی از معانی و ابعاد نظري آنها براي شکل گیري و جهت دهی فرضیه هاي پژوهشگر، دست یابی به نتیجه اي قابل اتکا و همچنین کاهش درصد خطا، امري بدیهی و ناگریز به نظر میرسد. در اینجا نیز، قبل از هر اقدامی به معرفی تعابیري میپردازیم که خط سیر کلی پژوهش را در بر میگیرد. لذا در ابتدا ضمن معرفی کلی نظریه هاي یاددهی و یادگیري، به تفسیر نظریه اي میپردازیم که مبناي سنجش فرضیه هاي این پژوهش قرار گرفته است. در گام بعد، پس از معرفی یادگیري همراه، یادگیري متکی به ابزار الکترونیکی قابل حمل، به بررسی نظري یادگیري خودکفا
و تاثیر محتواي الکترونیکی بر آن میپردازیم.
.1,1 یاددهی و یادگیري - : - teaching and learning نظریه ها و اظهار نظرهایی که درمورد چگونگی فرایند یادگیري در انسان وجود داشته، تنوع و تحولات زیادي را به خود دیده است. ابتدایی ترین نظریه ها همچون نظریه ي شرطی سازي اسکینر، یادگیري را امري خطی و تک بعدي میدانند. اما به مرور دانشمندان تاکید خود را به سمت نیمه خطی، غیر خطی و چند بعدي بودن یادگیري معطوف کردند.
بعنوان مثال، نظریه یادگیري شناختی عواملی مثل دانسته هاي قبلی فراگیر، انگیزه و حالات او و ... را در فرایند یادگیري او دخیل و محل اثر میداند . - Kozanitis. 2005 - در نتیجه یادگیري صرف دریافت یکطرفه اطلاعات نبوده و نحوه انتقال نیز اهمیت دارد. رویکرد یادگیري متقابل که بر پایه نظریه هاي غیر خطی پیکربندي شده است تعریف منحصر به فردي را از یاددهی و یادگیري در امر زبان آموزي ارائه میدهد.
.1,1,1 یادگیري متقابل - Action based language learning approach - :طبق این رویکرد، فردي که به یادگیري زبان میپردازد یک فراگیر صرف نیست بلکه کاربري است که علاوه بر داشتن یکسري توانمندي هاي زبانی مثل خواندن، نوشتن، شنیدن و صحبت کردن، باید توانایی هاي اجتماعی یک شهروند، همچون توانایی برقراري ارتباط واقعی با مخاطبین زبان مقصد و انجام فعالیت هاي متنوع اجتماعی را نیز کسب کند - . - CECR. 2000 به نحوي که بتواند از عهده نیازهاي متنوع خود برآید. تلفن همراه هوشمند با امکاناتش، به نحو چشمگیري ایجاد این ارتباط را تسهیل مینماید.
1,1,2 فعالیت : - task - الگویی که رویکرد متقابل براي فعالیت در یک کلاس زبان ارائه میکند با فعالیت هاي کلاسی مطرح شده در سایر روش هاي یادگیري، مثل یادگیري ترجمه محور و ساختار گرا متفاوت است. در این روش ها، فراگیر زبان همواره در عین حفظ فاصله اي محسوس با جامعه زبان مقصد، به انجام تکالیف . حتی برقراري ارتباط پرداخته اما نوع این ارتباط کاملا مصنوعی و محصور در کلاس است .
- Cuq. Gruca. 2011 - در صورتی که بر اساس رویکرد متقابل، زبان آموز باید از حصار کلاس و جامعه ساختگی خارج شده و به طور عینی، ضمن انجام فعالیت هاي حقیقی اجتماعی مثل نامه نگاري، و رصد اخبار داشتن حضور فعال در جامعه هدف را درك کند. تلفن همراه هوشمند به طور خاص امکان برقراري ارتباط مستقیم با جامعه هدف زبان آموز را با ارائه واسطه هایی چون اینترنت، شبکه هاي اجتماعی، برنامه هاي کاربردي و سایت ها ایجاد میکنند.
