مقاله قنات های دهستان کذاب

بخشی از مقاله

چکیده

آب مایه حیات و موجودات زنده واببستگی زیادی به آب دارند و اهمیت آن زمانی مشخص می شود که در دسترس نباشد.کمبود منابع آب سطحی در مناطق خشک و نیاز به آب های زیرزمینی،باعث ایجاد تکنیک قنات و تکمیل قنات در این مناطق شده است. این تحقیق به بررسی چگونگی ابداع و تاریخچه قنات،تعریف قنات،شناخت آب های زیرزمینی بر اساس گفته های کرجی و انطباق این گفته برای قنات های دهستان کذاب،عوامل موثر در مشخص کردن نقطه دقیق مادر چاه،ترازیابی و حفر کاریز،تکنیک های مقنیان در حف کاریز،پیش کار کنی،عوامل تاثیر گذار بر آب دهی قنات،قنات و توسعه پایدار،تیپ روستاهای قناتی و نظام استخربندی، مشکلات امروزی قنات ها و در ارائه پیشنهاد،هر روستا یک مرکز تحقیقاتی برای تغییر در روش های آبیاری غرقابی به قطره ای،که با توجه به سازگارشدن محصول کشت شده در هر روستا، نوع کشت همان محصول گذشته می باشد و تغییر در نوع آبیاری می باشد.

به عبارت دیگر کشاورزی از روستا، با کشت محصول همان روستا به شیوه آبیاری قطره ای و کنترل شرایط طبیعی و عوامل دیگر،محصول را با آبیاری قطره ای،مثمر کند.اکثر کشاورزان دید منفی نسبت به آبیاری قطره ای دارند،چون که آبیاری قطره ای ،توسط افراد مختلف انجام شده و به دلایلی جوابگو و مورد انتظار کشاورزان نبوده است.که با این طرح که در همان روستا اجرا می شود،زمینه مشارکت روستاییان را در تغییر در الگوی آبیاری را هموارتر می سازد.

-1 مقدمه

آب در هر کشور و منطقه ای به عنوان یک سرمایه ملی محسوب می شود و دارای چنان ارزشی است که زندگی انسان به آن بستگی دارد و موضوع تامین آب از سال های متمادی از مشغولیت های عمده ی مردمان هر سرزمین بوده است.شاید افزایش جمعیت انسان و احساس دسترسی ایمن تر به منابع آب باعث شده تا انسان از دیرباز تاکنون به فکر بهره برداری از آب های زیرزمینی با استفاده از کندن زمین یا به عبارتی دیگر حفر چاه بیفتد .

چشمه ها و قنوات سرریز آب های زیرزمینی هستند ، لذا در هر منطقه وجود جریان آب از چشمه یا قنات، نشان از غنای ذخایر آب زیرزمینی است و خشک شدن آنها علامت افت سطح آب زیرزمینی وجود جریان آب از چشمه یا قنات، نشان از غنای ذخایر آب زیرزمینی است و خشک شدن آنها علامت افت سطح آب زیرزمینی قریب الوقوع بودن خطر بیلان منفی آبخوان است.

صمدی بروجنی و همکاران - . - 1 تعریف و مشخصات مناطق خشک در روشهای مختلف طبقه بندی اقلیمی تا حدودی تفاوت می کند. اما بنا به یک تعریف کلی، در این مناطق، تبخیر و تعرق بیشتر از نزولات جوی است .به بیان دیگر از دیدگاه هیدرولوژیکی در این محیطها بیلان آب منفی است چرا که به واسطه درجه حرارت بالا و خشکی هوا تبخیر و تعرق از سطح خاک و گیاه از بارندگی فزونی می گیرد ..مهمترین خصوصیات مناطق خشک را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

·    بارندگی پراکنده و غیر قابل پیش بینی بوده و تغییرات سالانه نسبت به مقدار متوسط شدید است.

·    مقدار متوسط تبخیر و تعرق به مراتب بیشتر از متوسط سالانه بارندگی است.

·    آب مهمترین عامل محدود کننده رشد کشاورزی و تولید است.

·    تغییرات زمانی و مکانی وسیعی در مورد درجه حرارت و خشکی وجود دارد.

مهمترین ویژیگی مناطق خشک کمبود بارش و بالا بودن میزان تبخیر ،به طوری که بارش 100 تا 300 میلی متر که در اکثر مواقع بارش کمتر از 100 میلی متر است و 70 درصد از بارش سالانه تبخیر و به نوعی از دسترس خارج می شود.به عبارت دیگر تبخیر سالیانه برخی مناطق خشک 3000 میلی متر نیز می رسد.این دو عامل باعث محدودیت دائمی مناطق خشک در منابع سطحی و رودخانه ها و چشمه ها شده اند.کمبود آب های سطحی لزوم بهره گیری هر بیشتر از نزولات جوی و آب های زیرزمینی را آشکار می سازد.به طوری که یکی از دستاورد های فرهنگی و تکنیکی بشر در مناطق خشک استحصال آبهای زیرزمینی از طریق قنات می باشد.قنات ها از نظر تامین نیازهای آبی و هزینه کم خرج می باشند.

-2 روش تهیه مقاله

منطقه مورد مطالعه دهستان کذاب می باشد که در طول جغرافیایی 53 درجه و 53 دقیقه و عرض جغرافیایی 31 درجه و 53 دقیقه استقرار یافته است. این دهستان در بخش خضراباد، شهرستان اشکذر و در غرب شهر یزد قرار دارد. فاصله دهستان از مرکز بخش 8 کیلومتر، مرکز استان 40 کیلومتر می باشد. این دمستان دارای 6 روستای بالای 20 خانوار است.

بلندترین قله این دهستان به نام بن کر با ارتفاع 2900 متر به طوری که تمام قنات های دهستان در حوضه آبریز این قله قرار دارند که در بالادست حوضه، چشمه هامانه و کذاب، قنات کافی آباد، بامکان اتابک و حوضه آبریز اشکوه در قسمت دیگر قله بن کر قرار گرفته اند.اب دهی متوسط هر قنات 15 لیتر بر ثانیه می باشد.کشت عمده دهستان خیار سبز، نخود فرنگی، انار می باشد.

در این تحقیق به چگونگی ابداع قنات و ساختار کلی قنات اشاره میکند.روش تحقیق استفاده از تجربیات مقنیان دهستان کذاب و     روش کتابخانه ی است به نوعی هماهنگی بین گفته های مقنیان و آنچه در کتاب ها ی گوناگون دربار قنات ذکر شده می باشد. ابداع قنات در عصر حجر بشر برای تامین سلاح به جمع آوری سنگ های نظیر سیلیس و چخماق از بستر رودخانه ها پرداخت. با ظهور عصر نو سنگی و رواج کشاورزی ودامداری تقاضا برای سنگهای مزبور افزایش یافت.

به این ترتیب بشر برای تامین نیازش به جستجو در عمق زمین پرداخت.با گذشت زمان و افزایش جمعیت بشر به تقسیم کار پی برد و اولین معدنچیان پا به عر صه ظهور گذاشتند .با گسترش معادن تکنیک های معدنچیان نیز افزایش یافت.یکی از بزرگترین موانعی که برسر راه معدنچیان وجود داشت وجود آبهای زیر زمینی در معادن بود و همین امر آنها را به جستجوی روشی برای استخراج آب های اضافی معادن واداشت .سرانجام معدنچیان با ایجاد دهلیز هایی زیرزمینی با شیبی کمتر از شیب سطح زمین موفق به خارج کردن آب اضافی شدند.