بخشی از مقاله
چکیده
در بخش جنوبشرقی پهنه سنندج- سیرجان، گروهی از عناصر ساختاري شامل گسلها، محور چینها، خطوارهها، روند لایهها و کشیدگی عدسیهاي تکتونیکی همگی بر روي نقشهها و عکسهاي ماهوارهاي منطقه از یک الگوي منحنیشکل بزرگمقیاس تبعیت می کنند. مطالعه تصاویر ماهوارهاي و پردازشهاي مرتبط با آن بیان میدارد که چرخش ساختارها و واحدهاي سنگی در قالب الگوي تکتونیکی مشخصی قابل تعریف هستند که به طور کلی ما آن را قوس ساختاري عظیم سیرجان نامیده ایم.
تحدب این ساختار که به سمت شرق میباشد توسط سنگهاي نئوژن با روند کلی شرقی- غربی بریده شده است. این نقطه دقیقا موقعیتی است که کربناتهاي فسیلدار ائوسن، روند N به خود گرفتهاند. این قوس ساختاري با نقطه تقارن شهرستان سیرجان نیمحلقه اي با شعاع متوسط 90 کیلومتر را می پیماید. مطالعات صحرایی در منطقه سیرجان نشان داده که سنگهاي دگرگونی در هسته این قوس ساختاري نیز یک نیمحلقه با میلی به شرق تا جنوبشرق میباشد. این ساختار قوسی، شکل یک نیمگنبد عظیم را دارد که در هنگام فشردگی منتهیالیه جنوبشرقی پهنه سنندج- سیرجان احتمالا در اواخر ائوسن-الیگوسن شکل گرفتهاند. منشاء این قوس ساختاري در این مقاله از چند دیدگاه متفاوت مورد بحث قرار گرفته است.
مقدمه
یکی از جذابترین پدیدههاي تکتونیکی پوسته زمین، ساختارهاي قوسیشکل بزرگمقیاس هستند. منشاء این ساختارها متفاوت بوده اما در مجموع میتوان علت تشکیل آنها را در حرکات بزرگمقیاس صفحات تکتونیکی جستجو نمود. مطالعه ساختارهاي قوسیشکل با خاستگاههاي گوناگون از گذشته مورد توجه محققین بوده است
در این مقاله ما شواهدي از وجود یک ساختار قوسیشکل را ارائه میدهیم که از دیدگاه زمینشناسی در بخش جنوبشرقی پهنه سنندج- سیرجان واقع شده است. محدوده مطالعاتی از شمال به کمربند افیولیتی دهشیر- بافت، از جنوب راندگی اصلی زاگرس و از شرق به گسل جیرفت محدود شده است. طبق برداشتهاي صحرایی و بررسی نقشههاي زمینشناسی و تصاویر ماهوارهاي منطقه، عناصر ساختاري نظیر گسلها، اثر سطح محوري چینها، روند لایهها از یک الگوي منحنیشکل بزرگمقیاس تبعیت میکنند.
مهمترین واحدهاي سنگی سازنده این ساختار شامل دگرگونیهاي پالئوزوئیک، رسوبیهاي مزوزوئیک و سنگهاي ماگمایی و افیولیتی مزوزوئیک و پالئوژن می باشند اما سنگهاي نئوژن در این ساختار شرکت ندارند. در مورد حضور و منشاء چنین ساختاري مطالعات چندانی صورت نگرفته است. اثبات وجود ساختار می تواند زمینهاي براي مطالعات هدفدارتر آینده درباب تکامل مدلهاي تکتونیکی ناحیهاي در پهنه سنندج- سیرجان باشد که در نهایت شناخت بهتري از تاریخچه تکتونیکی را فراهم سازد.
روشکار
جهت شناسایی ساختار منطقه از سیستم اطلاعات جغرافیایی - Geographic Information System - ، تکنیک سنجش از راه دور - Remot Sensing - ، پردازش و تحلیلهاي مناسب به کمک نرمافزارهاي ۵٫۴ ENVI و Arc ١٠ GIS استفاده شده است.
لایههاي خروجی از GIS
نقشههاي زمینشناسی تهیه شده با مقیاس 1:100,000 منطقه بافت - ١٩٧٩ - Mijalkovic et al.,، بلورد - ١٩٧٩ - Mijalkovic et al.,، خبر - سبزهاي، - 1375، باغات - سبزهاي، - 1376، دهسرد - سبزهاي و عطاپور، - 1386 و 1:250,000 سیرجان - ۵١٩٨ - Soheili et al., در نرمافزار ١٠ Arc GIS یکپارچه و نقشهاي از قوس ساختاري بر اساس نوع لیتولوژي، سن و همچنین گسلهاي منطقه ترسیم شد
شکل .1 گسترش عوارض مختلف زمینشناسی بر روي نقشههاي1:250,000 منطقه مطالعاتی با استفاده از تکنیک .GIS الف؛ توزیع سنگهاي دگرگونی- ب؛ توزیع سنگهاي آذرین- ج؛ آذرآواري- د؛ توزیع کلی سنگها و؛ توزیع گسلها ه؛ گسترش قوس عظیم ساختاري. P: Paleozoic, M:Mesozoic, C: Cenozoic
فیلتر گذاري تصاویر ماهوارهاي
در این تحقیق جهت ترسیم شکستگیهاي ساختاري از عملیات فیلترگذاري روي تصاویر لندست 8 با شماره گذر 160-40 استفاده شد. عملیات فیلترگذاري یکی از فرایندهاي بارزسازي تصاویر است که تغییرات ناشی از فعالیتهاي مربوط به خطوارهها را به تصویر میکشد
در این مطالعه از روش فیلترگذاري جهتی گذر بالا به دلیل بالا بردن کیفیت نمایش یک تصویر با جزئیات بیشتر استفاده میشود
شکل .2 نمایش فیلتر گذاري در چهار جهت مشخص شده.
تهیه نقشه خطوارهها و رسم نمودار گل سرخی
پس از اعمال فیلترها تمامی خطوارهها در جهات مختلف در یک لایه قرار میگیرند. به منظور رفع پراکندگی روندها، شکستگیها را باید دستهبندي کرد , بدین منظور ابتدا باید تصویر کلی از پراکندگی روندها استخراج کرد. در مراحل بعد براساس روند آنها، تفکیک و دستهبندي شوند و در نهایت نمودار گل سرخی براي هر دسته رسم شد
