مقاله لزوم توجه به فعالیت جسمانی در مراکز پیش دبستانی

بخشی از مقاله

چکیده

پژوهش حاضر با هدف لزوم توجه به فعالیت جسمانی در مراکز پیش دبستانی انجام گردید. تحقیق حاضر یک تحقیق توصیفی میدانی است که برای جمع آوری و تحلیل اطلاعات از روش مشاهده استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق را کلیه مراکز پیش دبستانی شهرستان مریوان در سال تحصیلی 93-94 که تعداد آنها 39 مرکز بود، تشکیل می دادند. یافته های تحقیق ناشی از اطلاعات جمع آوری شده نشان داد که 34 مرکز پیش دبستانی در اماکن اجاره ای تشکیل می شدند که به دلیل محدودیت در فضای فیزیکی ساختمان فعالیت های جسمانی منظم و بازی های حرکتی قابلیت اجرایی شدن ندارند. براساس نتایج، آموزش مهارتهای حرکتی به نوآموزان تاثیر بسزایی بر مهارتهای ورزشی آنها در سنین مدرسه و حتی ورزش قهرمانی در آینده دارد. بنابراین می توان از معلمان ورزش مدارس جهت آموزش مهارتهای بنیادی و پایه برای ارتقاء سطح سلامتی و عملکرد حرکتی کودکان پیش دبستانی استفاده کرد یا اینکه آموزشهای لازم به مربیان پیش دبستانی در مورد مهارتهای حرکتی کودکان متناسب با رشد جسمانی آنها داده شود.

واژه های کلیدی: فعالیت جسمانی، پیش دبستانی

-1 مقدمه

کودکی، اولین و مهمترین دوره زندگی آدمی است، دوره ای شاخص برای توسعه مهارتهای بنیادی و حرکتی - هاردی . - 1 - - 2010در این دوران کودک یک نقش فعال در ساختار یادگیری و فهمیدن دارد و دانشی که در این دوران به دست می آورد، بسیار مهم و تعیین کننده است - کروف . - 2 - - 2011 حرکت اولین راهی است که یک کودک با محیط به تعامل می پردازد و مهارتهای حرکتی، یک پاسخ مستقیم به درون داد حسی از آن محیط را استنتاج می نماید . - 3 - در سالهای اخیر تربیت بدنی و علوم ورزشی به عنوان یک حوزه ی علمی بین رشته ای به تحولات و پیشرفتهای شایان توجهی دست یافته است .اغلب مطالعات و پژوهش هایی که در این حوزه انجام شده اند به نقش مهم دوران کودکی در یادگیری حوزه های درسی و مهارتی، تأکید داشته اند . - 4 - در ایران، دوره دوم کودکی که سنین 3 تا 5 سالگی را در بر میگیرد، دوره پیشدبستانی یا کودکستانی نامیده میشود . - 5 -

در راهنمای درسی دوره پیشدبستانی وزارت آموزش و پرورش، یازده هدف کلی مورد توجه قرار گرفته است که توسعه تواناییهای جسمانی یکی از آن اهداف می باشد و جهت دستیابی به هر هدف، حدود انتظارات مربوط به آن تعیین شده است. منظور از حدود انتظارات، محدوده محتوای متناسب با اهداف است که انتظار میرود در تولید فعالیتهای یاددهی یادگیری از آن استفاده شود . - 6 - مراکز پیش دبستانی، می توانند با استفاده از الگوهای آموزشی مناسب ضمن ایجاد جاذبه برای کودکان که تازه از والدین خود جدا شده اند، بطور غیرمستقیم تاثیر مثبتی در روند تحصیلات آتی آنان داشته باشد این مراکز فرصتهایی را فراهم می آورد که کودک با آزمایش ها، اشیاء و مکان های متنوع روبرو شده و کسب تجربه می کند .

کودک با دیگر همسن و سالان خود مواجه می شود و به تمایل معنی دار و غنی می پردازد چون اساس کار در پیش دبستان بر مبنای بازی می باشد، الگوهای مورد استفاده در مراکز پیش دبستانیاکثراً کودک محور است که از رویکرد بازی و فعالیت ها پیروی می کند .این مراکز، مراکزی است که برنامه آن آماده کردن کودکان برای دوره ابتدایی و مبنایی برای رشد خواندن، نوشتن و حساب کردن تشکیل می شود و همچنین انضباط درونی را در کودکان بهبود می بخشد مرحله ای است برای رشد قوای جسمی، ذهنی و اعتقادی کودک آن هم بطور هماهنگ و متعادل نه به صورت تفکیک و جدا از هم . - 7 - از طرفی ویژگی های خاص بازی و فواید گوناگون آن در رشد همه جانبه ی قوای ذهنی، جسمی، شخصیتی و اجتماعی کودک باعث شده تا توجه تعداد زیادی از دست اندرکاران تعلیم و تربیت به چگونگی نقش بازی در امرآموزش کودکان معطوف می شود . - 8 -

بازی یک نوع فعالیت جسمانی است و از این جهت با تربیت بدنی و ورزش مشترک است. همچنین؛ سرگرمی و تفریح از نکات برجسته بازی به شمار می روند .یعنی؛ کودک به منظور سرگرمی و تفریح به اجرای فعالیت های مختلف می پردازد . - 9 - گالاهو و ازمان - 1998 - فعالیتهای حرکتی را در پیشرفت تحول اجتماعی مؤثر میدانند و معتقدند که شرکت کودکان در فعالیتهای حرکتی به تعامل موفق با دیگران، کنترل پرخاشگری، بروز هیجانات به روش جامعهپسندانه و فهم معنای درست و غلط کمک مینماید . - 10 - نتایج تحقیق لابات - 2008 - نشان داد که با وجود اینکه فعالیت بدنی یکی از نیازهای ضروری برای کودکان است، کودکان پیش دبستانی به ویژه دختران از فعالیت بدنی کافی برخوردار نیستند لذا ترویج و تقویت راهکارهای بیشتر برای انجام فعالیتهای بدنی در کودکان بیش از پیش احساس می شود . - 11 -

نتایج یک بررسی آینده نگر مداخله ای تصادفی با موضوع تغذیه و فعالیت بدنی در مهدهای کودک با سطح اقتصادی - اجتماعی پایین توسط مربیان مهدها نشان داد که این مداخله هیچ گونه تاثیری بر شاخص توده بدنی در گروهها نداشت اما باعث ارتقای دانش و ترجیح تغذیه ای و فعالیت فیزیکی و افزایش آمادگی جسمانی و کاهش کودکان دچار اضافه وزن شد چنین مداخله ای ممکن است نقش مهمی در بهبود سلامت، پیشگیری و درمان چاقی دوران کودکی داشته باشد . - 12 - هانون و براون - 2008 - اثر اضافه کردن تجهیزات قابل حمل بازی را بر افزایش فعالیت فیزیکی کودکان 3 تا 5 ساله سنجیده اند، آنها دریافتند که رفتار نشستن کودکان کاهش پیدا کرد و سرعت فعالیتهای فیزیکی سبک، متوسط و شدید کودکان افزایش یافت . - 13 - لابی و ولش - 1993 - تاثیرات بدنی و روانشناختی برنامه دویدن را در کودکان سن مقطع ابتدائی مورد ارزیابی قرار دادند.

تحقیق آنها نشان داد که کودکانی که در یک برنامه دویدن در طی آموزش بدنی مشارکت داشته اند متناسب با افزایش قابلیت دویدن در ارتباط با آرامش قلبی و خود کارآمدی بالاتر اصلاحاتی را تجربه کرده اند .در یک جریان 6 ماهه، دونده ها که در یک برنامه فعالیتهای بدنی معمولی مشارکت داشته اند نسبت به گروه کنترل نمرات بالاتری را بدست آورده اند - . - 14 تحقیقات نشان داده اند که میزان آمادگی جسمانی کودکان بخاطر کاهش مقدار فعالیت جسمانی آنها رو به کاهش است.همچنین ارتباط نزدیکی بین سطح آمادگی جسمانی و عادت غذایی مرتبط با چاقی و لاغری یافته اند . - 15 - نتایج تحقیق روتگر و همکاران - 2013 - ، نشان داد که فعالیت جسمانی برای سلامتی کودکان پیش دبستانی شامل وضعیت وزن، رشد اجتماعی-روانی و حرکتی نوآموزان مهم است . - 16 -

همچنین اومیزاکی و همکاران - 2013 - اظهار داشتند که نتایج میانگین نمرات افزایش معناداری در پرش به طرفین، گرفتن، کنترل توپ تنیس و همچنین نمره پرتاب و گرفتن در گروه تجربی در مقایسه با گروه کنترل را نشان داند - . - 17 نتایج تحقیق شاکر - 1383 - نشان داد که برنامه منتخب هشت هفته ای حرکات موزون باعث افزایش معناداری در پیشرفت زمان عکس العمل ساده پسران و دختران پیش دبستانی گردید . - 18 - نتایج تحقیق سنه و همکاران - 1387 - نشان داد که میزان تحول ذهنی کودکانی که بازی های آموزشی را انجام داده اند، بیشتر از کودکانی است که اینگونه فعالیتها و بازی را نداشتند. در واقع بازی ها در تسریع تحول ذهنی کودکان گروه تجربی موثر است . - 19 -

آلپرت، فیلد، گلداشتاین و پری - 1990 - ، یک گروه 3 تا5 ساله را در تمرینهای آیروبیک 30 دقیقه ای در هر روز ودر طی 8 هفته مشارکت دادهاند . اصلاحاتی در گروه آیروبیک مشتمل بر کاهش نرخ ضربان قلب بر اثر تمرین و افزایش چالاکی و افزایش مفهوم - خود را مشاهده کردند .حتی در کودکان پیش دبستانی، تمرین آیروبیک با قابلیت بدنی و تغییرات روانشناختی توأم بوده است - . - 20کلایف و همکاران - 2009 - ، در پژوهشی با عنوان مهارتهای حرکتی اساسی و فعالیت بدنی در بین کودکان پیش دبستانی به این نتیجه رسیدند که فعالیتهای بدنی یکی از نیازهای مهم این دوره است. زیرا این فعالیتها در مهارتهای بدنی کودکان تاثیر می گذارد . - 21 -

نتایج تحقیق زاچوپولو - 2004 - ، نشان داد که کودکان 4 تا 6 ساله که تحت آموزش اثر حرکت و موسیقی بروی عملکرد حرکتی بودند به ور معناداری در مهارتهای پریدن و تعادل حرکتی بهبود نشان دادند . - 22 - یکی از موضوعات مهم در پژوهش های سال های اخیر رشد مهار تهای ادراکی -حرکتی می باشد که متخصصان کودک، والدین و مربیان تربیت بدنی به آن توجه خاصی نشان داده اند؛ چرا که مهارت های ادراکی -حرکتی پایه و اساس مهارت های پیشرفته ورزشی می باشد . - 23.24 - این مهارت ها باید در سنین پیش دبستانی و دبستان مورد توجه قرار گیرند؛ چرا که عدم دستیابی به مراحل پیشرفته در اجرای این مهارتها مشکلاتی را نه تنها در رشد مهارتهای ثانویه بلکه در رشد مهارتهای مذکور در سنین بالاتر در پی خواهد داشت و دارای پیامدهای مستقیم و غیر مستقیم بر توانایی فرد در انجام مهارت های ویژه تکلیف در مرحله حرکات اختصاصی خواهد بود - . - 25

با توجه به اهمیت دوره پیش دبستانی در تربیت و رشد شخصیت کودک، همچنین اهمیت بازی و حرکت در این دوره، ضروری است مسائلی همچون محتوا و کیفیت درس تربیت بدنی در دوره پیش دبستانی با توجه به ابعاد رشد کودک؛ به روزرسانی برنامه های وزارت آموزش و پرورش در این زمینه را می طلبد، همچنین لزوم توجه بیشتر به آموزشهای پیشدبستانی از لحاظ کمی و کیفی و انجام پژوهشهای مناسب در جهت سنجیدن اثرات و نیز بهبود محتوا و انجام آموزشها، مفید و لازم به نظر میرسد. لذا پژوهش حاضر با هدف لزوم توجه به فعالیت جسمانی در مراکز پیش دبستانی انجام گردید.

روش تحقیق:

تحقیق حاضر یک تحقیق توصیفی میدانی است که برای جمع آوری و تحلیل اطلاعات از روش مشاهده و بازدید از مراکز و مراجعه به مسئول پیش دبستانی آموزش و پرورش شهرستان مریوان و مصاحبه یا مربیان پیش دبستانی بود. جامعه آماری تحقیق را کلیه مراکز پیش دبستانی شهرستان مریوان در سال تحصیلی 93-94 می باشند که تعداد آنها به 39 مرکز تحت نظارت آموزش و پرورش می رسید. از این تعداد فقط 5 مرکز پیش دبستانی در فضای آموزشی مدرسه برگزار می شد و 34 مرگز دیگر بصورت اجاره ای مستقل اداره می شد

یافته ها:

یافته های تحقیق ناشی از بازدید و مشاهده مراکز انتخاب شده و مصاحبه با مربیان این مراکز نشان داد که مهمترین فعالیتهای انجام شده در کلاس پیش دبستانی یک سری 5 جلدی کتاب آموزشی با عناوین شکوفه 1-4 و چشمه نور می باشد که فعالیتهای گوناگونی در درون آن اجرای آزمایش، بحث گروهی، شعر، قصه یا گنجانده شده است و کودکان را برای ورود به کلاس اول آماده می کند همچنین گردش علمی، داستان، کاردستی، نقاشی، نمایش خلاق وجود دارد. فعالیتهای جسمانی و بازی های حرکتی در اماکن اجاره ای به دلیل کمبود فضا به صورت