بخشی از مقاله
چکیده
در اقتصاد جهانی دانش محور ، سازمان هایی به رسمیت شناخته می شوند که برای دانش به عنوان وسیله ای برای به دست آوردن مزیت رقابتی اهمیت قائل می شوند. هدف از مدیریت دانش افزودن ارزش به اطلاعاتی است که در حال حاضر توسط سازمان های تجاری نگهداری می شود. می توان بیان کرد که مدیریت دانش بطور گسترده ای تاثیر قابل توجهی بر فعالیت های تجاری دارد. یکی از مهمترین عناصر در داخل مدیریت دانش ، به اشتراک گذاری دانش است که هزینه و زمان تصمیم گیری اطلاعات را برای کارکنان کاهش می دهد. همچنین عامل انسانی بطور معناداری بر مدیریت دانش تاثیر گذار است.
در صنعت بانکداری نیاز به اطلاعات صحیح، ضرورت بسیاری دارد.پذیرش مدیریت دانش در میان بانک های ایرانی در مراحل ابتدایی است که انتظار می رود در بخش بانکداری به یک اولویت تبدیل شود.باید بدانیم که مدیریت دانش را می توان با توجه ای عمیق به فناوری اطلاعات و بکار گیری برنامه های کاربردی، به سادگی در سازمان ها و بانک های کوچک در کشورهای در حال توسعه مانند ایران پیاده کرد. پذیرش مدیریت دانش می تواند منجر به بازگشت بهتر سرمایه گذاری ها و در نهایت توسعه ی همه جانبه بخش های صنعت بانکداری خواهد شد و از طریق آن می توان به یک منبع جدید برای دستیابی به مزیت رقابتی و یا حفظ آن دست یافت.
واژگان کلیدی:مدیریت دانش، صنعت بانکداری، مدیریت اطلاعات.
مقدمه
با توجه به تغییرات سریع در جهان که دانش در آن یک فرصت محسوب می شود ، زمانی برای خطا و دوباره کاری باقی نمی ماند. سازمان هایی که در این بخش فعالیت می کنند باید بتوانند به خوبی از فرصت ها استفاده کنند.امروزه دسترسی به اطلاعات با وجود نظام های اطلاعاتی و استفاده از تجربه ی دیگران به راحتی صورت می گیرد و تنها سازمان هایی موفق هستند که خلاق و نواور باشند و این امر تنها با مدیریت دانش امکان پذیر است.در صنعت بانکداری نیاز به اطلاعات صحیح، ضرورت بسیاری دارد. چنانچه امکان شناخت، تولید ، تسخیر ، سازماندهی و استفاده از دانش ضمنی در این حوزه فراهم نشود، سازمان های ذیربط به شدت از تهدیدات و ریسک های موجود آسیب می بینند. دانش در صنعت بانکداری یک منبع اساسی برای مزیت رقابتی و یک دارایی ارزشمند و کلیدی در اصلاح و بهبود فرایند ها و عملیات بانکی شناخته شده و بکار گیری می شود. بنابراین مدیریت دانش فرصت های ارزشمندی برای صنعت بانکداری ایجاد می کند.
مدیریت دانش چیست؟
قبل ازتعریف مدیریت دانش، بسیار ضروری است که بدانیم دانش به چه معنا است. در فرهنگ آکسفورد پیشرفته ، دانش به معنای تمام دانسته های فرد تعریف شده است که می تواند از طریق تجربه به دست آید. همچنین دانش به عنوان اطلاعات سازماندهی شده تعریف شده است. - - Oxford Advanced L.D 2000بر طبق تعریف بارکلی و موری - - Barclay & Murray ، دانش به دو صورت تعریف می شود . تعریف اول همان اطلاعات شخصی است که ممکن است به معنای حقایق، نظرات، ایده ها، نظریه ها، اصول، مدل ها و یا چارچوب های دیگر باشد و تعریف دیگر در باره یک موضوع خاص است مانند : دانش شیمی، دانش ریاضیات، و غیره.همچنین دانش به وضعیت شخصی که اطلاعات را در اختیار دارد اشاره داد. این وضعیت ها عبارتند از جهل،آگاهی،آشنایی، درک، امکانات، وغیره - 1997 - .
پیتر دراکر - - Peter Drucker دانش را اطلاعاتی می داند که فردی یا چیزی را تغییر می دهد. - - 1999 صاحب نظران دانش را به دو دسته تقسیم می کنند : دانش صریح و دانش ضمنی.دانش صریح ، که به جنبه عینی تر و عقلانی تر و فنی تر دانش اطلاق می شود و به خوبی قابل دسترسی ، طبقه بندی و ذخیره سازی است و به همین دلیل به اشتراک گذاری و انتقال آن به راحتی امکان پذیر است. دانش صریح به شکل سازمان یافته در روش های کاری ، دستور المعمل ها، نامه های مکتوب و پایگاه های اطلاعاتی مشاهده می گردد.دانش ضمنی یا پنهان، دانشی است ذهنی و شخصی که به آسانی قابل بیان ، انتقال، اشتراک و فرموله کردن نیست. بینش ، بصیرت ، شعور و درک هر شخص ، ترفندها و فوت و فن های به کار رفته توسط هر کس در حوزه دانش ضمنی او قرار دارد. دانش ضمنی به سادگی قابل کدگذاری و تبدیل شدن به قوانین و دستورالعمل ها نیست و از طریق مشاهده و تقلید به دست می آید.
این نوع دانش اغلب از طریق زبان، بدن و نمایش فیزیکی مهارت ها انتقال می یابد. - پوراصغر، - 1387 مدیریت دانش تلاش می کند که بهترین تعادل را بین آنچه که می تواند و باید باشد برقرار کند و همچنین از دانشی سخن می گوید که باید در میان افراد به اشتراک گذاشته شود.مدیریت دانش دارای تعاریف زیادی است. تعریفی که مالهوترا - Malhothra - از مدیریت دانش بدین شرح است : »مدیریت دانش، فرایندی است که بواسطه آن سازمان ها در زمینه یادگیری - درونی کردن دانش - کد گذاری دانش - بیرونی کردن دانش - و توزیع و انتقال دانش، مهارت هایی راکسب می کنند. - 2001 - «وازسوی دیگرکارل ویگ - Carl Wig - اعتقاددارد »مدیریت دانش یعنی ایجاد فرایندهای لازم برای شناسایی و جذب داده، اطلاعات و دانشهای مورد نیاز سازمان از محیط درونی و بیرونی وانتقال آنها به تصمیم ها و اقدامات سازمان و افراد «. - ابطحی و صلواتی، - 1385این درحالی است که هاینس - Haines - مدیریت دانش را فرآیندی مبتنی بر چهار رکن زیر می داند.
-1 محتوا: که به نوع دانش - آشکار یا نهفته بودن - مربوط می شود.
-2 مهارت: دستیابی به مهارتهایی جهت استخراج دانش
-3 فرهنگ: فرهنگ سازمان ها باید مشوق توزیع دانش و اطلاعات باشد.
-4 سازماندهی: سازماندهی دانش های موجود - ابطحی و صلواتی، - 1385 و در ادامه سازمان ناسا - NASA - تعریفی از مدیریت دانش ارائه می دهد:
»گرفتن اطلاعات صحیح در زمان صحیح و از افراد صحیح و کمک به کارکنان در جهت خلق، اشتراک دانش و بکار گیری اطلاعات به شیوه ای که عملکرد ناسا و شرکایش را به شکل قابل سنجشی ارتقاء بخشید. - Jalari, Fesharaki & Akharan, 2007 - «در واقع، مدیریت دانش نه تنها در مورد مدیریت دارایی های دانش ازجمله دانش در مورد بازارها، فن آوری ها، محصولات، سازمان ها و تسهیل در فرآیندهای کسب و کار با هدف سودآوری و ایجاد ارزش افزوده است، همچنین مدیریت فرایندهایی که بر دارایی ها اعمال می شوند را در بردارد. توسعه دانش، استفاده از دانش ، به اشتراک گذاشتن دانش و حفظ دانش چند نمونه از این فرآیندهاست. - - Jayasundara and Chaminda,2008مکینتاش - Macintosh - معتقد است : » مدیریت دانش شامل شناسایی وتجزیه وتحلیل از داراییهای دانش موجود ومورد نیاز وفرآیندهای مربوط به دارایی دانش، وپس از آن برنامه ریزی وکنترل عملیات برای توسعه دارایی ها وفرآیندها به منظور تحقق اهداف سازمانی است. - 1999 - «
اهمیت مدیریت دانش و به اشتراک گذاری آن
یکی از مهمترین منابع رقابتی، دانش است. این بحث بطور مکرر در ادبیات مدیریت دانش تاکید شده است. مدیریت دانش به توسعه و پرورش سیستم هایی وابسته است که سازمان را برای شناسایی، نفوذ، توزیع و بهبود داراییهای دانش قادر می سازد. مدیریت دانش از مراحل زیر تشکیل شده است: تولید دانش، به اشتراک گذاری، انطباق، کاربرد وایجاد دانش جدید. - Meese & McMahon,2012 - مدیریت دانش همچنین به عنوان یک فرآیند ورودی - خروجی است که در آن ورودی از طریق دانش منحصر به فرد یک شخص ایجاد و منتقل می شود و بصورت یکپارچه در درون سازمان مشاهده می شود، در حالی که خروجی آن دانش سازمانی است که یک منبع مزیت رقابتی است. - Khanbaba and Kohsari,2011 - مدیریت دانش کارآمدکمک می کند تا مدیران موانع بین کسانی که می دانند وکسانی که نمی دانند را از بین ببرند. - Allame,2011 -
مدیریت دانش برفناوری های پیشرفته وروش های مورداستفاده برای تسهیل به اشتراک گذاشتن دانش تاکید دارد. - Rasoulinezhad,2011 - یکی از مهمترین عناصر در داخل مدیریت دانش ، به اشتراک گذاری دانش است که هزینه و زمان تصمیم گیری اطلاعات قابل دسترس را برای کارکنان کاهش می دهد. - - Mohammad and Jalal,2011 به طور کلی، به اشتراک گذاری دانش اشاره به روندی داردکه در آن افراد یک ایده یا فکر را بهسازی می کنند و سپس این ایده ویرایش می شود و یا به تدریج رد می شود. دانش معمولا به اشکال مختلف درداخل سازمان ذخیره می شود. این می تواند به وسیله تعامل چهره به چهره، ارتباطات همزمان ونا متقارن به اشتراک گذاشته شود.
محرک های به اشتراک گذاشتن دانش را به دو دسته می توان تقسیم کرد: -1 محرک های بیرونی شامل: فرهنگ سازمانی، سیستم پاداش دهی و فناوری اطلاعات است. -2 محرک های درونی شامل: اعتماد، یادگیری و رفتار را تشکیل می دهد. - Tan et al,2010 - عامل انسانی بطور معناداری بر مدیریت دانش تاثیر گذار است. بایدکسی وجود داشته باشد که از یک سو توانایی به دست آوردن و به اشتراک گذاشتن دانش را داشته باشد و از سوی دیگر بازسازی های مورد نیاز برای یادگیری از دیگران و به اشتراک گذاشتن آن دانش را انجام دهد.بنابراین مهم است که نظر کارکنان را در اتخاذ گزینه های به اشتراک گذاری دانش در عملیات سازمانی جلب کنیم. - Ali and - Yusof,2009
شرایط سازمان های دانش محور
در اقتصاد جهانی دانش محور ، سازمان هایی به رسمیت شناخته می شوند که برای دانش به عنوان وسیله به دست آوردن مزیت رقابتی و ویا حفظ آن اهمیت قائل شوند . محققان به این نتیجه رسیده اندکه تنها چیزی که موفقیت یک کسب و کار را در جهان آینده پایدار می کند این است که بدانیم دانش جدید چیست؟ چطور از آن استفاده می شود؟ و با چه سرعتی آن را می توان بدست آورد؟هدف از مدیریت دانش افزودن ارزش به اطلاعاتی است که در حال حاضر توسط سازمان های تجاری نگهداری می شود. در نتیجه از طریق دانش است که استراتژی های سازمان نوشته شده و آنها عملیاتی می گردند.
مدیریت دانش با سرمایه انسانی و متخصص ، مدیریت عمومی و مالی ، مشتریان ، عملیات بازاریابی و فروش، مالکیت معنوی، فرآیندهای فنی و محصولات مواجه است. - Jayasundara and - Chaminda,2008هزینه سازمان های بزرگ تجاری در جهان بر روی مدیریت دانش یک افزایش 6 درصدی را نسبت به درآمد سال های آینده یشان نشان می دهد. - - Murray and Myers,2006 زیرا آنها معتقدند که انقلاب اقتصادی مبتنی بر دانش در حال وقوع است - Stewart,1997 - و به دلیل نفوذ دانش به خصوص دانش ضمنی ، آنها دانش را برای حفظ مزیت رقابتی خود در آینده مهم می دانند. - Nonaka,1991 - بنابراین استقرار مدیریت دانش هدف اساسی برای مدیران سازمان ها در قرن 21 است. - Bailey and - Clarke,2000
