بخشی از مقاله
چکیده
بر اساس قوانین زیست محیطی، استانداردهای کیفیت هوا و آب برای آلودگیهای هوا و آب مقادیر هدفی هستند که بر مبنای کلیه آبهای سطحی و زیرزمینی رسیدگی و تدوین شده است. این استانداردها برای دستیابی به دو هدف اصلی تهیه شده است: حفظ سلامت انسان و محافظت از محیط زیست سایر موجودات زنده. مطابق قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، فعالیتهایی که به اشکال مختلف بر سلامت محیط اطراف خود اثرگذارند، توسط سازمان محیط زیست قابل پیگیری است. مطابق ماده 14، موارد زیر مشمول این قانون است:
الف - وجود یک یا چند منبع مولد آلودگی در منطقه که محیط را آلوده و یا در معرض آلودگی قرار میدهد؛
ب - به سبب فعالیتهای مختلف انسانی از قبیل صنعتی و کشاورزی و تجاری اثرات نامطلوب یا دگرگونی در محیطزیست و یا وضع طبیعی منطقه حاصل شده و یا در معرض اینگونه خطرات قرار گرفته باشد؛
ج - وجود مراکز جمعیتی در منطقه و ضرورت پیشگیری از ایجاد آلودگیهای مضر به بهداشت و سلامت مردم؛
در این تحقیق با استفاده از استانداردهای هوا و آب، لزوم استفاده از روشهای مناسب برای شاخصهای هوا و آب برای مطالعههای مورد نظر بیان میگردد.
-1 مقدمه
هوا از عناصری مانند نیتروژن، اکسیژن، گوگرد، کربن و غیره تشکیل شده و هر نوع تغییر در میزان ترکیب عناصر فوق، موجب ایجاد آلودگی در هوا میشود. افزایش بعضی از گازها و ذرات در هوایی که تنفس میکنیم، نیز در زمره آلودگیهای هوا است. عوامل آلوده کننده هوا تاثیر مستقیم روی سلامت انسان ، گیاه، حیوان، اموال و ابنیه میگذارند. اثرات سوء آلودگی هوا به آسیبهای فیزیکی و روانی بر روی انسانها محدود نمیشود بلکه بر سلامت گیاه، حیوان، بناها و اشیاء نیز اثرگذار است.
محیطزیست در شرایط عادی قادر است مقداری از آلودگیهای تولید شده توسط انسان را تعدیل نماید اما گاهی تخلیه مواد مضر در محیط به میزانی است که در مراکز پرجمعیت یا مراکز صنعتی فعال، نرخ و سرعت پاک کنندگی هوا از مواد آلاینده از میزان تولید این مواد کمتر بوده و خطرات زیادی را بهوجود میآورند
بهطور کلی مواد آلاینده که در نقاط مختلف و یا از منابع آلوده کننده به اتمسفر منتقل میشوند در جو پراکنده شده و در شرایط مختلف جوی و منطقهای غلظت آنها تغییر می کند. انتشار مواد آلوده کننده در جو به چهار عامل اصلی بستگی دارد :
1. جهت و نوع حرکت کلی هوا که مواد آلوده کننده را در جهت باد به حرکت وا میدارند.
2. نوسانات سرعت - توربولانس - هوا که در نتیجه، باعث انتشار و پراکنده شدن مواد میگردد.
3. نفوذ جرمی در اثر اختلاف غلظت بخشهای مختلف
4. شکل، وزن، اندازه ذرات و مواد از عواملی هستند که در چگونگی پراکندگی این مواد و ته نشین شدن آنها بر سطح زمین و یا معلق ماندنشان اثر مستقیم دارند.
-2 آلایندهها
برای سنجش میزان آلودگی هوا، شش شاخص بهعنوان آلایندههای اصلی اندازهگیری میشود و چنانچه مقدار آن از سطح استانداردهای اعلام شده بیشتر باشد، دلیل بر وجود آلودگی در هواست. این آلایندهها شامل مونواکسید کربن - CO - ، اکسید-های نیتروژن - NOX - ، اکسیدهای گوگرد - SOX - ، ذرات معلق، ازن - O3 - و سرب است. در اثر احتراق مواد سوختی مقداری SO2 ، CO2، CO، اکسیدهای ازت - NOX - و هیدروکربنهای نسوخته - CXH - به محیط خارج وارد میشوند که میزان آنها به کیفیت احتراق و نحوه سوخت رسانی وابسته و حذف کامل این عناصر کاری مشکل و پر هزینه است.
شکل -1 انتشار گازهای آلاینده به هوا در پالایشگاه
آلایندههای هوا را به دو دسته نوع اول و نوع دوم تقسیم میکنند. آلاینده نوع اول آلایندهای است که از یکی از منابع آلاینده انسانی یا طبیعی آزاد میشود و به هوا میرود. منوکسید کربن و دی اکسید کربن از جملهی این دسته آلایندهها است که در نتیجه سوختن به وجود میآید، اما آلایندهی نوع دوم آلایندهای است که از واکنش شیمیایی آلایندهی نوع اول با دیگر اجزای هوا به وجود میآید. تشکیل ازن در مهدود فتوشیمیایی از مهمترین انواع آلایندههای نوع دوم است
-3 استانداردهای پایش هوا
1-3 قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 1374/2/3
ماده - 1 جهت تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به منظور پاکسازی و حفاظت هوا از آلودگیها کلیه دستگاهها و مؤسسات و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی موظفند مقررات و سیاستهای مقرر در این قانون را رعایت نمایند.
ماده - 2 اقدام به هر عملی که موجبات آلودگی هوا را فراهم نماید ممنوع است. منظور از آلودگی هوا عبارتست از وجود و پخش یک یا چندآلودهکننده اعم از جامد، مایع، گاز، تشعشع پرتوزا و غیر پرتوزا در هوای آزاد به مقدار و مدتی که کیفیت آن را به طوری که زیانآور برای انسان و یا سایرموجودات زنده و یا گیاهان و یا آثار و ابنیه باشد تغییر دهد.
ماده - 3 منابع آلودهکننده هوا که تحت مقررات این قانون قرار دارند به سه دسته زیر طبقهبندی می شوند. الف - وسائل نقلیه موتوری
ب - کارخانجات و کارگاه ها و نیروگاه ها
ج - منابع تجاری و خانگی و منابع متفرقه
2-3 استانداردهای ملی و بینالمللی
در جدول 1 استانداردهای ملی کیفیت هوا در ایران که عمدتا براساس استاندارد EPA میباشد ارائه شدهاست.[6]
جدول -1 استاندارد کیفیت هوا در ایران
