بخشی از مقاله
*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***
مطالعه تاثیرارائه مجددصورتهای مالی برنقدشوندگی سهام درشرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق-بهادارتهران
چکیده
اطلاعات مالی با اهدافی هم چون کمک به کارایی بازار سرمایه ودر نهایت تخصیص بهینه سرمایه تهیه میگردندودراین میان صورت های مالی مقایسه ای وسیله ارتباطی اصلی برای پرکردن شکاف بین سرمایه گذاران و مدیران هستند ومیتوانند نقش به سزایی رادرقابلیت اتکا سرمایه گذاران داشته باشند تاموجب تخصیص بهینه سرمایه وکاهش هزینهسرمایه گردندو تجدید ارائه صورت های مالی نیزبه عنوان گزارشگری مالی میتواند عاملی باشد که قابلیت اتکای اطلاعات مالی منتشره را درهاله ای از ابهام قرار می دهد به عبارت دیگرتجدیدارائه صورتهای مالی چالشی است که میتواند اصلی ترین خصوصیت کیفیت اطلاعات مالی که همان قابلیت مقایسه می باشد را تحت تاثیر قراردهد.وبرتصمیمات استفاده کنندگان ازاطلاعات مالی تاثیربگذاردویکی ازاین استفاده کنندگان سرمایه گذاران میباشندکه تصمیمات آنان رامیتوان در میزان نقدشوندگی سهام شرکتها مشاهده کردپس نقدشوندگی نقــــش تعیین کننده ای در موفقیت عرضه های عمـومی در بازارهــــای ثانویـــه دارد وموجب کاهش هزینـهوریسـک پـذیرهنـویسهـاو بازارگردانها میشود وهزینه سرمایهگـذاران رااز دیدگاه کلان کاهش مـیدهد باتوجه به نقش واهمیت این دومتغیربرسرمایه گذاران واستفاده کنندگان گزارشات مالی هدف اینپژوهش مطالعه تاثیرارائه مجدد صورتهای مالی برنقدشوندگی سهام است. این پژوهش ازلحاظ هدف،-کاربردی ازلحاظ ماهیت،توصیفی پیمایشیو ازنظرنوع پژوهش،همبستگی است. ازروش تجزیه وتحلیل پانل ورگرسیونچندمتغیره ورگرسیون لوجیت به منظور آزمون فرضیههای پژوهش استفاده شده است. جامعه آماری کلیهشرکتهایپذیرفته شدهدربورس اوراق بهادارتهراناستقلمروزمانیپژوهشفاصلهسالهای1387تا1391ونمونه-هایانتخابیشامل186شرکتمیباشد که به روش حذف سیستماتیک انتخابشدهاند.نتایجفرضیهحاکیازایناست-کهتجدیدارائه صورتهای مالی تاثیرمنفی ومعناداری برنقدشوندگی سهام میگذارداما در دوره یکسال بعد، ارائه مجددصورتهای مالی تاثیری برنقدشوندگی سهام نداشته است .
مقدمه :
صورتهایمالیوسیلهارتباطی اصلی برای پرکردن شکافبینسرمایهگذاران و مدیران هستندکه گزارش اطلاعات مالی را بوسیله کم کردن عدم تقارن اطلاعاتی میان استفاده کنندگان مختلف مالی،معتبرتر میسازند. استفاده کنندگان برون سازمانی از اطلاعاتمالیکه گروههای ذینفع زیادی را در برمی گیرند، نیازهای اطلاعاتی خود را در چارچوب صورت هایمالی اساسی و یادداشتهای پیوست آن مرتفع میسازند. گزارشگری مالی برون سازمانی همیشه درصدد آن بوده روش هایی را ابداع نماید تا خواسته های این گروه از استفاده کنندگان را تامین نموده و جامه عمل بپوشاند (باقرلوو بادآور نهندی ،.(1390 به دلیل تغییرات مستمر و مداومی که در شرایط اقتصادی و اجتماعی صورت می گیرد ممکن است تغییر در اصول روش های حسابداری به منظور هماهنگ کردن واحد تجاری با شرایط جدید ضرورت یابد . هنگامی که مدیریت واحد تجاری به دلیل تغییر در شرایط اقتصادی و اجتماعی تصمیم به تغییر در اصول یا روش های حسابداری می گیردبا این سوال مواجه می شود که این تغییریاتغییرات چگونه باید گزارش شود تا قابلیت مقایسه صورت های مالی دوره های مختلف حفظ گردد؟ بدیهی است که بکارگیری اصول و روش های جدید حسابداری در گزارش های سالانه می تواند به عدم یکنواختی صورت های مالی دوره جاری و دوره های گذشته منجر شود و قابلیت مقایسه که یکی از خصوصیات کیفی اطلاعات مالی است راازبین ببرد.از طرف دیگر نمی توان صرفا به خاطر حفظ رعایت ثبات رویه از بکارگیری اصول جدید و بهبود یافته حسابداری چشم پوشیکرد (کراسی .1(2003طبق استانداردهای حسابداری ایران صورتهای مالی منشرشده یک یا چند دوره قبل ممکن است شامل اشتباهات با اهمیتی باشد که تصویر مطلوب را مخدوش ودر نتیجه قابلیت اتکای صورتهای مالی را کاهش داده وبه بیان دیگر برکیفیت اطلاعات مالی تاثیر منفی داشته باشد که اصلاح چنین اشتباهی نباید از طریق منظور کردن آن در سود وزیان سال جاری انجام گیرد.بلکه باید باارائه مجدد ارقام صورتهای مالی سال یا سالهای قبل به این منظور دست یافت تجدید ارائه2، پذیرش اظهار غلط و بااهمیت در صورتهای مالی دوره قبل است. بنابراین میزان اندازه تجدید ارائهنشاندهنده گزارشگری مالی ضعیف است(باربر،3. (2005 .باتاچریاو همکاران((2010 بیان کردندکه یکی ازنقش های کلیدی اطلاعات مالی این است که اطلاعات مربوط برای تخصیص بهینه سرمایه در بازارهای مالی رافراهم می-آورد.براین اساس عوامل تعیینکنندهکیفیتاطلاعات مالی وپیامدهای آنبرای سرمایهگذاران،مدیرانشرکتهاواستانداردگذارن مهم است .مطابق نظریه های اقتصادی پیشبینی میشودکه بافرضثابتبودن سایرعوامل،افزایش اطلاعات مالی نبودتقارن اطلاعاتی راکاهش میدهدو بنابراین هزینهسرمایه کاهش داده میشود.شرکتها میتوانند باارائه اطلاعاتی که درفرآیند تصمیم گیری به سرمایهگذاران کمک میکندنبود تقارن اطلاعاتی بین خود و مشارکت کنندگان در بازار و بین سرمایه گذاران مطلع و نامطلع را کاهش دهند حال باتوجه بهاینمطالب بایددیدکه افزایش یاکاهشنقدشوندگی میتواند باعث کاهش نبود تقارن اطلاعاتی ودر نتیجهکاهش شکافقیمتپیشنهادی و قیمتدرخواستی و درنهایت،افزایش نقدشوندگی را به همراه خواهد داشت. نقدشوندگینقشمهمیرادرکشفقیمتبازیمیکندباتوجهبهنقش نقدشوندگی شناخت عوامل درارتباطباآندارای اهمیت میباشد (رحمانیوهمکاران،(1389این پژوهش بهمطالعه تاثیرارائه مجددصورتهای مالی برنقدشوندگیسهام خواهد پرداخت در صورتی که وجود این مساله تایید شود بیانگر اهمیت چگونگی ارائه صورتهای مالی برای تصمیمگیری سرمایهگذاران فعال در بورس میباشد. در این صورت، نهادهای مالی ،بورس اوراق بهادار، سازمان حسابرسی ودیگر فعالان عرصه اقتصادمیبایست جهت حفظ منافع سرمایهگذاران و اعتباردهندگان کنترل بیشتری براستاندارهاونحوه ارائه صورتهای مالی باشفافیت بیشتردرصورتهای مالی شرکتها داشته باشند؛ در صورتی که این رابطه به اثبات نرسد نشاندهندهی این موضوع است که سرمایهگذاران و افراد فعال در بورس جهت انجام داد وستدسهام شرکتهای بورسیبه اطلاعات مالی شرکتها کم توجه میباشند و به اخبار اقتصادی و سیاسی کشور نسبت به صورتهای مالی شرکتها توجه بیشتری دارند. بنابرایندر این حالتوظیفهی نهادهای مالی جهت آموزش فعالان و سرمایهگذاران در بورس بیشتر به چشم میآید. با توجه به مطالب فوق، این پژوهش برای استفادهکنندگان از صورتهای مالی به جهت درک ارائه اطلاعات شفاف وقابلیت اتکای صورتهای مالی برای نقدشوندگی بازارسهام خواهد بود و از سوی دیگر با انجام این پژوهش، ابعاد مختلف موضوع ،برای نهادهای مالی و جامعه دانشگاهیان روشن خواهد شد..
پیشینه پژوهش
نیکبخت ورفیعی (1391) در پژوهشی تحت عنوان عوامل موثر بر تجدید ارائه صورتهای مالی درایران دریافتند که نسبت سودآوری، اهرم مالی، طول دوره تصدی مدیریت، تغییر مدیریت، تغییردر حسابرس و اندازه مؤسسه حسابرسی در وقوع تجدیدارائه موثر می باشد.
کردستانی وهمکاران (1389)در پژوهشی نشان دادند که میانگین قدر مطلق ،مبلغ تعدیلات سنواتی از میانگیناهمیت در سطح صورتهای مالی سال قبل بزرگتراست.
شریعت پناهی و کاظمی (1389)با مطالعه 185 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی سالهای 1386تا1387 به این نتیجه رسیدند که تجدیدارائه صورتهای مالی موجب کاهش محتوای اطلاعاتی سود میشودو شرکتهایی که عمده ترین دلیل صورتهای مالی تجدید ارائه شده آنها اصلاح اشتباه ناشی از شناسایی درآمد است محتوای اطلاعاتی سود آنها کاهش یافته است.
قاسم بولو وهمکاران (1389) در پژوهشی با عنوان تغییر حسابرس وشفافیت اطلاعات (اطلاعات تجدید نظر شده )متغیر وابسته پژوهشرا رتبه شفافیت، طبق نظربورس اوراق بهادار تهران درنظر گرفتند ونتایج پژوهشعدم نقش حسابرس رانشان میداد.
کراوت و شولین(2010) 1با بررسی 299 شرکت در آمریکا با استفاده از مدل فاما و فرنچ (2002)2 به بررسی رابطه بین ارائه مجدد صورت های مالی و ریسک اطلاعات بر پایه اقلام تعهدیاختیاری پرداختند و به این نتیجه رسیدند که افزایش قابل ملاحظه در ریسک اختیاری اطلاعات برای شرکت های تجدید ارائه شدهبعد از آگهی ارائه مجدد وجود دارد.همچنین به این نتیجه رسیدند که ارائه مجدد صورت های مالی با افزایش هزینه سرمایه و واکنش کوتاه مدت قیمت سهام رابطه دارد.
مخاییل ارتدج وهمکاران(2010)3در پژوهشیتحت عنوان "اعلان تجدید ارائه ومحافظه کاری حسابداری "که در آن متغیر وابسته تغییرمحافظه کاری سودتعیین شد ونتایج پژوهشافزایشکیفیترانشانمی داد.
بارنیو وکاو(2009)4 طی پژوهشی دریافتند که سرمایهگذاران در مورد شرکتهایی با صورتهای مالی تجدید ارائه شده به-ویژگیهایی بیشتر توجه میکنند که دقت برآوردهای تحلیلگران را نشانمیدهد .
مبانی نظری پژوهش
.یکی از مهمترین ویژگی کیفیت اطلاعات مالی؛ اتکاپذیری آن است .طبق مفاهیم نظری گزارشگری مالی ،اطلاعاتی اتکاپذیر است که از اشتباه وتمایلات جانبدارانه خالی باشد.تحقیقاتی که پیشتر درایران انجام گرفته نشان می دهد که درصد بالایی از شرکتهای ایرانی به دلیل اصلاح اشتباهات حسابداری صورتهای مالی را تجدید ارائه ورقمی را تحت عنوان تعدیلات سنواتی گزارش می کنند (سروری مهر ؛وکردستانی وهمکاران؛.(1389 .در صورت تغییر در رویه های حسابداری ارقام سال جاری برمبنای رویه جدید منعکس وارقام مقایسه ای سنوات قبل نیز برمبنای رویه جدید ارائه مجدد می شود.بند 38 استاندارد حسابداری شماره 6 ایران خاطر نشان می کند اثرتعدیلات سنواتی باید از طریق اصلاح مانده سود(زیان)انباشته ابتدای دوره صورتهای مالی منعکس شودواقلام مقایسه ای صورتهای مالی نیز باید ارائه مجدد گردد مگرآنکه این امر عملی نباشد در چنین شرایطی موضوع باید در یادداشتهای توضیحی افشاء شود وهمچنین میزان وماهیت اقلام تشکیل دهنده تعدیلات سنواتی ودلایل توجیهی تغییردر رویه های حسابداری واین امر که اقلام مقایسه ای صورت های مالی ارائه مجدد شده است یاعملی نبودن ارائه مجدد باید در یادداشتهای توضیحی افشاء شود.شرکتها هنگام اصلاح اشتباهات دوره های گذشته یا تغییر رویه های حسابداری باید صورتهای مالی مقایسه ای راتجدید ارائه کنند.تجدید ارائه صورتهای مالی برمربوط بودن وتوان اتکای اطلاعات صورتهای مالی اثر منفی دارد .بااین حال طی سالهای اخیرتجدیدارائهصورتهای مالی درشرکتهای پذیرفته در بورس رواج زیادی داشته است(نیکبختورفیعی، .(1391 این موضوع نشان میدهد که اطلاعات مالی شرکتها از نظر ویژگی عاری از اشتباه بودن مورد تردید است ودر حقیقت ارائه مجدد صورتهای مالی به صورت شفاف وصریح پیام وعلائمی پیرامون قابل اتکا نبودن صورتهای مالی دوره های گذشته وکیفیت پایین آن ها ارائه می نماید. بنابراین متعاقب ارائه مجدد انتظارات سرمایه گذاران در ارتباط با جریانهای نقدی آتی ونرخ بازده مورد انتظار آنها تغییر می یابد (ژیا؛.(2006به همین دلیل در شرایطی که چنین رویدادهایی رخ می دهدشرکت ناگزیر به ایجاد تغییراتی در اصول و رویه های حساب داری خود است که منجر به از بین رفتن ثبات رویه می شود استدلال بعضی از پژوهشگران این است که ارائه مجددها به علت تفسیرهای دوبارهای استکه از قضاوت های حرفه ای می شود،به وجود می آید ومدیریت انتظار آن را ندارد. آنهااستدلال می کنند که حسابرسان و قانون گذاران انتظار دارند که قضاوت های مدیریت و نیز حرکت بیشتر به سمت استانداردهای بر مبنای اصول که با افزایش ذاتی نیاز به قضاوت منجر خواهد شد موجب افزایش تجدید ارائهها میگردد.(پوزن .1(2007 افرادی همچون دزین کوفسکی 2عقیده دارند که ارائه مجددها به دلیل ناتوانی مدیریت شرکت در وارسی هزاران صفحه استاندارد حسابداری برای پیدا کردن پاراگراف هایی است که برای معاملات مورد نظر بکار گیرد . استدلال آنها این است که کمیسیون بورس و اوراق بهادار و هیئت استانداردهای حسابداری مالی به طور دوره ای اقدام به تغییر تفسیر استانداردها می نماید و اطلاع رسانی و نیز راهنمایی های درستی از آن ها ارائه نمی شود . نتایج پژوهش پلومیویوهان 3(2006) بیانگر این مطلب است که علت37درصد ارائه مجددهای حسابداری ویژگی های استانداردهای حسابداری است. نتایج پژوهش مزبور نشان می دهد که ارائه مجددهای مربوط به کسب سود،سرمایه گذاری ها،سایر اقلام سود جامع، سرمایه، درآمد و دارایی های سرمایه ای به طور معناداری به عنوان ویژگی های استانداردهای حسابداری نسبت به سایرموارد مربوط به ارائه مجددها مربوطتر است. مسالهای که در ارتباط با ارائه مجددها می توانداثرگذار باشد نقش کنترل های داخلیاست. شرکت ها تنها زمانی قادر به تهیه صورت های مالی دقیق خواهند بود که از کنترل های داخلی خوبی بر روی گزارشگری مالی برخوردار باشند .افرادی مانند جی ومک وی 2006). 4(ترنرویریچ 5 (2005) براین باور هستندکه ضعف کنترلهای داخلی می تواند محدوده مدیریت سود را در سطوح مختلف سازمانی افزایش دهد همچنین میتواند گرایش به تقلب و دستکاری های مالی را افزایش دهد . در صورت صحت و مناسب بودن کنترل های داخلی شرکتدربیشتر مواردی که منجر به ارائه مجدد صورت های مالی می شود می توان جلوگیری کرد و میزان ارائه مجددهای حسابداری را کاهش داد. حال باتوجه به اینکه ارائه مجددصورتهای مالی میتوانددلیلی بروجوداشتباه باشدآیا میتواندبه عنوان یکی از عوامل تاثیرگذاربرنقدشوندگی سهام باشد دلایل نظری زیادی برای این فرض وجود دارد که نقدشوندگی سهام بطور مستقیم تحت تاثیر عملکرد شرکت قرار دارد. سهام، اوراق بهاداری است که علاوه بـر تـامین نقـدینگی، دارای حـق رای و اعمـال نظارت نیز می باشد. معاملات این اوراق نقش اصلی در نظـارت، ارزشـیابی و عملکـرد شـرکت هـا ایفـا میکند در تحلیل های نظری بیان می شود که نقدشـوندگی بـه سـهامداران خـرد اجـازه مـی دهـد تـا بـه سهامداران عمدهتبدیل شوند، حقـوق و مزایـای مـدیریت را بهبـود بخـشندو سـرمایه گـذاران آگـاه را ترغیب به معامله کنند،بنابراین یک ارتباط مثبـت میـان نقدشـوندگیوعملکـرد شـرکت دور از ذهـن نخواهدبود(فانگ1 ،.(2009 احتمال افزایش نقدشوندگی سرمایهیمبادله کنندگان میتواند به طور موثری به واسطهی اجرای مبادلهی سهام، وقتی که آنها تمایل به مبادله با یکهزینهی معقول را داشته باشند این افزایش نقدینگی نیز باعثکاهشهزینهسرمایهشرکت میشود.(آمیهودومندلسون(19802باشد. نقدشوندگینقشمهمیرادرکشفقیمتبازیمیکند باتوجه به نقش نقدشوندگی شناخت عوامل در ارتباط با آن دارای اهمیت میباشد (رحمانیوهمکاران،.(1389باتاچریاوهمکاران(2010)3 بیان کردندکه یکی ازنقش های کلیدیاطلاعات مالی این است،که اطلاعات مربوط برای تخصیص بهینه سرمایه در بازارهای مالی رافراهم میآورد.برایناساسعوامل تعیینکننده کیفیتاطلاعات مالی وپیامدهای آن،برای سرمایهگذاران،مدیرانشرکتهاواستانداردگذارن مهم است ..حال باتوجه به نقش باید دیدکه افزایش یاکاهشنقدشوندگی میتواند باعث کاهش نبود تقارن اطلاعاتی ودر نتیجهکاهش شکافقیمتپیشنهادی و قیمت درخواستی و بنابراین افزایش نقدشوندگی را به همراه خواهد داشتیکی از عوامل موثر برتصمیم گیریاطلاعات نامناسب وغیر مرتبط باموضوع مورد تصمیم است. وجود اطلاعات شفاف و قابل مقایسه، رکن اصلی پاسخگویی تصمیمگیریهای اقتصادی و ابزاری جهت توسعه و رشد اقتصادی بخش خصوصی و دولتی است .صاحبان سرمایه، اعتباردهندگان، دولت و سایر استفادهکنندگان برای تصمیمگیری در زمینهی خرید،فروش، نگهداری سهام، اعطای وام، ارزیابی عملکردمدیران و دیگر تصمیمات اقتصادی مهم به اطلاعات مالی معتبر، مربوط و قابل فهم نیاز دارند .سرمایهگذاران زمانی در یک واحد اقتصادی سرمایهگذاری میکنند که اولا درباره آن واحد، اطلاعات( اطلاعات مالی ) کافی داشته باشند، ثانیا به این اطلاعات اطمینان کنند .اعتباردهندگان نیز بدون اطلاع از وضعیت مالی و عملکرد مالی یک واحد اقتصادی نمیتوانند منابع مالی خود را در اختیار آن قرار دهند .همهی این تصمیمات ،سرنوشت اداره منابع کمیاب اقتصادی کشور را رقم میزند. بنابراین درصورتی که تصمیمات آگاهانه و مبتنی بر اطلاعات شفاف و قابل مقایسه نباشد منابع اقتصادی تلف و اقتصاد کشور آسیب میبیند(فلاح دوست ،(1382
تعریف متغیرهای پژوهش:
دراین پژوهش از سه دسته متغیر های مستقل ،وابسته وکنترلی استفاده شده است.
تجدیدارائه صورتهای مالی (متغیرمستقل ):
تجدید ارائه صورت های مالی :شرکتها به دلیل اصلاح اشتباهات دوره گذشته وبه علت تغییر در روش های حسابداری، صورتهای مالی راتجدید ارائه میکنند(سروری مهر ،1385وکردستانیوهمکاران،(1389
صورتهای مالیتجدید ارائه شده نیز به عنوان معیاری استفاده شده استکه تجدید ارائه صورتهای مالی باکاهش کیفیت اطلاعات مالی همراه می باشد.به علت اینکه این متغیر یک متغیر کیفی میباشدبرای سنجش واندازه گیری آن از عددصفربرای صورتهای مالی که تجدیدارائه نشده اند وعددیک برای مشخص کردن صورتهای مالی که تجدیدارائهشدهاند استفادهمیشود.که درنمودارفوق نشان داده شده است
نقدشوندگی (متغبروابسته ) :
طبق تعریف آمیهود نقدشوندگی یک شرکت یعنی نسبت بازده سهام یک شرکت برحجم معاملات سهام آن شرکت.دراین پژوهش نقدشوندگی است که دراین پژوهش برای اندازهگیری آن از معیارعدم نقدشوندگی آمیهیود استفاده شده است این معیار نبودنقدشوندگیسهام رابه صورت نسبت میانگین قدرمطلق بازده روزانه حجم معامله درروز تعریف میکند.
هرچقدر این نسبت بیشتر باشد نقدشوندگی شرکت پایین می باشد.دراین رابطهRid،بازده سهام روزانه وVOLDidحجم ریالی معاملات روزانه سهام میباشد
اهرم مالی(متغیرکنترلی):نسیت کل مجموع بدهیها به داراییها است. اصولا مدیران شرکتهای با بدهی بالاتر انگیزه بیشتری برای مدیریت سود دارند(چن وهمکاران.(20111که دراین پژوهش، ازنسبت مجموع بدهیها به دارایها بهعنوان اهرم-مالی استفاده شده است.
اندازه شرکت(متغیرکنترلی)
اندازهشرکت عبارت است از بزرگی و یـا کوچک بودن شرکت (تهرانی و شمس ،.(1382برای اندازه گیری اندازه شرکت ازچندمعیار استفاده میشود در این پژوهش از معیار لگاریتم طبیعی فروش برای اندازه گیری اندازه شرکت استفاده می شود.
