مقاله معرفی آب انبارهای شرق اصفهان ( اژیه تاورزنه )

بخشی از مقاله

معرفی آب انبارهای شرق اصفهان (اژیه تاورزنه)

چکیده:

باتوجه به اقلیم ایران،آب انبارها،گونه ای جدانشدنی ازبناهای گذشته مناطق خشک این مرزوبوم بوده اند. دراین مقاله آب انبارهای حوزه شرقی اصفهان،محدوده قورتان تاورزنه،که درانتهای مسیرزاینده رودواقع هستند،موردبررسی قرارگرفته اند. باتوجه به اهمیت این بناهاوکمبودتحقیقات انجام شده دراین زمینه،لزوم مطالعه دراین حیطه احساس می شود.

دراین مقاله،علاوه برتعیین موقعیت آب انبارهای این منطقه که درمجموع شامل پنج عددمی باشندبه تهیه مدارک معماری شامل پلان،نما،مقطع وپرسپکتیووتوصیف جنبه های معماری پرداخته وبه بررسی جوانب گوناگون این آب انبارها از لحاظ مشخصات کالبدی،شکل کلی ازجمله: نحوهدسترسی به آب،چگونگی تهویه،تزیینات و... توجه شده است. درنهایت باتوجه به بررسی پنج آب انبارمشخص گردیده که تاریخ ساخت این آب انبارهای به دوره قاجاربرمی گردد و از لحاظ شکلی دارای دوگونه می باشد. تفاوت اصلی این دوگونه درسازه آنهااست؛به طوری که پوشش سقف گونهاولازچندگنبدباخیزکم وگونه دوم ازیک گنبدباخیززیادتشکیل شده است. ازمیان بناهای موردبررسی،آب انبارپچویز،بلان،اشکهران وحاج محمدجعفردرگونهنوعا ولوآب انبارحاج میرزاگونهدومآ نمی باشد. روش پژوهش به توصیفی-تحلیلی-تاریخی بوده وگردآوری داده های آن به صورت میدانی ومطالعات کتابخانهای بوده است.

کلید واژه: آب انبار،شرق اصفهان،معماری،مشخصات کالبدی

مقدمه :

معماری غنی اصفهان و آبادی های اطراف آن کمابیش از طرف تعدادی از محققان مورد مطالعه قرار گرفته است. لیکن این خطه مهم رازهای بسیاری درباره معماری در خود نهان دارد که با سعی و تلاش علاقمندان می توان آن ها را به جامعه معماری کشورمان عرضه نمود.

تا به امروز آثار مکتوب قابل ذکری درمورد آب انبارهای محدوده قورتان تا ورزنه وجود نداشته فقط در میراث فرهنگی استان اصفهان اطلاعات محدودی شامل برداشت برخی از آب انبارهای این محدوده موجود است. با توجه به تحقیقات میدانی گروه در این زمینه و بررسی های انجام شده، متوجه عدم وجود برخی اطلاعات در این زمینه بوده و با جمع بندی موارد بررسی شده می توان گفت هدف کلی مقاله معرفی آب انبارهای این محدوده می باشد.

در این پژوهش به موقعیت آب انبارها در این منطقه و توصیف هر کدام از آن ها در محدوده مذکور از تمامی جوانب معماری پرداخته شده و با برداشت های انجام شده مدارک معماری شامل پلان، نما، مقطع و پرسپکتیو ،تهیه و بر اساس آن ها آب انبارهای این منطقه تیپ بندی شده است.

روش تحقیق

اطلاعات به صورت میدانی برداشت شده و سپس مورد تحلیل و تطبیق قرار می گیرد. البته قابل ذکر است در راستای این تحقیقات از منابع کتابخانه ای نیز استفاده شده است.

پیشینه تحقیق

از مطالعاتی که در زمینه آب انبارها تا کنون انجام شده، می توان به کتاب بناهای عام المنفعه قسمت پل،آب انبار، سد، حمام، اشاره نمود که در آن به توضیحاتی کلی و بررسی خلاصه چندین نمونه پرداخته شده است. (ملازاده و حقدوست، (1372 در برخی کتاب ها به بررسی موضوعی این آب انبارهاپرداخته شده که می توان دفتری از معماری کویر (معماریان،(1372 را نام برد که آب انبارهای یزد را بررسی نموده است. کتاب دیگری که در زمینه آب انبارها نوشته شده و به بیان کلیت آب انبارها پرداخته کتاب آب در فلات ایران (دهقانی، (1388 را نام برد. پژوهش حاضر مطالعه ای است موردی از آب انبارهای ایران؛ در بخش انتهایی زاینده رود که تاکنون مورد مطالعه قرار نگرفته اند.

- معرفی منطقه موردبررسی

استان اصفهان مشتمل برنه شهرستان است.منطقه موردبررسی این پژوهش بخش بنرود است که درشهرستان اصفهان جای گرفته است.

2

تصویر-1 موقعیت منطقه مورد بررسی در ایران

شهر ورزنه براساس تقسیمات سیاسی مرکزبخش بنروداست که دودهستان رودشت شرقی وگاوخونی دردرون آن قراردارد،مرکزدهستان رودشت شرقی روستای کفران–فارفان با جمعیت 4815 نفرومرکزدهستان گاوخونی روستای قورتان با جمعیت 1492 نفرمی باشد. (حسینی ابری،(87 :1379 شهرستان ورزنه دریکصد کیلومتری شرق اصفهان،در انتهای مسیر اصفهان-گاوخونی واقع است و یکی از شهرستان های بزرگ

این استان در منطقه خشک و کویری محسوب می شود. کمبود منابع آبی همراه با پایین بودن نزولات جوی و تبخیر زیاد، این شهرستان را از نظر تامین آب آشامیدنی با مشکل جدی مواجه کرده است. همچنین در این منطقه آب بیشتر قنات ها شور و غیر قابل شرب می باشد. در همین راستا آب انبار مهمترین فضای خدماتی بوده و به همین جهت اکثرا در هنگام بارندگی مخزن این آب انبارها را پر می کرده اند و در طول سال مورد استفاده قرار می دادند. نیاز تقریبا یکسان همه مردم شهرها در گذشته به آب انبار موجب شده بود که آنها بصورت تقریبا متعادل در سطح شهر و روستاها توزیع شوند و کمابیش همه مردم دسترسی نسبتا ساده ای به آنها داشته باشند.
شهر ورزنه

مختصات جغرافیایی شهرورزنه 32 درجه و 25 دقیقه عرض شمالی و 52 درجه و 39 دقیقه طول شرقی است. ارتفاع متوسط این شهر 1477 مترازسطح دریا است. شهر ورزنه به شکل دایره بوده وبه سوی شمال گسترش دارد و خندقی گرداگرد آنرا ازقدیم الایام فراگرفته وبعدازانقلاب روی آنراپوشانده وبه عنوان خیابان ازآن استفاده میشود. رودخانه زاینده رودباعبورازشمال این شهرآن رابه دوقسمت شمالی وجنوبی تقسیم کرده است. قسمت شمالی نوسازوتقرباًبعدازسالی 1358 شکل گرفته وشهرک امام جعفرصادق نام دارد. (طرح جامع ورزنه)

تصویر-2 نقشه جانمایی آب انبارها در محدوده قورتان تا ورزنه. ماخذ: نگارندگان

آبانبارحاج محمدجعفر
این آب انبار در استان اصفهان، شهرستان اصفهان، بخش بنرود و غرب شهر ورزنه درمیان
بافت شهر واقع می باشد.
طول جغرافیایی دراین روستا (52-38-40) وعرض جغرافیایی (32-25 -11) میباشد. با توجه
به بقیه آثار موجود در این شهر ، احتمالا قدمت آب انبار به دوره قاجار برمی گردد.(تصویر(3
وجه تسمیه:بدلیل این که بوسیله شخصی به نام حاج محمدجعفرساخته شده است،به همین نام
معروف می باشد .
از لحاظ مشخصات کالبدی این آبانباردارای مساحتی حدود 260 مترمربع وگنجایش 450 تصویر-3آبانبارحاج محمدجعفر(عکس از سمیرا
مترمکعب دارد. فضاهای این بناشامل مخزن،ورودبه مخزن وبادگیردرقسمت شمال آب انبارمی
تفضل)

4

باشد.جلوی هردو ورودی سکوویاپیرنشین وجودداردکه جهت استراحت مراجعین بوده است.همانطور که در پلان(تصویر ( 4 مشاهده می شود در قسمت شمال غربی اتاقی وجود دارد که گفته می شود برای نگهداری و حفظ آب بوده است.

شکل کلی آب انبار به صورت یک مکعب با دو بیرون زدگی مکعبی کوچک است. ( تصویر (5 این آبانباردارای پاشیرنبوده و برای برداشت آبازپله های واقع درشرق آبانباراستفاده می کرده اند.این آبانباردارای دو ورودی می باشد. (تصویر (6ورودی اصلی بنادرضلع شرقی بنامی باشد.(تصویر (7درفضای ورودبه مخزن ده پله، 26,5 سانتیمتری تعبیه شده است. درب دیگریک هدرضلع شمالی واقع شده،بابادگیری که بالای آن قرارداردبه نوعی شاخص شده است،شایان ذکراست این درب ارتفاعی حدودی کمترداشت هوپلکانی برای ورودبه مخزن ندارد.( شایدزمانیکه سطح آبخیلی بالابوده ازاین قسمت استفاده میشده است یانقشی درتهویه داشته است) علت وجود دو در برای این آب انبار را شاید بتوان این گونه بیان نمود که ورزنه به دلیل جمعیت زیادی که داشته ،یک در پاسخگو نبوده ولی زمانی این گفته صحیح به نظر می رسید که هر دو در از لحاظ شکل مشابه باشند.درقسمت جنوب مخزن دو ورودی آب وجود داردکه بعدازپرکردن مخزن این قسمت بسته خواهدشد.

نحوه تهویه آن، همانطور که در تصویر 3 مشاهده می گردد از طریق یک بادگیر می باشد که در قسمت شمالی بنا روی محور اصلی و بالای دریچه دسترسی کوچک آب انبار قرارگرفته است. با توجه به ظرفیت آب انبار ممکن است مشکلاتی جهت تهویه مخزن بوده که معمار توانسته با حجیم کردن بادگیر این مشکل را حل کند. نکته قابل توجه در این آب انبار که یکی از ویژگی های آن است تزیینات آجری روی بادگیر می باشد. علاوه بر این قسمت در سردر ورودی ضلع شرقی نیز آجرکاری به چشم می خورد.

آبانبارحاج میرزا

این آبانباردراستان اصفهان،شهرستان اصفهان،بخش بنرودوغرب شهرورزنه درمیان بافت شهر ورزنه واقع می باشد.باتوجه به بقیه آثارموجوددراین شهر،احتمالاقدمت آبانباربه دوره قاجاربرمیگردد. (تصویر (8 وجه تسمیه:

به دلیل اینکه بوسیله شخصی به نام میرزاساخته شده است،به همین نام معروف می باشد.
این آبانبارمساحتی حدود 250 مترمربع داشته وگنجایش 370 مترمکعب دارد. این بنادارای فضای مخزن وقسمت ورودبه مخزن می باشد

تصویر-4پلان آبانبارحاج محمدجعفر(ماخذ:نگارندگان)

تصویر-5 شکل کلی آبانبارحاج محمدجعفر(ماخذ نگارندگان)

تصویر6 دسترسی ها به مخزن آب انبار(ماخذ نگارندگان)

در فضای ورودبه مخزن هشت پله، 30 سانتیمتری تعبیه شده است. درقسمت شمال مخزن دو ورودی آب تعبیه شده که بعدازپرکردن مخزن این قسمت بسته خواهدشد. شکل کلی به صورت یک مکعب با سقف گنبدی می باشد. (تصویر (10 محل قرارگیری پلکان:

همان طور که در تصویر 11 مشاهده می شود در این بنا پلکان با چرخش 90 درجه قرارگرفته است که شاید شکل مخزن دلیل این شکل گیری باشد.علاوه بر این محور پلکان با مخزن در یک امتداد نیست و در گوشه قرار گرفته است.
نحوه دسترسی به آب:

این آب انباردارای پاشیرنبوده برای برداشت آب ازپله های واقع درجنوب غربی آب انباراستفاده میکرده اند .
نحوه تهویه آب انبار:
این آب انباربادگیرنداشته است وبرای تهویه وخنک شدن آب چهارپنجره مشبک درچهارپنجره مشبک درچهارسمت مخزن تعبیه شده است. ( تصویر (12 همانطوری که در شکل 13 دیده می شود، از لحاظ سازه ای بنا دارای ستون های قطور است
که یکی از ویژگی های شاخص این بنا می باشد به دلیل قرارگیری گنبد می باشد که بار آن را به زمین منتقل می کند.
سقف:

روی بنای آب انبار یک گنبد بزرگ ساخته شده که علاوه بر نقش سازه ای آن می توان به نقش اقلیمی آن اشاره کرد. سقف های گنبدی شکل به دلیل ایجاد سایه روی خود موجب خنکی و ایجاد گردش هوا در فضای زیر خود می شوند.

وضعیت قرارگیری دربافت:
این بنا در چهار نما دارای ظاهری مشابه می باشد که می توان دلیل آن را مهم بودن دید به هر چهار ضلع دانست و تاکیدی بر قرار گیری این آب انبار در میانه بافت می باشد.

آب انباربلان

این آب انبار در طول جغرافیایی 32- 26 /921 ،عرض جغرافیایی 52-33/334 واقع شده است.ارتفاع آن از سطح دریا 1417/80 مترمی باشد.احتمالاقدمت آب انبار باتوجه به بقیه آثارموجوددراین شهربه دوره قاجاربرمی گردد. (تصویر 15و(14

وجه تسمیه:

بدلیل این که درکنارروستای بلان است،به این نام معروف می باشد . وضعیت قرارگیری آندربافت:

آب انباربلان دارای ابعادی وسیع است و کاربری عمومی داشته است ودرتامین آب دو روستای قورتان وبلان نقشبه سزایی داشته است. محل قرار گیری آن در کنار روستای بلان و با فاصله کمی از قورتان است.

تصویر-7 ضلع شرقی آب انبارحاج محمدجعفر(عکس ازسمیراتفضل)

تصویر-8 آب انبارحاج میرزا (عکس ازسمیراتفضل)

تصویر-9 پلان آب انبارحاج میرزا(ماخذ نگارندگان)

تصویر-10 شکل کلی آب انبارحاج میرزا(ماخذ نگارندگان)

6

مشخصات کالبدی:

این آب انبارمساحتی حدود420مترمربع داشته وگنجایش290مترمکعب دارد. این بنادارای فضای مخزن،قسمت ورودبه مخزن و چهاربادگیرمی باشد.

در فضای ورودبه مخزن هشت پله، 30 سانتیمتری تعبیه شده است. درقسمت شمال مخزن دو ورودی آب تعبیه شده است که بعدازپرکردن مخزن این قسمت بسته خواهدشد.

مخزن شامل فضایی مربع شکل باپوشش عرقچین وقوسهای جناغی بلنداست که برروی چهارستون مربع شکل استوارشده اند . بدنه خارجی آب انباربه صورت جرز و دهانه باقوسه ای جناغی است :درضلع جنوبی پلکانی جهت دسترسی به بام آب انبارقراردارد.

شکل کلی بنا از 2 مکعب. (ورودی،آب انبار) تشکیل شده است. (تصویر(17 محور مخزن با محور پلکان در یک راستا می باشد(تصویر(18 و پلکان آن دقیقا در وسط ضلع

جنوبی واقع گردیده است.فرم خاص پلکان که به صورت فضایی مکعبی و چسبیده به مخزن است ، از ویژگی های خاص این بنای تاریخی است نحوه تهویه آب انبار:

دوبادگیرباارتفاع4,20متر از سقف درطرفین جنوبی بناقراردارد،ازبیرون بادگیرهابه صورت چهارطرفه است.(محل قرارگیری بادگیرها در شکل نشان داده شده است.) (تصویر (16بادگیرهای جنوبی که در زمان برداشت میراث رو به خرابی رفته بودند اکنون به صورتی دلخواه،مرمت شده اند بصورتی که تزئیناتی اضافه شده است که در اصل بنا وجود نداشته اند.

در ضلع شمالی نیز اثراتی از پنجره هایی وجود دارد که احتمال آن را زنده می کند که در ضلع شمالی نیز به قرینه ضلع جنوبی،در گذشته بادگیرهایی وجود داشته ولی هیچ اثری از این بادگیرها در سقف وجود ندارد و با توجه به اینکه سقف مرمت شده است تشخیص این نکته که

تصویر-11 پلکان آب انبارحاج میرزا(ماخذ نگارندگان)

تصویر-12پلکان و دریچه آبانبارحاجمیرزا(عکس از سمیرا تفضل)

این ها فقط روزن های تهویه بوده اند یا بادگیری در گذشته وجود داشته است مشکل می نماید.

بادگیر بنا چهارطرفه بوده است که دارای تیغه های نازک و سبکی با پوشش گچ می باشد که با توجه به نیاز هر فصل، باد خنک و تازه را به داخل ساختمان هدایت کرده و هوای گرم را از طریق دریچه های مخالف خارج می کند.

درجبهه غربی وشرقی،درزیرقوسها روزنه هایی برای جریان هوا تعبیه شده است. (محل قرارگیری روزنه های تهویه در تصویر 20 نشان داده شده است.) چون سقف آب انبار مجهز به روزنه تهویه می باشد، جریان هوا از بادگیر پایین آمده و روی آب

حرکت می کند و به این ترتیب دوباره از طریق دهانه بادگیر و روزنه ها خارج می شود. این گردش هوا کمک بسیاری جهت حفظ بهداشت آب،آب انبار می کند.

نحوه دسترسی به آب:

این آب انباردارای پاشیرنبوده و برای برداشت آب ازپله های واقع درجنوب آب انباراستفاده می کرده اند.با توجه به این که این شیوه دسترسی از لحاظ بهداشتی برای آب انباری با این وسعت مطلوب نیست و همچنین ردی از دیوارهای تیغه ای در نزدیکی ورودی دیده می شود به نظر می رسد این تیغه ها آب مخزن را از آب جلوی پلکان جدا می کرده است و به نوعی شبیه پاشیر عمل می کرده است.

حفاظت بنا:

از نکات قابل توجه در این آب انبار نحوه نگهداری و محافظت آن است. بین اهالی روستا شایع است که گنجی در دیوارهای آب انبار وجود دارد تا در طول زمان مخارج آب انبار را به وسیله آن تامین کنند.

طبق گفته مسئول آب انبار به دلیل این تفکر اهالی روستا به امید رسیدن به گنج، شبانه به کند و کاو در دیوارها و تخریب آب انبار می پردازند.

از تزئینات خاص این بنا آجرکاری وکاربندی چهارگوشه مخزن می باشد باتوجه به اینکه دراکثرآب انبارهاجنبه عملکردی فضای مخزن موردتوجه بوده این بناازنمونه آب انبارهای نادرمی باشد.

روستای اشکه ران

روستای اشکه ران دارای اقلیم گرم وخشک ( زمستانهای سردوسخت وتابستانهاگرم وخشک )می باشد.طول جغرافیایی دراین روستا 52 درجه و38 دقیقه شرقی وعرض جغرافیایی 32 درجه و 25/5 دقیقه شمالی وارتفاع ازسطح دریادراین روستا 1475 مترمی باشد.این روستادرنودکیلومتری شرق اصفهان ودرکنارمسیراصفهان–ورزنه واقع می باشد.

آب انباراشکه ران

تصویر-13 فضای داخل آبانبارحاجمیرزا(عکسازسمیراتفضل)

تصویر-14 نمایی از آبانباربلان بر روی تپه(عکس از سمیرا تفضل)

تصویر-15 پلان آبانباربلان (ماخذ:نگارندگان)

8

این آب انبار دراستان اصفهان- شهرستان اصفهان–بخش بنرودوغرب شهرورزنه –روستای اشکه ران و در طول جغرافیایی 32- 26 /25 و عرض جغرافیایی 52-34/38 قرار دارد. این آب بنامربوط به دوران قاجارمی باشدوبه دلیل قرارگرفتند رروستای اشکه ران به همین نام مشهورمی باشد. مساحتش حدود 330 مترمربعبا ابعادی به طول 19/66 متر،عرض 19/66 متروارتفاع 7/60 مترمی باشد. (تصویر 23 و (24 مخزن این آب انباربسیاربزرگ وگنجایش حدودچهارصدمترمکعب آب رادارد. که می توان دلایل زیر را برای آن برشمرد:

- چون آب این منطقه شور می باشد پس تنها از آب باران می توانستند استفاده نمایند به این دلیل باید مخزن به اندازه کافی بزرگ باشد تا گنجایش آب ذخیره شده را داشته باشد(با توجه به بیابانی بودن این منطقه و بارندگی کم باید حداکثر استفاده را جهت جمع آوری آب در تعداد دفعات کم بارندگی برای پاسخگویی به نیاز مردم را می داشت).

- دلیل دیگر بزرگی این آب انبار را می توان وجود حمامی که در روبروی آب انبار و قلعه ای که قبلا وجود داشته، دانست.زیرا به احتمال زیاد آب حمام و قلعه نیز از این آب انبار تامین می شده است.

آب انبار شامل فضای مخزن وپاشیرواتاق هایی درقسمت فوقانی فضای پاشیرمی باشد. اتاقهایی درقسمت فوقانی پاشیرتعبیه شده است که برای حفاظت ومراقبت ازآب انبارمورداستفاده قرارمی گرفته است. این اتاقهاکاربری نمازخانه (تصویر (27وغریب خانه داشته اندکه امروزه تبدیل به پایگاه مقاومت بسیج شده اند.

باتوجه به قرارگیری آب انباردرمقابل میدان میتوان گفت بدنه جنوبی،نمای اصلی بنامی باشد

.همچنین روبروی آب انباردریک راستا وروی یک محور،حمامی موجود می باشد. میتوان گفت قرارگیری این ابنیه دراطراف میدان دلیلی برتزیینات انجام شده روی این بدنه بوده است. دربدنه جنوبی،پاشیرآب انبار وجود دارد که در دوطرف آن فضاهای جانبی مسقفی (ایوان) می باشد وبه وسیله ی سکویی ازسطح زمین بالاترقرارگرفته که میتوان این گونه بیان نمود: مکانی برای استراحت ونشستن افراد محلی باشد زیرابا ایجادسایه دراطراف بنابه فضای خنک ومطبوعی دست یافته است.

تصویر-16 نمایی از بام و بادگیرهای آبانباربلان(عکس از سمیرا تفضل)

تصویر-17شکل کلی آب انبار بلان (ماخذ:نگارندگان)

تصویر-18 تحلیل پلکان آب انبار بلان (ماخذ:نگارندگان)

9

نمای جنوبی(تصویر (28 بناشاخص است و دلیل اصلی آن وجود پاشیر آب انبار و دو ایوان در این قسمت بوده است. از دلایل شکل گیری آنوجود فضاهای مهم از جمله قلعه و میدان در اطراف آن بوده است.

شکل کلی از 2 مکعب مستطیل.(ورودی و فضاهای جانبی، مخزن آب انبار) تشکیل شده است. (تصویر (29 محل قرارگیری پلکان:

پلکان پاشیر روی محور اصلی و در راستای مخزن قرار گرفته است.

نحوهدسترسیبهآب:
در این آب انبار پاشیری وجود دارد که دسترسی به آن از ضلع جنوبی و از میدان بوده است،این نکته حائز اهمیت است که بهداشت و تمیز نگه داشتن آب برای آن ها مهم بوده و به همین دلیل قسمت برداشت آب از ورودی آب مخزن را جدا کرده اند. برایدسترسیبهپاشیر 15 پلهباارتفاعمتوسط 22 سانتیمترتعبیهشدهاست.

نحوهتهویهآبانبار:

چهاربادگیرچهار طرفه بهفرممربعبهمخزنآبمتصلهستند.این بادگیرها با توجه به نیاز هرفصل باد خنک را جهت تهویه به مخزن انتقال می دادند.امروزه دهانه ی بادگیر ها را با توری و میخ مسدود کردند تا درون آب انبار را تمیز نگه دارند ولی از نظر حفظ بنا با توجه به میخ های کوبیده شده که تعداد آن ها کم نیست به نوعی موجب تخریب بنا شده اند.(تصویر (30 حفاظت بنا:
تغییرکاربریدوفضایجانبیآبانبار (غریبخانهونمازخانه) بهدفتربسیج،بهگفتهمسئولوکلیددارآنجا، جهتگرفتنبودجهبهدلیلحفظوسرپانگهداشتنبنابودهاست،درصورتیکهکارهایانجامشدهرویبدنهآبانبارک هدرتصاویرمشاهدهمیکنید،ازقبیلنصب تابلو،تغییر پوشش دیوارهای داخلی خودموجبتخریببنا شده اند.درقسمتغربیآبانبارفضاییبرایورودبه پشت بام در نظرگرفته شده است. (تصویر (31

همان طور که در تصاویر مشاهده می گردد روی سقف آب انبار کاملا مسطح نیست که دلیل آن سازه و پوشش آب انبار است.این احجام گنبدی شکل، جهت ایجاد سایه روی سقف و انتقال کمتر گرما به داخل مخزن نیز مفید می باشند و این امکان را ایجاد می کند که مدت زمان بیشتری آب در روزهای گرم سال خنک بماند.

تصویر-19 محل قرارگیری بادگیرهای آب انبار بلان (ماخذ:نگارندگان)

تصویر-20محلقرارگیریروزنه هایآبانباربلان (ماخذ:نگارندگان)

تصویر-21 یکی از بادگیرهای آب انبار بلان(عکس از سمیرا تفضل)