مقاله نقش مطالعات ژئومورفولوژی در تغییرپذیری خصوصیات خاک ها

بخشی از مقاله

نقش مطالعات ژئومورفولوژی در تغییرپذیری خصوصیات خاک ها

چکیده

با توجه به اینکه امروزه نقش مطالعات شناسایی خاک ها به منظور افزایش بهره برداری از اراضی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. محققین و پژوهشگران در این زمینه همواره با روش های مختلفی که در تشکیل خاک نقش دارند و عمدتا بهره گرفته از داده های محیطی می باشد در این زمینه مشغول به فعالیت می باشند. هدف از تهیه نقشه های ژئومورفولوژی ارائه اطلاعات کامل و تفضیلی در تمام موضوعات ژئومورفولوژی است.بنابراین روابط خاک – ژئوموروفولوژی نیز امروزه با یک رویکرد تخصصی به مطالعه و بررسی چگونگی تغییرات سطوح اراضی که در نهایت منجر به تشکیل خاک ها می شود می پردازد و دیدگاهی جدید را در پیش روی محققین جهت شناخت بهتر و مدیریت واحد های خاک و اراضی پیش روی آنها قرار می دهد. در این مطالعه سعی شده با توجه به مطالعات پایه و کاربردی که در این زمینه توسط سایر محققین انجام گردیده، به گسترس ترویجی روابط خاک ها و پراکنش آنها در سیمای اراضی پرداخته شود و دانسته های سایر محققین را در قالب یک مجموعه مدون ارائه نماید.

کلمات کلیدی: تشکیل خاک، ژئومورفولوژی، سطوح ژئومورفیک، مطالعات پایه

.1 مقدمه

اراضی بخشی از سطح زمین است که تمام خصوصیات نسبتا پایدار و قابل پیش بینی بیوسـفر، اتمسـفر، خـاک، سـنگ کـره، گیاهان، جانوران و نتایج فعالیت های حال و گذشته انسان را شامل می شود، به طوریکه ایـن خصوصـیات بـر روی اسـتفاده های بشر از اراضی در زمان حال و آینده تاثیر میگذارد .[26] اراضی دارای یک گسترش جغرافیایی اسـت و بـر اسـاس همـه خصوصیاتی که بر کاربری زمین تاثیر گذارند، تشریح می شود. با توجه به این تعریف بـه خـوبی میتـوان دریافـت کـه خـاک تنها،بخشی از اراضی است و بدیهی است که نقشه اراضی از نقشه خاک متفاوت می باشد.

از آنجاکه خاک ها قسمت های خارجی پوسته زمین را تشکیل می دهند، هر تغییری در فرایند های ژئومورفیکی، فرایند های خاکسازی را متاثر می سازد .[9] در واقع، هر فرآیندی که با توزیع خاک ها بر روی سطح زمین در ارتباط باشد، مفاهیم اصطلاحات ژئومورفیک را در بر می گیرد.[14]

1

در این میان دو مسئله اساسی که شامل پی بردن به نحوه تکوین و تکامل خاک¬ها در ارتباط با تغییرات ژئومورفولوژیک و دیگری نقش واحدهای ژئومورفولوژیکی در تغییرپذیری خصوصیات خاک ها مطرح می گردد که در این تحقیق سعی شده است تا به بررسی روند این تغییرات پرداخته شود.

تئوری و پیشینه تحقیق جرارد (18) عقیده دارد که خاک ها وابستگی شدیدی به موقعیت¬های مختلف سیمای اراضی دارند و به همراه این عقیده

مفهوم کاتنا را مدنظر قرار داد. شائتزل و آندرسون [28] نیز بیان داشته¬اند که خاک¬ها با اشکال اراضی که بر روی آنها تشکیل می¬شوند و تکامل می¬یابند، به شدت ارتباط نزدیک و متقابل دارند. ایشان معتقدند که تغیییرپذیری خاک، تابعی از موقعیت مکانی یا واحد ژئومورفیک خاک می¬باشد که الگو و مقدار این تغییرات، به موقعیت استقرار خاک در سیمای اراضی، نوع خاک و ویژگی¬های مختلف آن بستگی دارد. هر نوع شکل اراضی و هرگونه خاکی در یک محیط خاص تشکیل می¬شود و در هر محیط تشکیل (فضای مرفوژنیک)، فرایند¬های مشخصی عمل می¬نمایند.[11] فرشاد و همکاران [16]گزارش نمودند که ورود دادههای ژئومورفولوژیکی در مراحل مختلف عملیات نقشه¬¬برداری خاک می¬تواند اطلاعات مفیدی را در اختیار قرار دهد. ایشان ژئومورفولوژی را یک سازماندهی مناسب برای کاربرد در نقشه¬برداری خاک و خصوصیات خاک بر می¬شمرند. به طور کلی مطالعات خاک-ژئومورفولوژی ،مفاهیمی را برای درک پراکنش خاک، تشکیل خاک و توصیف تغییرپذیری مکانی خاک به وجود می¬آورند.[27]و نقش مهمی در نقشه¬برداری و طبقه¬بندی خاک¬ها دارند، بدین معنا که با ثابت نگه¬داشتن سایر شرایط، می¬توان روند¬های مشابهی از تکامل رادر خاک¬های واقع بر سطوح ژئومورفولوژیکی یکسان، انتظار داشت.[25] در همین راستا، روش ژئوپدولوژی توسط زینک [31] ارائه شده است. جعفری و همکاران روش های مختلف مطالعات خاکشناسی در منابع طبیعی( روش پوشش گیاهی، ژئومورفولوژی، اشکال اراضی، زمین شناسی) را مقایسه نمودند و روش زمین شناسی را بر اساس مطالعه صورت گرفته توصیه نمودند. توماس و همکاران با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی ارتباط بین اسیدیته با زمین شناسی،خاک ها و پستی و بلندی را بررسی کردند و گزارش دادند که اسیدیته رواناب در مرحله اول با سنگ مادری و محتوای کانی های قابل هوازدگی موجود در خاک ارتباط دارد].2 [

مواد و روش ها کلیه مطالب ارائه شده حاصل تحقیقات نویسندگان مقاله و سایر محققین در خصوص روابط خاک –ژئومورفولوژی می باشد.

نتایج و بحث خاک یکی از مشخصه های مهم سطح زمین می باشد. ارزش اراضی برای بسیاری از کاربری ها به طور مستقیم به خصوصیات خاک آن ها بستگی دارد و این خصوصیات از طریق مطالعات خاکشناسی مشخص می شوند.[19] ژئومورفولوژی (زمین ریخت شناسی) کلمه ای با منشا یونانی است که از سه جزءژئو(زمین)،مورف(شکل)،لوژی(شناخت) تشکیل شده است که عبارت است از مطالعه و توصیف ناهمواری های سطح زمین بر اساس شکل آنها و فرایند هایی که در تشکیل و تکامل آنها دخیل هستند .[29] ژئومورفولوژی یکی از شاخه¬های جغرافیای طبیعی است که موضوع آن شناخت اشکال ناهمواری¬های پوسته زمین می¬باشد. محدوده مطالعات ژئومورفولوژی؛ سطح تماس بین لیتوسفر(سنگ کره) و اتمسفراست که از یک طرف تحت تأثیر نیروهای درونی زمین قرار داشته و از طرف دیگر، نیروهای بیرونی یعنی فرسایش(که منشاء آن

2

در هیدروسفر و اتمسفر است) اثرات خود را بر آن اعمال می¬دارند. نقشه خاک: نقشه¬برداری خاک¬ها فرآیند تشخیص جوامع متفاوت خاک های موجود در منطقه مورد مطالعه، تعیین پراکنش و توزیع واحدهای خاک و خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آنهاست که به صورت نقشه واحدهای خاک و داده های کمی خصوصیات مربوطه ارائه می شود. در این فرآیند از علم ژئومرفولوژی برای تشخیص جوامع خاکها ، از علم تاکسونومی برای نامگذاری و تفکیک کوچکترین واحد آنها (معادل گونه¬های موجودات زنده) و از تجزیه¬های آزمایشگاهی برای ارائه کمیت خصوصیات وابسته استفاده می¬شود. در حقیقت نقشه¬برداری تنها فرآیندی است که طی آن می¬توان داده¬ها و اطلاعات لازم برای ساخت هرم اطلاعاتی خاک¬ها

(پایگاه داده ها) در سطح جغرافیایی کل کشور را فراهم آورد. نقشه¬ها و اطلاعات ارائه شده براساس نیاز برنامه های کشوری و اهداف متفاوت در مقیاس های متعددی تهیه می شوند. در جدول زیر سطوح طبقه بندی روش ژئوپدولوژی اراده شده است.

تیپ¬های پهناور محیط¬های بیوفیزیکال که توسط حرکات درون و بیرون زمین کنترل می¬شوند مانند ژئوفرم¬های

ساختاری، رسوبی و بادی، مورد مطالعه قرار می گیرند.    محیط های ریخت زایش   تحت رده 5

بخش عمده¬ای از اراضی که در آن تیپ¬های پستی و بلندی بطور مدائم تکرار

می¬شوند یا اینکه از مجموعه¬ای تیپ¬های پستی و بلندی غیر مشابه تشکیل شده¬اند. مانند کوه ¬ها، فلات¬ها و

منشا سنگ شناسی صخره¬های سخت مانند گنیس، سنگ آهک و یا منشا و طبیعت سازندهای سطحی مانند ته نشست¬های رسوبات دریاچه¬ای و آبرفتی قابل تفکیک است. سنگ شناسی/ماده مادری فامیلی 2 تیپ¬های واضح و اصلی از ژئوفرم که دارای ترکیبی از ویژگی¬های هندسی منحصربه فرد تاریخی و دینامیکی می¬باشند.

لندفرم / شکل اراضی     زیر¬فامیلی     1

سطح ژئومورفیکی جزء قابل نقشه برداری لنداسکیپ است که در یک دوره زمانی مشخص شکل گرفته باشد. ژئومورفولوژی در مطالعات خاک و نقشه¬برداری نقش مهمی ایفا می¬کند. در سطوح یکسان با شرایط مشابه از نظر تاثیر عوامل خاکساز انتظار می-رود¬، خاک¬ها دارای نوع و رفتار مشابهی باشند. از طرفی با توجه به اینکه خاک یک جسم سه بعدی از پوشش سطح زمین می باشد بدین معنا که بخشی تفکیک ناپذیر از سیمای اراضی نیز محسوب می¬شود بنابراین تعریف جایگاه واقعی ژئومورفولوژی در مطالعات خاکشناسی برای ما آشکار می¬گردد. عواملی از قبیل میزان پستی و بلندی، شکل، بافت و رنگ خاک¬ها به همراه تجزیه و تحلیل الگوهای زهکشی، پوشش¬گیاهی، نوع کاربری اراضی و غیره به عنوان سرنخ اصلی اطلاعات مربوطه را برای ما در خصوص خاک¬ها و توزیع آنها فراهم می¬نماید. در مقیاس منطقه¬ای بسیاری از

3

عوامل بر روی تشکیل خاک¬ها ( آب و هوا، فرایندهای زیستی، زمان، مواد مادری و توپوگرافی) تغییرات بسیاری را در خصوصیات خاک¬ها ایجاد می¬نمایند که همه این عوامل تابعی از سیمای اراضی می¬باشند. اولین قدم در راه ارتقاء نقش و جایگاه علوم خاک، تمرکز و تاکید بر موارد علمی و پایه در تحقیق است تا فهم درستی از فرآیندهای کمی خاک و روابط اساسی آنها به منظور پیش بینی رفتار خاک در یک سیستم حاصل گردد.[21] موسوی و همکاران [22] در یکی از مطالعات خود تنوع در میان واحدهای نقشه برداری خاک را نشان دادند ایشان اعلام کردند با استفاده از این تکنیک می توان تفاوت در خصوصیات خاک را نشان داد و بر اساس واحد ژئوفرم مشاهده شد که خصوصیات خاک ممکن است تنها عامل تعیین کننده در واحد نقشه خاک باشد با این حال شیوه¬ی مدیریت و برنامه-های کاربردی نیز تاثیر قابل توجهی در واحد نقشه دارد.

روابط بین خاک و ژئوموروفولوژی ژئومورفولوژی و خاکشناسی دو نظام علمی بسیار مهم از دانش¬های زمین هستند. ژئومورفولوژی در مورد آرایش و تفکیک

اشکال زمین و فرآیندهایی که آنها را تشکیل داده و یا در حال شکل دادن آنها می¬باشد، بحث می¬کند. خاکشناسی نیز با فرایندهای دست اندر کار تکوین و تکامل خاک در ارتباط است. با توجه به اینکه خاک بخش سطحی زمین می¬باشد هر گونه تغییر و تحول در فرایندهای ریخت شناسی (فرسایشی و رسوبی) تشکیل و تکامل خاک ها و به تبع آن خصوصیات فیزیکی و شیمیایی موثر در تشکیل خاک ها را متاثر سازد. همچنین از دیدگاه کشاورزی خاک بستری برای حیات و رشد گیاهان می¬باشد و هر گونه تغییر در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن می¬تواند عملکرد محصولات را تحت تاثیر قرار دهد.

تکامل نگرش تعادل دینامیک در ژئومورفولوژی به شناخت روابط قابل فهم بین ژئومورفولوژی و خاکشناسی منجر گردید. در این میان خاک نقش اصلی را ایفا می نماید که عمدتا خاکشناسی به عنوان پایه ای برای انجام مطالعات مربوط به بهره برداری بهینه از منابع طبیعی از جمله کشاورزی،منابع طبیعی،برنامه ریزی شهری و محیط زیست مورد استفاده قرار می¬گیرد.[20] با توجه به این که خصوصیات و ویژگی های خاک¬ها در سراسر سیمای اراضی به طور پیوسته تغییر می نماید پی بردن به نحوه این تغییرات و درک فرایندهای ژئومورفولوژیکی موثر در رخداد این تغییرات ضروری به نظر می رسد که در این تحقیق سعی شده ضمن نگاهی ژرف به سایر مطالعات پیشین، علت ها و معلول های نهفته در این بحث را شناسایی و ارائه نماید.[2] در مطالعات خود بر روی نقش خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک از جمله بافت، درصد آهک، رطوبت اشباع، اسیدیته، گچ، قابلیت هدایت الکتریکی، یون¬های محلول ( سدیم،پتاسیم،کلسیم،منیزیم،کلر،کربنات،بی کربنات و سولفات ) و نسبت جذب سدیم بر روی پوشش گیاهی در منطقه یزد به این نتیجه رسیدند که ارتباط ویژه ای بین پراکنش تیپ های مختلف رویشی و خصوصیات خاک وجود دارد و هرگونه گیاهی با توجه به منطقه ی رویش و نیازهای اکولوژیک و دامنه بردباری با بعضی از خصوصیات خاک رابطه دارد.[3] در یکی دیگر از مطالعات خود بر روی برخی از خصوصیات خاک شامل بافت، درصد آهک، گچ، اسیدیته، هدایت الکتریکی، نسبت جذب سدیم و یون های محلول سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم به این نتیجه رسیدند که ارتباط ویژه ای بین پراکنش تیپ¬های رویشی و خصوصیات خاک وجود دارد. صالحی و همکاران در مطالعات خود بر روی برخی از ویژگی های خاک از جمله شوری و رس اظهار داشتند که رابطه مستقیمی بین خصوصیات خاک و عملکرد محصولات کشاورزی و باغی وجود دارد].8[ ترسیم ونمایش قسمتی از ناهمواری ها و عوارض طبیعی یا انسانی سطح زمین بر روی ورقه ای از کاغذ یا هر سطح دیگر را

نقشه گویند.[7] جغرافیدانان در ابتدا نقشه را وسیله و ابزار کار خود تلقی کردند و این بدان معنی استکه انتقال برخی مفاهیم و حقایق و اندیشه های جغرافیایی فقط با سیستم¬های کلامی و نوشتاری ممکن نبوده یا دست کم جغرافیدانان را غنی نمی¬کرده است[3] نقشه در جغرافیا برای بیننده فضایی را به وجود می¬آورد تا او بتواند روابط فضایی بین پدیده¬ها را درک کند[4] نقشه¬ها اشکال زمین یاگروهی از اشکال که پدیده های توپوگرافی کلی¬تری بوده را نمایش می¬دهند و

4

غالبا بر اساس برطرف نمودن بعضی از نیازهای بخصوص به وجود می آیند. ممکن است که آنها در مقیاس¬های مختلف برای برنامه¬ریزان، زمین¬شناسان وگردشگران تولید شوند.[18] تهیه و بکارگیری نقشه در انواع و مقیاس¬های مختلف، برای توسعه هر کشور، امری ضروری و اجتنابناپذیر است[12] محیط اطراف ما برای زندگی و فعالیت¬ هایمان، اساسی است. بنابراین شناخت و درک درباره این محیط، عناصر و فرایند¬های آن، برای جلو بردن توسعه منطقی اهمیت زیادی دارند. ما می توانیم به وسیله مطالعه چشم انداز اطرافمان، از فرایند های گذشته و فعال به شناخت دست بیابیم.[17] زمانی که برنامه توسعه ناحیه¬¬ای مطرح می¬شود، برنامه ریزان باید از جزییات محیطهای طبیعی آن ناحیه شناخت داشته باشند.[23] وسیله ای که نتایج مطالعات را

به طورساده و تا حدودی دقیق و کامل عرضه نماید بسیار ضروری است.[5] نقشه های ژئومورفولوژی یک منبع قدیمی برای ضبط اطلاعات چشم اندازها هستند.[28] نقشه های ژئومورفولوژیکی در زمره بهترین ابزارها برای شناختن و درک کردن چهارچوب حرکتی سطح زمین بوده، به کارورز اجازه تعیین نهایی و تهیه نقشه تحولی چشم انداز های فعلی ناحیه که بررسی شده و تنظیم کردن پیشگویی عقلانی درباره گرایش های آینده آن را می دهد.[15] نقشه های ژئومورفولوژیکی وسایل علمی مهم هم برای تحقیق و هم برای کارهای برنامه ریزی را بررسی میکند، عموما به دلیل پیچیدگی ارائه و اطلاعات آنها اسنادی با استفاده محدود هستند].24[ یکی از انواع نقشه¬ها، نقشه¬های ژئومورفولوژی بوده که نتیجه زحمات هفته¬ها، ماه¬ها و یا حتی سالیان زیاد یک یا

گروهی از محققان ژئومورفولوژیست بوده است. نقشه¬های ژئومورفولوژی در حالت کلی تهیه شده، همانند نقشه¬های زمین شناسی، خاکشناسی و غیره جزء اسناد زیر بنایی و علمی محسوب میگردند. همچنین این نقشه¬ها را می¬توان به عنوان اسناد تاریخی دانست، زیرا از طریق آنها به تغییرات و تحولات یک پدیده یا یک مکان در یک بازه زمانی خاص می توان پی برد.نقشه های ژئومورفولوژی در اصل نوعی نقسه موضوعی هستند که ترسیم آنها متکی به مهارت و فن نقشه کشی است.این نقشه ها ویژگی¬های پیکرشناسی و شکل ناهمواری¬ها را توسط علائم ویژه نشان می¬دهند بنابراین نقشه¬های ژئومورفولوژی تشریحی از نتیجه تحقیقات بنیادی می¬باشد. نقشه¬های ژئومورفولوژی، اشکال مختلف سطح کره زمین و فرایند¬های تشکیل دهنده آنها یعنی محصول عملکرد نیروهای ژئودینامیک درونی و بیرونی را بر روی این سطح نشان می¬دهند. در نقشه¬های ژئومورفولوژی به جای تشکیلات زمین شناسی، رخساره¬های زمین¬شناسی منعکس می¬گردد، زیرا عامل اصلی در فرم زایی، رخساره¬ها و تفاوت حساسیت آنها در برابر عوامل شکل¬زاست و اسامی تشکیلات که معمولا برگرفته از مکان بازشناسی شده آنها است نقشی در این تحول ندارد. هدف از تهیه نقشه¬های ژئومورفولوژی ارائه اطلاعات کامل و تفضیلی در تمام موضوعات ژئومورفولوزی است. این اطلاعات شامل ویژگی¬های لیتولوژیک زمین، تاثیرات ساختمانی( ساختمان زمین شناسی)، عناصر مختلف اشکال سطحی و فرایند¬ها،سن و تکامل مورفولوژیکی عناصر مختلف ژئومورفولوژیکی و غیره است. نقشه¬های ژئومورفولوژی مبنای خوبی برای تهیه نقشه های شیب دامنه هستند و این می¬تواند هم برای برنامه¬ریزان و هم برای مهندسان با ارزش باشد. این مساله در سال های اخیر به ویژه در راستای طرح¬های آمایش سرزمین و مطالعات حوضه های آبخیز محسوستر است . به طور کلی می توان گفت که نقشه های ژئومورفولوژی در پژوهش های علمی و برنامه ریزی های عمرانی، ناحیه ای و حتی کشوری کاربرد دارند. بر اساس نقش بسیار مهمی که این نقشه ها در پژوهش های علمی و در قلمرو عمران های مختلف دارند،انجمن بین المللی جغرافیا مدت هاست که کمیسیون ژئومورفولوژی کاربردی را به وجود آورده و سازمان یونسکو به ویژه بخش کارتوگرافی، آن را که به صورت زیر کمیسیون نقشه کشی ژئومورفولوژی فعالیت دارد، مورد حمایت جدی خود قرار داده است.از خروجی های این کمیسیون می توان به تدوین رساله¬های تخصصی نقشه کشی ژئومورفولوژیکی ، ایجاد پایگاه دادههای منابعی مقالات، یک گروه و استانداردسازی علائم کارتوگرافیکی نام برد. مقیاس در تهیه نقشه¬های ژئومورفولوژی یکی از مهمترین اصول

5

بوده، زیرا کیفیت و محتوای آن را تعیین می¬ کند.به عبارت دیگر مقیاس شاخص ارزش هندسی آن را تعیین می¬کند. در ارزیابی آن در وهله¬ی اول مقیاس آن بررسی می¬شود. همچنین وسعت مکانی که باید با عرض و طول معین نشان داده شوند، مقیاس را مشخص می¬نماید. هر قدر مقیاس بزرگتر بوده، جزئیات بیشتری را نشان خواهد داد. همچنین میزان دقت اطلاعات کمی که از طریق اندازه¬گیری¬های مختلف از روی نقشه¬های ژئومورفولوژی به دست می آیند با مقیاس رابطه مستقیم دارند. بنابراین نقشه¬های متعددی با مقیاس¬های مختلف در زمینه ژئومورفولوژی تهیه می¬شودکه این نقشه¬ها از نظر سبک وطرح¬های تهیه و حتی حجم اطلاعات نمایش داده شده از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. موضوع دیگری که باید در نقشه¬های ژئومورفولوژی به آن توجه نمود، مسئله استفاده از علائم و نشانه¬ها جهت نمایش اطلاعات آن است. نمایش معلومات به وسیله علائم و نشانه در نقشه های ژئومورفولوژی بزرگترین حسن آن بوده، به طوری که اگر جهت نمایش پدیدهها از علائم استاندارد و ساده و ... استفاده شود، قلمرو کاربردی نقشه وسعت یافته و کاربران مختلف به خوبی ازاطلاعات آن بهره مند خواهند شد. درک آن برای بیننده آسانتر و راحت تر بوده و نیازی به تفسیر زیاد ندارند .البته به سبب تنوع عوارض ژئومورفولوژیکی و تنوع نقشه ها از نظر مقیاس ومتفاوت بودن روش تهیه هنوز در سطح بین المللی استانداردی در این زمینه وجود ندارد و به کار بردن علائم تا حدود زیادی بستگی به هنر، ذوق و اصول فردی یا مؤسسه¬ای که اقدام به تهیه نقشه¬های ژئومورفولوژی می¬کند، دارد .علیرغم مسائل و مشکلات متعدد در این زمینه کشورهای زیادی اقدام به تهیه نقشه¬های ژئومورفولوژیکی ¬نموده¬اند و به پیشرفت¬های قابل ملاحظه¬ای رسیده اند. اما با این وجود هنوز در کشور ما، به دلایلی همچون انجام کارها و مطالعات میدانی و کمبود ابزارهای لازم در این زمینه، حمایت نشدن این کار از طرف مرکز یا سازمانی، کمبود منابع مالی و اعتباری، عدم تمایل دیگر متخصصان به استفاده از نقشه های ژئومورفولوژی در کارهای زیربنایی وعمرانی در کشور، پهناور بودن کشور ایران و ... کار یا اقدام خاصی در این زمینه صورت نگرفته است. فقط در لابلای پایاننامه و مقالات به طور پراکنده گاهاً نقشه های ژئومورفولوژی از بعضی نقاط یا مناطق مشاهده میشود. انتظار می رود در آینده ای نزدیک در کشورما نیز مسایل و مشکلات مربوطه تهیه این نقشه ها برطرف گشته و به عنوان یک ابزار و سندی ارزشمند و مفید در کارهای عمرانی و توسعه ای جهت پیشرفت کشور اهمیت داده شده و مورد استفاده قرار گیرند. مطالعات در هر وسعتی اعم از مناطق بسیار کوچک و یا چند میلیون هکتار، مبنای قضاوت و تصمیم گیری درباره کاربری اراضی و مدیریت است وکارشناسان را در برنامه¬ریزی بهتر و صحیح¬تر برای حفظ و بهره¬برداری مناسب یاری خواهد داد. تمامی طرح¬های منابع طبیعی به مطالعه خاک نیازمند است و بدون مطالعه و ارزیابی خاک انجام هر گونه کار مدیریتی و اصلاحی خصوصا در مراتع و آبخیزها ناکارامد و ناموفق خواهد بود. مطالعات خاکشناسی و تعیین ویژگی های مربوط به آن از قبیل شوری،مواد آلی،آهک و ...، مستلزم صرف هزینه زیادی است، چنانچه بتوان به طور منطقی،با حفظ صحت قابل قبول( از نظر آماری )،تعداد نمونه های آماری را به حداقل رساند، نه تنها مطالعات در مدت کوتاهی انجام خواهد شد، بلکه در هزینه هم صرفه جویی خواهد گردید.