بخشی از مقاله
خلاصه
از عمدهترین خواص آب حلالیت آن است. آب باران در چرخش خود مقدار جزئی از نمک هایی را که در جو وجود دارد ضمن نفوذ در خاک و اختلاط با آب زیرزمینی با خود انتقال میدهد. جریان آب زیرزمینی در حین عبور از لایههای خاک، ضمن شستشو و انحلال بخشی از مواد محلول درخاک بر مقدار نمک خود افزوده و موجب افزایش املاح محلول در آب زیرزمینی میگردد. در این تحقیق، خصوصیات شیمیایی آبهای زیرزمینی دشت فرمهین در استان مرکزی با توجه به مناسب بودن آب برای شرب و کشاورزی مورد بررسی قرارگرفته است. سی و چهار نمونه آب زیرزمینی برداشت و از لحاظ pH، هدایت الکتریکی، TDS، سختی کل، کلسیم، منیزیم، بیکربنات، کلر، سدیم، پتاسیم و سولفات آنالیز شیمیایی گردید. مقادیر آنالیز شده با دیاگرام های شولر و ویلکوکس سایر آنالیزها مقایسه و مشاهده گردید که اکثر نمونهها از لحاظ شرب و کشاورزی و صنعت مناسب و قابل قبول هستند.
مقدمه
آب زیرزمینی، حلالی است که در تماس با مواد زمینی مختلف میباشد. در نتیجه آب زیرزمینی ماهیتاً محتوی کاتیونها و آنیون-های محلول میباشد. آب زیرزمینی میتواند غلظت های جامدات محلول کمتر از 100 میلیگرم در لیتر تا بیش از 50000 میلیگرم بر لیتر داشته باشد . - Hem, 1989: 48 - میزان حلالیت مواد در آب بستگی به جنس مواد، مدت تماس آب با محیط پیرامون خویش و عوامل دیگری از قبیل گازکربنیک، اکسیژن و دیگر گازها دارد.
همچنین پارامترهای اقلیمی نظیر توزیع زمانی و مکانی ریزشهای جوی، تاثیر آب و هوا بر روی پدیده هوازدگی و نیز فرآیند هوازدگی سنگها، ترکیب شیمیایی آبها را تحت تاثیر قرار میدهد - . - Feth, 1964:12 نتایح تحقیقات انجام گرفته در نقاط مختلف دنیا نشان میدهد که بارشهای جوی نه تنها خالص نبوده، بلکه بسته به عوامل مختلف نظیر تصعید مواد جامد از پوسته زمین، گرد و غبار و دیگر مواد جامد حل شده توسط باد، وجود گازهای صنعتی و به طور کلی تحت تاثیر عوامل طبیعی و مصنوعی حاکم بر محیط دارای ترکیب شیمایی متفاوتی است.
قسمت اعظم مواد معدنی در آبهای زیرزمینی از لیتوسفر زمین تامین میشود و منبع اصلی آنها خاک و گازهای موجود در آن است. سهم مواد محلول در آب باران و برف از کل مواد حل شده در آبهای زیرزمینی تنها حدود 5 درصد میباشد. آب و هوا نقش مهمی در کنترل کیفیت آبهای زیرزمینی داشته که این نقش از طریق ویژگیهای بارش و توزیع آن در سال و نیز از طریق تاثیر بر نیمرخ خاک ها اعمال میشود. غلظت تشکیل دهندههای آلی در آب زیرزمینی که عمدهترین آنها اسید هومیک و اسید فولیک میباشد، نیز در حد عناصر فرعی و کمیاب است. در مجموع عامل اصلی تعیین کننده حداکثر غلظت هر یک از مواد محلول در آب زیرزمینی قابلیت انحلال آنها میباشد . - Domenico and Schwartz, 1990:53 -
موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه
منطقه مورد مطالعه دارای مختصات جغرافیایی 49 43 تا 49 45'طول شرقی و َ34 38 تا 34 40' عرض شمالی میباشد. از طرفی در زون ساختاری ارومیه- دختر واقع شده است. این منطقه در شمال شرق شهرستان اراک و غرب شهرستان تفرش جای دارد. از مهمترین محورهای ارتباطی منطقه می توان از جاده های آسفالته سلفچگان- تفرش، تفرش- آشتیان- فرمهین و جاده اراک- تفرش نام برد . از نظر اقلیمی بخشهای مرکزی و شمالی منطقه مورد نظر به دلیل موقعیت کوهستانی از زمستان های سرد و مرطوب و تابستان های معتدل برخوردار است. اما در بخشهای جنوبی مانند دشت فراهان همجواری با کویر میقان اراک سبب شده است که زمستان سرد و خشک و تابستان ها تا حدی گرم باشد.
ژئوشیمی و کیفیت آب زیرزمینی
با بررسی روند تحولات کیفی و کمی در مسیر جریان آب زیرزمینی میتوان به بسیاری از خصوصیات آبخوان و نیز تاثیرات عواملی که به نوعی با آب زیرزمینی در ارتباط میباشند، پی برد. متشکلههای یونی آبهای طبیعی شامل کلسیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم، کلراید، سولفات، بیکربنات و کربنات میباشند. آبهای زیرزمینی عمدتاً برای مصارف شرب، کشاورزی و صنعتی مورد استفاده قرار میگیرد. معیارهای کیفی تابع استفاده از آب بر مبنای استانداردهای کیفی آن است. به سبب آنکه آبهای زیرزمینی منطقه مورد نظر جهت مصارف شرب، کشاورزی و صنعت مورد استفاده قرار میگیرند، لذا معیارهای کیفی آب در مصارف خانگی، کشاورزی و صنعتی مورد بررسی قرار میگیرد.
