بخشی از مقاله
چکیده :
منطقه مورد مطالعه درشمالشرق سربیشه دراستان خراسان جنوبی واقع شده است. براساس مطالعات پتروگرافی واحدهای سنگی منطقه شامل سنگهای گدازهای ترشیری با ترکیب آندزیت، داسیت و ریولیت و سنگهای آذاوآری شامل توف و برش هستند. براساس طبقهبندی ژئوشیمیایی، سنگ های منطقه زولسک در محدوده سری کالکآلکالن پتاسیم بالا قرارمیگیرند.این سنگها درنمودارهای عناصرکمیاب و نادر خاکی، ازعناصر LILوLRE غنی شدگی و از عناصر HFS و HRE تهی شدگی نشان میدهند. ناهنجاری منفی عناصر Nb,P,Ti وناهنجاری مثبت از عناصر K,Rb,Cs,Zr نشانگر شکلگیری این سنگ ها در مناطق فرورانش است. نمودارهای تمایز زمینساختی بیانگر تشکیل گدازه های مورد مطالعه در محیط حاشیه فعال قاره ای است.
مقدمه :
منطقه موردمطالعه در11کیلومتری شمالشرق سربیشه دراستان خراسانجنوبی در پهنه ساختاری لوت قراردارد . - Stockline, 1968 - درمنطقه زولسک سنگهای آتشفشانی عمدتا با ترکیب آندزیت، داسیت و ریولیت یه همراه سنگهای آذراواری نظیر توف و برش مشاهده میشود. ماگماتیسم شرق ایران بیشتر شامل سنگ های آتشفشانی ائوسن- الیگوسن است که به صورت گدازه و سنگهای آذرآواری رخنمون داشته - Pang et al., 2013 - و سنگهای آتشفشانی منطقه در ارتباط با این فعالیتهای ماگمایی میباشند. با توجه به اینکه تاکنون مطالعات پترولوژیکی در مورد سنگ های آتشفشانی منطقه زولسک انجام نشده است دراین پژوهش ویژگیهای ژئوشیمیایی، خاستگاه ماگمایی، روندتکاملی و جایگاه تکتونیکی سنگهای آتشفشانی حدواسط و اسیدی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
روش تحقیق:
پس از مطالعات انجام شده برروی نمونهها و تحلیل پتروگرافی آنها تعداد 15 عدد از نمونههای جمعآوری شده از منطقه براساس پراکندگی جغرافیایی، نوع واحدسنگی و با کمترین میزان دگرسانی انتخاب و جهت انجام آنالیز ژئوشیمیایی به روش ICP-ES به منظور تعیین عناصر اصلی و روش ICP-MS جهت تعیین میزان عناصر کمیاب و نادر خاکی به آزمایشگاه ACME کانادا ارسال شد. در این پژوهش نمودارهایی جهت تعبیر و تفسیر دادههای ژئوشیمیایی، محیط تکتونیکی و منشأارائه شدهاند. این نمودارها توسط نرم افزارهای GCDKit ترسیم و سپس توسط نرم افزارCorel drawمجدداً ترسیم شدهاند.
ژئوشیمی و نامگذاری سنگهایآتشفشانی:
درنمونههای منطقه زولسک میزان SiO2 بین - 58/30تا - 79/82 درصدوزنی، Al2O3 بین 10/75 - تا - 16/94 درصدوزنی، CaO بین - 0/41تا - 5/99 درصدوزنی، Mgo بین 0/12 - تا - 3/44 درصدوزنی و میزان اکسید آهن بین 0/7 - تا - 6/04 درصدوزنی ومقدار اکسیدسدیم و پتاسیم بالاست بطوریکه میزان Na2O بین 2 /24 - تا - 4/24 درصدوزنی و میزان K2O بین 1/94 - تا - 4/70 درصد وزنی است. به منظور طبقهبندی نمونههای مطالعه شده از نمودار - Middelmost, - 1994استفاده شده است - شکل. - A -1 براساس این نمودار نمونهها در محدوده آندزیت، داسیت و ریولیت قراردارد. برای تعیین ماهیت ماگمای تشکیلدهنده از نمودار SiO2 در مقابل - Peccerillo and Taylor, 1976 - K2O استفاده شد.
بر اساس این نمودار نمونه ها در محدوده کالکآلکالن پتاسیم بالاقراردارد - شکل. - B -1 شکل - 1 موقعیت ترکیبی سنگهایآتشفشانی منطقه زولسک - جنوبشرق بیرجند - . - A نمودارمجموع آلکالی در برابر سیلیس - Middlemost, 1994 - ؛ - B نمودارK2O در برابر . - Peccerillo and Taylor, 1976 - SiO2 علائم بهکار رفته در این نمودار عبارتند از: ریولیت، داسیت، آندزیت. این علائم در شکلهای بعدی نیز به همین مضمون مورد استفاده قرار گرفتهاند.
نمونه های منطقه مطالعه شده نسبت به گوشته اولیه - - Sun and McDonough, 1989 بهنجارشده اند - شکل. - A-2 در این نمودارعناصرP، Ba، Nb، Eu، TiوSr تهیشدگیوعناصرTh، CS، Rb، KوZr غنیشدگینشان میدهد. بطورکلی در عناصرLIL به استثنای باریم غنی شدگی و عناصر HFS تهیشدگی در همه نمونه ها نسبت به گوشته اولیه دیده میشود. این غنیشدگی میتواند ویژگی ماگمای مربوط به فرورانش باشد - . - Gill , 2010
