بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر، به دنبال شناسایی عوامل مؤثر بر کارآفرینی در هنرستان های فنی و حرفه ای و نقش آن در توسعه پایدار می باشد. این پژوهش از نظر هدف از نوع کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها، از نوع تحقیقات توصیفی- پیمایشی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام کارشناسان، هنرآموزان و هنرجویان هنرستان های فنی و حرفه ای شهرستان دنا - استان کهگیلویه و بویراحمد - می باشد که بالغ بر 339 نفر می باشند.
نمونه آماری شامل 146 نفر از هنرجویان و 82 نفر از مربیان هنرستان های فنی و حرفه ای و کارشناسان مرتبط در شهرستان دنا می باشد که با روش نمونه گیری تصادفی ساده - اتفاقی - انتخاب شده است. بدین منظور، با طراحی دو پرسشنامه شش بعدی برای دو گروه مورد مطالعه یعنی کارشناسان- مربیان و هنرجویان، اقدام به شناسایی و اولویت بندی فاکتورهای مذکور شده است.
در آزمون های انجام شده، مقدار ضریب همبستگی نشان داد که بین تمامی متغیرهای مستقل و بهره وری آموزشی، رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. بر اساس آزمون t، میانگین اکثر متغیرها برای هر دو گروه مورد مطالعه، بالاتر از حد متوسط جامعه - 3 - گزارش شده است. در پایان، بر پایه تأثیرات متقابل ابعاد مورد بررسی در پرسشنامه ها و مدل-های وضعیت انگیزشی و اندازه گیری بهره وری، مدل مفهومی سیستمی برای بهره وری آموزشی کارآفرینانه و ارتباط آن با توسعه پایدار را پیشنهاد داده ایم.
.1 مقدمه
اصطلاح توسعه پایدار1، اولین بار توسط باربارا وارد2، در اوایل سال های دهه 1970 درباره محیط زیست و توسعه به کار رفت
توسعه ای که نیازهای زمان حال را برآورده سازد، بدون آنکه توانایی های نسل های آینده در تأمین نیازهایشان را به مخاطره اندازد، همان توسعه پایدار می باشد .[2] توسعه پایدار تابعی از سیستم آموزشی هر کشور محسوب می شود و این سیستم نقش حیاتی در توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دارد . با توجه به این که بر اساس نظر کارشناسان، در طی پانزده سال اخیر رشد بهره وری در جهان، 45 برابر شده است و حدود 2.5 درصد از رشد 8 درصدی اقتصاد کشور، باید از طریق رشد بهره وری تحقق یابد، اهمیت موضوع دوچندان می شود.
در تعریفی که از کارآفرینی توسط اتحادیه اروپا ارائه گردیده، به توانایی افراد جهت خلق ایده و تبدیل آن ها به عمل اشاره شده است که شامل خلاقیت، نوآوری و پذیرش ریسک است. در این بین، بایستی حمایت هایی نیز از کارآفرین صورت گیرد تا بتواند فرصت ها را بهتر تشخیص داده و از آن ها بهره برداری نماید. یکی از این حمایت ها جهت بهره برداری از فرصت، آموزش کارآفرینان است. بگونه ای که بهترین موقع شروع آن از دوران ابتدایی است.
بنا به تأکید سازمان های بین المللی، یکی از عوامل مهم در دستیابی به توسعه پایدار، توجه به آموزش های فنی و حرفه ای است. کشورهای توسعه یافته امروزی از دهه 1970، به این راز موفقیت دست یافته و برای آن برنامه ریزی کرده و از یکی دو دهه بعد به دستآوردهای آن نائل شده اند. در حال حاضر، نظام آموزش عالی، یکی از ارکان آموزش و پرورش نیروهای متخصص در این کشورها است.
نهاد آموزش و پرورش نهادی تولیدی- خدماتی است، ولی از نظر برگشت مستقیم منافع و عواید ملموس، درآمدزا نمی باشد و حتی بسیاری از مطالبات معلمان مناطق محروم پرداخت نشده است، بنابراین می توان با ایجاد و اجرای یک سیستم تولیدی که منافع مستقیم آن به کارکنان این نهاد بازگردد، در کیفیت زندگی کاری بهبود ایجاد کرده و همچنین با جذب دانش آموزان توانا و ایجاد بسترهای لازم، اشتغال زایی و درآمدزایی را برای آن به ارمغان آورد.
برخورداری دانش آموزان ایرانی از دانش پیشرفته و توانایی و اتکا به خود - به عنوان سرمایه اصلی تولید - در تولید علم و فناوری برای رسیدن کشور به رتبه های علمی مناسب در سطح منطقه و در جهان، خواست مسئولان و برنامه ریزان کشوری است [6] و .[7] کسب وکارهای کوچک و متوسط به عنوان یکی از پایه های توسعه کارآفرینی و اشتغال زایی در اکثر جوامع مورد توجه قرار گرفته است. یکی از راه های توسعه کارآفرینی و اقتصاد، توسعه، راه اندازی و رشد کسب وکارهای کوچک و متوسط می باشد
در استان کهگیلویه و بویراحمد که به عنوان استانی کم برخوردار و حتی محروم معروف است، ظرفیت بالا جهت ایجاد اشتغال و کارآفرینی فراهم می باشد . بنابراین لازم است با شناسایی بسترهای مناسب و پتانسیل های موجود و استفاده از روشهای کارا و اثربخش به این مهم دست یافت. یکی از ظرفیت های موجود، هنرستان های فنی و حرفه ای می باشد که می توان با شناسایی عوامل مؤثر بر کارآیی و اثربخشی در آنها، جهت بهبود کیفیت زندگی کاری و افزایش کارآفرینی اقدام نمود. پژوهش حاضر، در همین راستا، در شهرستان دنا -واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد- صورت گرفته است.
این پژوهش سعی دارد تا ضمن پرداختن به مفاهیم توسعه پایدار، بهره وری، کارآفرینی، ضرورت و اهمیت کارآفرینی در آموزش، با نگاهی ویژه به رشته های فنی و حرفه ای در شهرستان دنا - استان کهگیلویه و بویراحمد - ، عوامل مؤثر بر بهره وری آموزشی در این مراکز را بررسی نموده و در پایان، بر پایه تأثیرات متقابل ابعاد مورد بررسی در پرسشنامه ها و مدل های وضعیت انگیزشی و اندازه-گیری بهره وری، مدلی مفهومی برای بهره وری آموزشی کارآفرینانه و ارتباط آن با توسعه پایدار را پیشنهاد دهد.
.2 تئوری و پیشینه تحقیق
واژه کارآفرینی از کلمه فرانسوی entreprendre به معنای متعهد شدن، نشأت گرفته است. در اوایل سده شانزدهم میلادی، به کسانی که امر هدایت مأموریت های نظامی را به عهده داشتند، کارآفرین می گفتند. از حدود سال 1700 میلادی به بعد فرانسویان درباره پیمانکاران دولت که دستاندرکار ساخت جاده، پل، بندر و تأسیسات بودند به کرات لفظ کارآفرین را بکاربرده اند.
تیمونز، کارآفرینی را ترکیب درست فرصت، تیم و منابع معرفی نموده است. از دیدگاه دیدهبان جهانی کارآفرینی، توسعه کارآفرینی عبارت از افزایش و بهبود ادراکات، گرایش ها، فعالیت ها و اشتیاق کارآفرینانه در سطح کشور و یا سازمان می باشد. به اعتقاد نوده و گریس، کارآفرینی، منبع، فرآیند و حالتی است که افراد، فرصت های مثبت را در بازار، از طریق خلق یا رشد بنگاههای کسبوکاری جدید، به کار میگیرند
عوامل مختلفی به عنوان عوامل مؤثر بر کارآفرینی و توسعه کمی و کیفی آن ارائه شده است. در شکل1، سعی شده تا برخی از مهم-ترین این عوامل در سه دسته کلی عوامل زیرساخت محیطی، عوامل پویایی محیطی و عوامل فردی ارائه شود.
شکل:1 مهم ترین عوامل مؤثر بر کارآفرینی
.1-2 اهمیت و ضرورت سیاست گذاری کارآفرینی
به گفته پژوهشگرانی چون آدرچ و بالدوین، اکنون قریب به اتفاق دولت ها پذیرفته اند که ایجاد شرکت های جدید کوچک و متوسط عامل مهمی در رشد اقتصادی بوده و رهآورد آن ایجاد شغل، نوآوری، بهبود بهره وری در شرکت و دولت و توسعه پایدار است. اگرچه دولت ها در کشورهای توسعه یافته، امکان دارد کماکان بر شرکت های بزرگ تأکید کنند - کمک دولت های غربی به شرکت های بزرگ خودروسازی نمونه ای از آن است - اما محور تأکید خط مشی آن ها تقویت محیط برای شرکت های جدید و در حال رشد است. به عبارت دیگر به سیاست گذاری کارآفرینی واکنشی است به تغییر جهت از "اقتصاد مدیریت شده" به نوعی"اقتصاد کارآفرینانه" که ویژگی آن گذار از" اقتصاد صنعتی "به" اقتصاد دانش محور"، از" بخش ساخت و تولید" به" بخش خدماتی"، از" شرکت های بزرگ "به" شرکت های کوچک " و از "شرکت های کوچک "به" شرکت های جدید "است
.2-2 سیاست گذاری توسعه کارآفرینی درایران
اشتغال و بیکاری، از جمله موضوع های اساسی اقتصاد هرکشوری است، به گونه ای که افزایش اشتغال و کاهش بیکاری، به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی جوامع تلقی می شود. نرخ بیکاری یکی از شاخص هایی است که برای ارزیابی شرایط اقتصادی کشور مورد استفاده قرار می گیرد. در حال حاضر، خطر بزرگ اقتصادی این است که حین تحریک اقتصاد برای خروج از رکود، بخش غیرمولد اقتصاد با سرعت بیشتری از بخش مولد رونق پیدا کند. بنابراین انتخاب پیشران های خروج از رکود، باید هوشمندانه باشد و نه بخشی.
