بخشی از مقاله
چکیده
پروژه رویدادی است که یک بار و منحصراً یک بار روی می دهد و حتی با تکرار شدن ممکن است در معرض ریسک ها و عدم قطعیت های متفاوت قرار بگیرد. با توجه به هدف و فلسفه وجودی هر پروژه که همانا ارائه سرویس و محصول در زمان و بودجه معین است، لزوم وجود روشی که این عدم قطعیت ها را کمیت سازی و شبیه سازی نماید و تاثیر آن ها را در اتمام و یا شکست پروژه بیان نماید به روشنی احساس می شود.
رویکرد و دیدگاه احتمالاتی به مدیریت پروژه موضوعی است که توانسته است نظر محققین را بخود معطوف کند. در تحقیقات پیشین، فرض بر استقلال کمیت های زمان و هزینه پروژه بوده است که با واقعیت حاکم بر فضای پروژه و مدیریت یکپارچه پروژه در تعارض است. این تحقیق با معرفی تابع مفصل، راه حلی قابل اعتماد در جهت مدل سازی کمیت های همبسته زمان و هزینه پروژه ارائه می نماید. نویسندگان این مقاله با انجام به روزرسانی بیزی در مقالات آتی، سعی در بسط دادن این مدل به مدلی جهت پیش بینی زمان-هزینه پروژه دارند.
-1 مقدمه
استاندارد1PRINCE2 دو تعریف را برای پروژه ارائه داده است که اولی به اهداف پروژه و دیگری به ویژگیهای پروژه توجه دارد. این استاندارد از جهت اهداف، پروژه را یک محیط مدیریتی که به منظور تحویل یک یا چند محصول تجاری مطابق با یک موقعیت تجاری مشخص ایجاد شده است تعریف میکند و در جای دیگر و با توجه به ویژگیهای پروژه آن را یک سازمان موقتی که باید یک نتیجه منحصربهفرد و از پیش تعیین شده را با یک زمان از قبل تعیین شده و منابع مشخص، ایجاد کند میداند.[1]
استاندارد 2PMBOK پروژه را تلاشی موقتی که به منظور تولید محصول، خدمت یا نتیجهای منحصربهفرد انجام میگیرد، میداند. براساس تعریف استاندارد 3ICB پروژه یک عملکرد محدود شده توسط زمان و هزینه برای دستیابی به تحویل شدنیهای تعریف شده - محدوده تعریف شده برای برآوردن موضوعات پروژه - بر اساس استانداردهای کیفیت و الزامات است.[2] قابل توجه است که همه این استانداردها محدودیت زمان، هزینه - منابع - و موقتی بودن را درکنار تولید یک محصول مشخص و منحصربهفرد مورد توجه قرار دادهاند.[3, 4]
به دلیل اهمیت شایانی که پارامترهای زمان و هزینه پروژه در موفقیت و یا شکست آن دارند، تا کنون روش های متفاوتی برای پیش بینی زمان و هزینه نهایی پروژه مورد مطالعه قرار گرفته است. روش هایی چون استفاده از شبکه عصبی، سری های زمانی، مدیریت زمان کسب شده و مدیریت ارزش کسب شده بیش از بقیه روش ها مورد توجه پژوهشگران بوده است 9]؛.[5 اما در میان، روش مدیریت ارزش کسب شده تنها روشی است توانسته است جای خود را به عنوان روشی استاندارد جهت سنجش عملکرد زمان-هزینه پروژه و پیش بینی این پارامترها به خوبی تثبیت کند.[10]
روش سنتی مدیریت ارزش کسب شده سه محدودیت اصلی دارد. اولاً متغیرها در فرمول ها و روابط پیش بینی EVM، - 4SPI, 5CPI - ماهیتی تعینی دارند و محدوده تغییرات احتمالی و نیز احتمال وقوع اهداف پروژه - اتمام در زمان تعیین شده و با بودجه مشخص شده - در این روش مسکوت باقی می ماند. ثانیاً کمیت انحراف زمانی در این روش به صورت مالی بیان می شود و نه زمانی. ثالثاً روش سنتی مدیریت ارزش کسب شده، در ابتدای پروژه نتایج غیر قابل اعتمادی را ارائه می کند. ,11]
به دلیل عدم قطعیت های فراوان حاکم بر محیط پروژه، ماهیت کمیت های زمان و هزینه پروژه، تصادفی بوده و به صورت متغیرهایی تصادفی قابل بیان هستند .[6] از این رو در تکمیل مطالعات پیشین و در جهت رفع نقیصه بارز روش سنتی مدیریت ارزش کسب شده، در سال2000 میلادی Barraza و همکاران سعی کردند که مجموعه ای از S-Curve های تولید شده در شبیه سازی شبکه ایّ را به عنوان ابزاری در کنترل پروژه به کار بسته و همچنین این سیستم را به کمک تنظیم پارامترهای توزیع احتمال مربوط به فعالیتهای پروژه بر حسب شاخص های فعالیت های انجام شده، به روش احتمالاتی پیش بینی زمان پروژه تبدیل کنند.[13]
در سال 2006، وندووردْ و ونهوکَ سه روش مختلف پیش بینی را با هم مقایسه کردند و نشان دادند که روش مدیریت ارزش کسب شده احتمالاتی در میان آن ها از قابلیت اطمینان بیشتری برخوردار است.[14] علیرغم تحقیقات قبلی، پیش بینی زمان و هزینه پروژه در روش مدیریت ارزش کسب شده، مبتنی بر عملکرد قبلی آن است و این در حالی است که عملکرد پروژه ثابت و در مراحل مختلف، یکسان نیست و تصور اینکه پروژه ای با عملکرد نامطلوب ناگهان احیا شود و با بودجه و عملکرد طرح اولیه به اتمام برسد بسیار بعید است.[15]
کارُن و همکاران در سال 2013 روشی احتمالاتی برای تخمین هزینه نهایی پروژه را معرفی نمودند. این روش با بهره گیری از به روز رسانی بیزی پارامترهای CPI و SPI، زمان و هزینه احتمالاتی پروژه را به دست می آورد. علیرغم مزیت فرض احتمالاتی بودن پارامترهای پروژه، نخست به دلیل فرض توزیع لوگ نرمال برای پارامترهای CPI و SPI و تعمیم آن به تمام پروژه ها و همچنین عدم کارایی روش در ارائه نتایج قابل اعتماد برای پروژه هایی با انحراف مالی زیاد در ابتدای پروژه، این روش را نمی توان به عنوان مدلی جامع در به روز رسانی احتمالاتی زمان و هزینه پروژه به حساب آورد.[16]
نکته مهجور در تحقیقات پیشین، بررسی زمان و هزینه به صورت مستقل است که حتی گاهی مانند آنچه در نگرش مرسوم EVM وجود دارد با تعمیم نتایج یکی به دیگری همراه است. در این مقاله سعی شده است تا با معرفی تابع کوپولا، کمیت های احتمالاتی زمان و هزینه با یکدیگر مرتبط شده و نشان داده می شود که می توان مدل قابل اعتمادی که در تمام مراحل اجرای پروژه قابل استفاده باشد را ارائه نمود.
-2 مدل سازی احتمالاتی منحنی پیشرفت تجمعی پروژه
منحنی پیشرفت تجمعی پروژه که به دلیل شکل ظاهری آن S-Curve نامیده می شود، را می توان به عنوان شناسه ای منحصر بفرد برای پروژه در نظر گرفت. این منحنی به دلیل شکل خاص آن قابلیت برازش به صورت یک تابع خاص را دارا است. ابوریزک و همکاران مجموعه ای از تحقیقات را در مورد برازش توزیع های احتمال به مدت زمان فعالیت های پروژه انجام دادند .[17] در تحقیقات وی از روش های عینی و سپس روش های احتمالاتی مبتنی بر بیشترین درستنمایی و تقریب حداقل مربعاتُ در بیش از 80 مجموعه داده پروژه ساختمانی استفاده شده است.
