بخشی از مقاله
چکیده
امروزه، با ورود به عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات، حوزه ی آموزش از نخستین نهادهایی است که دستخوش تحولات اساسی شده است. کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش سبب شده است تا محیط های آموزشی به سوی مجازی شدن سوق داده شوند . هدف پژوهش حاضر کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در یاددهی و یادگیری است. از این رو ادبیات پژوهش نشان داد که با توجه به رشد روز افزون علم و فناوری و پیشرفت دانش در تمام زمینه ها از جمله فناوری اطلاعات و ارتباطات وهمچنین نتایجِ مثبتِ تأثیرِ فناوری اطلاعات و ارتباطات در راهبردهای یاددهی و یادگیری، آموزش و پرورش باید درصدد آن باشد تا راهبردهای یاددهی و یادگیری را با فناوری اطلاعات و ارتباطات آمیخته ساخته و موجبات رشد این دو عنصر را در کنار هم فراهم نماید.
در این راستا و با بررسی موارد ذیل: یادگیری، نقش و تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نظام آموزشی، مزیتهای بهرهگیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در تعلیم و تربیت و ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در امر آموزش این نتیجه حاصل شد که دانش آموزان و معلمان نیاز دارند تا دیدگاه خود را در جهت نهادینه کردن و کاربرد فناوری در فرایند یاددهی و یادگیری تقویت نمایند و در این زمینه نیاز به حمایت آموزشی است. پیشنهاد میشود در این زمینه درجهت افزایش استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدارس، دروس روزانه با برنامههای استفاده از کامپیوتر تلفیق گردد و فعالیتهای گروهی و فردی بر اساس موضوعات مختلف برنامهریزی شود و همچنین فعالیتهای خارج از مدرسه در خصوص استفاده از تکنولوژی صورت بگیرد و آموزشهای لازم برای معلمان در زمینههای نحوه استفاده و کاربرد و اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات صورت گرفته و اطلاع رسانی و آگاهی های لازم داده شود.
کلمات کلیدی: فناوری اطلاعات و ارتباطات، راهبردها، یاددهی و یادگیری، نظام آموزشی
مقدمه
فناوری اطلاعات و ارتباطات ٌ یکی از پدیده های جدید است که همه جای دنیا را با ارتباطات تارعنکبوتی، تو در تو و در هم بافته، به هم وصل کرده و به سرعت تمام جوانب زندگی امروزی از جمله آموزش و پرورش را تحت تأثیر خود قرار داده است - ملکی و گرمابی، . - 1388 از آنجا که در دنیای پر شتاب کنونی، بسیاری از روش های آموزشیِ سنتی، ناکارآمد و کند هستند و قدرت کافی را برای انتقال مفاهیم جدید به فراگیران ندارند و همین طور، محیط های یاددهی و یادگیریِ امروز، نمی توانند سراسر آمیخته با آموزش های رسمی و سنتیِ گذشته باشند، پس آموزش و پرورش باید هر چه بیشتر و بهتر از این پدیده، جهت نیل به آرمان های خود استفاده نماید.
اکنون پیشرفت و گسترش دانش و آگاهی، با گسترش کاربستِ صحیحِ فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه ی آموزش پیوند خورده، به صورتی که معلمان و فراگیران با کاربست فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش های جدیدی را در محیط های یاددهی و یادگیری برعهده گرفته و تجربه می کنند.با ورود به عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات، حوزه ی آموزش از نخستین نهادهایی است که دستخوش تحولات اساسی شده است و بزرگترین انتظارها از کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات را در حوزه ی یاددهی و یادگیری می توان داشت. زیرا به یاری فناوری اطلاعات و ارتباطات است که می توان فرایند یاددهی و یادگیریٍ و در پی آن یادگیری مادام العمرَ را تسهیل و بهبود بخشید - سلطانی و همکاران، . - 1390
پس با بهره گیری از ابزارها و روش هایی که این فناوری ایجاد کرده است، ضمن اینکه باعث افزایش سرعت در یادگیری شده، شرایط یادگیری را برای استعدادها و سلیقه های گوناگون فراهم نموده و موجب یادگیری بیشتر، بهتر و اثر بخش تری خواهد شد. بنابراین لازم است که از ابزارهای نوینی چون فناوری اطلاعات و ارتباطات که موجب خدمات و پیشرفت هایی بسیار در عرصه ی آموزش و یادگیری شده است؛ به نحو احسن استفاده شود.در تعریف فناوری اطلاعات و ارتباطات - فاوا - ، نباید فناوری اطلاعات و ارتباطات را معادل اینترنتُ یا رایانهِ دانست، این دو با هم تفاوت ماهوی دارند.
اینترنت و رایانه فناوری هایی با قابلیت بالا و اصولا یک امکان و ابزار هستند؛ در حالی که فناوری اطلاعات یک اندیشه، یک فرهنگ و یک جریان فکری اثرگذار است. پس فاوا به مثابه یکی از جدیدترین فناوری های ساخته ی بشر، توانایی گردآوری، سازماندهی، ذخیره و بازتاب اطلاعات را در قالب صوت، متن های نوشتاری و عددی دارد و این امر با استفاده از ابزارهای رایانه ای و به کارگیری سیستم های مخابراتیّ محقق می شود - ملکی و گرمابی، . - 1388 بنابراین تحقیقات اخیر نشان داده است فناوری در محیطهای یادگیری این فرصت را در اختیار دانش آموزان قرار میدهد تا با شناخت تواناییهایشان بر یادگیری خود تسلط یابند و به ارزیابی فرایند یادگیریشان در جهت دستیابی به دانش فراتر بپردازند و همچنین کیفیت مهارتهای یادگیری خود را افزایش دهند.
بر خلاف کلاسهای سنتیکه، معلم بر فرایندِیادگیریِ دانش آموزان کنترل دارد، در یادگیری از طریق استفاده از تکنولوژی و فناوری اطلاعات و ارتباطات، دانش آموز خود،کنترلِفرایندِ یادگیری اش را برعهده میگیرد. نتایج تحقیقات نشان داده است دانش آموزانی که از تکنولوژی در مراحل یادگیری خود استفاده کرده و مراحل یادگیری خود را ارزیابی میکنند، بیشتر به شرایط یادگیری منظم سازگار میشوند.در خصوص استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات اعتقاد بر این است که فاوا منجر به قدرتمند کردن فرایند یاددهی و یادگیری میشود و فرصتهایی را ایجاد مینماید تا معلم تدریس تاثیرگذارتری داشته باشد و فرصت هایی را برای بروز خلاقیت و افزایش مهارتهای ارتباطی فراهم میکند.
همچنین در فرایند جهانی شدن، تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات را بر روی برنامههای درسی میتوان دید. بحثهای اخیر آموزشی تاکید بر اهمیت تشویق کردن دانش آموزان در درگیر شدن در یادگیری خود و افزایش مهارت حل مسالهٌ دارد. همچنین فناوری اعتماد به نفس دانش آموزان را در فعالیتهای یادگیری افزایش داده و باعث درگیر شدن در فعالیتهای گروهی و یادگیری مهارتهای تیمی و مشارکتی میشود. همچنین منجر به بحث و گفتگو کردن، کشف کردن ، برنامه ریزی گروهی، همکاری با دیگران، قدرت بیان ایدهها و ارزیابی کردن میزان یادگیری میشود - طالبلو و میرزابیگی، . - 1393
بنابر مطالب ذکر شده و در ارتباط با پژوهش حاضر تحقیقات نشان داده است که فناوری اطلاعات و ارتباطات تاثیر بسیار مثبتی بر یادگیری داشته است، در ادامه پژوهش های صورت گرفته در این رابطه بیان می شود:گادفریٍ - سانگَ و همکاران، - 2010 بیان داشت که توانایی یاددهی و یادگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات محیط های یاددهی و یادگیری را تقویت کرده، به یادگیرندگان اجازه به روز رسانی چشم اندازهای چند گانه از پدیده های پیچیده را می دهد، انعطاف پذیری ساخت دانش در قلمروهای پیچیده یادگیری را تسریع و تفاوت های فردی را مورد توجه خاص قرار می دهد" - صالحی امیری و حیدری زاده، . - 1386
بهنام - - 1391 در طی پژوهشی با عنوان تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر میزان یادگیری، بهبود فرایند یاددهی یادگیری و سواد اطلاعاتی، به این نتیجه دست یافت که معلمان و اساتید جهت به روز شدن و همگام با پیشرفت جهانی، نیازمند گذراندن دوره های فناوری اطلاعات و ارتباطات می باشند تا بتوانند یادگیری و یاددهی موثرتری در کلاس های درس به وجود آورند.همچنین تحقیقی با عنوان بررسی عوامل مرتبط با میزان استفاده معلمان راهنمایی از فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند یاددهی و یادگیری، توسط عباس اصل، زاهد بابلان و نامور - - 1390 به این نتیجه رسیدند که دسترسی به تکنولوژی روز و به ویژه سخت افزار و نرم افزار، همچنین فرهنگ سازمانی مدارس در ارتباط با مدیریت مدارس، استقبال از فاوا و کاربردهای آن، زمینه ساز و تسهیل کننده ی به کارگیری و استفاده معلمان در فرایند آموزش می باشد.
شعبانی - 1381 - ، در مورد پیشرفت فاوا در آموزش اعتقاد دارد که پیشرفت فاوا آنچنان به شکل گسترده ای برآموزش تاثیر گذاشته است که دیگر کسی به نتایج مثبت به کارگیری فاوا در امر آموزش تردیدی ندارد و از طرف دیگر روز به روز به قابلیت های فناوری در تولید، ارائه و انتقال داده های آموزشی افزوده می شود. این مهم به نظر Lan - 1993 - ، فلسفه ی آموزش را از
