بخشی از مقاله
خلاصه
هر پروژه عمرانی به صورت شبکه ای از افراد، تجهیزات و مصالح است که برای به نتیجه رسیدن اهداف پروژه با یکدیگر همکاری می کنند . امروزه به منظور مدیریت بهتر شبکه پروژه ، ایده استفاده از تحلیل شبکه اجتماعی در مدیریت پروژه معرفی شده است و این مفهوم به طور گسترده ای برای ارائه راه حل هایی در برخی زمینه های مختلف مدیریت پروژه مورد استفاده قرار می گیرد .
از آنجایی که مسئله ایمنی یکی از چالش های مهم مدیریت پروژه است، مقاله حاضر با هدف استفاده از تحلیل شبکه های اجتماعی جهت ارتقای سطح ایمنی پروژه ها ارائه گردیده است . ایده اصلی تحقیق بر این پایه استوار است که می توان با ابزارهای مدیریت ارتباطات بین افراد در پروژه سطح ایمنی را افزایش داد. به طور خاص، نویسندگان قصد دارند ابتدا رابطه های موجود مابین منابع انسانی را با الگو گیری از شبکه های اجتماعی در پروژه ها و با توجه به دلایل مختلف حوادث شناسایی کنند و در مرحله دوم، با تجزیه و تحلیل شبکه های اجتماعی نسبت به رتبه بندی منابع انسانی با رفتارهای ایمن اقدام کنند و با استفاده از مفاهیم و ابزارهای مدیریت ارتباطات رفتارهای بدون خطر را گسترش داده و در نهایت بهترین راهکار برای مدیریت ایمنی پروژه را معرفی کنند .
.1 مقدمه
حوادث شغلی سومین علت مرگ در جهان است [1]، انواع مختلف اطلاعات آماری نشان می دهد که میزان آسیب و مرگ و میر در صنعت ساخت و ساز بیشتر از سایر صنایع می باشد [2]، بنابراین موضوع ایمنی از زمان گذشته یکی از محبوب ترین مسائل در میان محققان صنعت ساخت و ساز بوده است .با توجه به حوادث شغلی، در سال 2014 از هر پنج نفر کارگر یک نفر فوت نموده است
سازمان تأمین اجتماعی ایران 18786 حادثه شغلی را در سال 1394 ثبت کرده است که در این میان %0,57 منجر به فوت ، %0,98 منجر به از کار افتادگی کلی و %1,47 منجر به از کار افتادگی جزئی و %5,22 درصد منجر به نقص عضو گردیده است و مابقی درمان گردیده اند [48] و ادعا می کند که 30 درصد از پرونده های ذکر شده به طور مستقیم به صنعت ساخت و ساز مربوط است .سوال این است که چرا نرخ وقوع حوادث در صنعت ساخت و ساز بالا می باشد؟
برای پاسخ به این سوال، دلایل مختلف حوادث باید مورد بررسی قرار گیرد .گرچه طبیعت خطرناک و خشن صنعت ساخت و ساز می تواند به عنوان یکی از مهمترین دلایل بالا بودن آسیب در صنعت ساخت و ساز باشد [4]، علل مختلفی وجود دارد که بر میزان حوادث موثر است .برای اولین بار، هاینریش[5] * در مورد دو دلیل اصلی حوادث ، از جمله خطاهای انسانی و مشکلات فنی و سازمانی سخن گفت .محققان دیگر، ایده هاینریش را توسعه دادند و اذعان داشتند که همه حوادث ناشی از چهار عامل شامل خطای انسانی، خطای ماشین، مصالح بد و پیگیری روش های بد است
مشاهدات مختلف نشان داده که خطای انسانی یکی از چالش برانگیزترین مسائل است زیرا اثر قابل توجهی بر حوادث شغلی دارد.[10-9] به نظر می رسد که ایجاد یک سیاست خوب برای کار با مشکلات انسانی می تواند سطح ایمنی در پروژه های ساخت و ساز را ارتقا بخشد .
ریسون [11] معتقد بود که مشکلات انسانی را می توان بر اساس دو رویکرد فردی و سیستمی مورد بررسی قرار داد . با توجه به رویکرد فردی ، برخی از خطاهای افراد مانند ، اتهام فراموشکاری، بی توجهی یا ضعف اخلاقی در نظر گرفته می شوند و از منظر سیستمی، تحلیلگران باید بر کار افراد تمرکز کنند و برای جلوگیری از اشتباهات و کاهش اثرات آنها تلاش کنند . این مقاله در نظر دارد تا رویکرد سیستمی را برای کاهش خطاهای انسانی در طول پروژه های ساخت و ساز توسعه دهد.
تجزیه و تحلیل شبکه اجتماعی - SNA - یکی از رایج ترین روش ها برای درک و تحلیل سیستم هایی است که دارای مفهوم شبکه ای و پیوسته اند . SNA در مقایسه با مسائل دیگر مفهوم جدید و محبوبی در مدیریت پروژه و ساخت و ساز است .مزایای SNA در خصوص مفاهیم شبکه ای و در رشد سریع مطالعات عملی در مسائل مربوط به مدیریت پروژه های ساختمانی کمک کرده است
واسرمن و فاوست [13] شبکه اجتماعی را مجموعه ای از مجموعه بازیگران و روابط ]میان آنها[ تعریف کرده اند. دینوی و مروار[14] ** شبکه اجتماعی را به عنوان یک الگو برای متصل کردن افراد مختلف پروژه معرفی کرده اند .از آنجایی که هر پروژه شامل زیر گروه هایی از افراد، تجهیزات و غیره است که برای موفقیت پروژه با هم کار می کنند، مفهوم شبکه اجتماعی قادر به اتخاذ تصمیمات کاملی در این زمینه است SNA .[15] مفهوم شبکه اجتماعی را اعمال می کند و ابزاری برای شناسایی ویژگی های شبکه می باشد - در این مقاله ، پروژه به این معناست -
با وجود این که این موضوع سهم جدیدی در صنعت ساخت و ساز دارد، برخی تحقیقات در این خصوص در مناطق مختلفی توسعه یافته است .ژنگ، لو [12] تحقیقات خود را در مورد کاربرد های مختلف SNA در صنعت ساخت و ساز توسعه داد . بسیاری از آثار قبلی SNA را در مسائل بین سازمانی مورد استفاده قرار داده اند .[18-17] اما برخی از مشارکت های جدید در استفاده از SNA در صنعت ساخت و ساز دیده می شود .به عنوان مثال، چینوسکی ، تیلور SNA [19] را در تبادل دانش بین سهامداران اعمال کرد .
پرایک [20] یک کتاب برای توصیف مفهوم SNA با تمرکز بر کاربرد آن در مدیریت تدارکات پروژه های ساختمانی منتشر کرد .لین[21] * در مورد چگونگی شناسایی ویژگی های اصلی پروژه ها و بررسی تهدیدات و فرصت های آن صحبت کرد .
پارک هان [22] از SNA برای ارزیابی شرکت ها در زمانی که آنها تصمیم می گیرند در پروژه های بین المللی وارد شوند استفاده می کند .عباسیان حسینی، هس یانگ [23] روش جدیدی را برای تلفیق SNA با یکی از تکنیکهایی که اغلب در تجزیه و تحلیل و پوشش داده ها - DEA - و برای دستیابی به معیارهای پروژه های ناکارآمد به کار می رود ارائه داد.
همانطور که در بالا توضیح داده شد، موضوع ایمنی در صنعت ساخت و ساز بسیار مهم است و یکی از موثرترین روش ها برای بهبود سطح ایمنی مدیریت پروژه منابع انسانی و کاهش خطاهای انسانی است و همچنین مشخص شده است که مسائل انسانی با تمرکز بر دو دیدگاه مختلف از جمله فردی یا سیستمی قابل ارزیابی و رسیدگی می باشد. این مقاله قصد دارد مفهوم SNA را برای رسیدگی به مشکل ایمنی عوامل انسانی براساس رویکرد سیستمی مورد استفاده قرار دهد .
برای وضوح بیشتر، نویسندگان مشکلات و خطاهای انسانی را به عنوان یک سیستم مشاهده می کنند و فکر می کنند که نیروی کار انسانی به عنوان یک شبکه در پروژه در حال فعالیت می باشند . به همین ترتیب، SNA برای شناسایی ویژگی های شبکه مورد مطالعه به کار گرفته می شود و بیان می کند که چگونه مدیر پروژه یا هر کسی که مسئول است می تواند ایده خود را برای ارتقای سطح ایمنی در یک راه موثر دنبال کند. همچنین کدام فرد یا افراد برای اجرای برنامه ایمنی موثرتر هستند.
با تلفیق مدیریت ارتباطات ایمنی ، پیوندهای حیاتی میان افراد و اطلاعاتی که برای رسیدن به موفقیت ایمنی در پروژه لازم است را از روی خروجی های SNA می توان فراهم کرده و رفتارهای ایمن مابین منابع انسانی را با استفاده از مفاهیم و ابزارهای مدیریت ارتباطات و تعیین نیازهای ارتباطاتی و چگونگی توزیع اطلاعات ایمنی و کاهش رفتارهای پرخطر گسترش میدهد. به عنوان مثال پارامترهای خروجی حاصل از SNA مانند بازیگران، روابط ، مرکزیت ، تراکم و غیره می تواند به عنوان ورودی برای تنظیم یک راه حل در نظر گرفته شود . مقاله با استفاده از مفهوم SNA ، یک چارچوب قدم به قدم برای افزایش سطح ایمنی در پروژه ارائه خواهد داد . برای درک بیشتر مفهوم SNA برخی از شرح ها در بخش بعدی ارائه خواهد شد .سپس روش و چارچوب گام به گام توضیح داده شده و در بخش نهایی در مورد نتایج به دست آمده صحبت خواهد شد.
SNA .2 چیست ؟
SNA ترکیبی از جامعه شناسی، فناوری اطلاعات و ریاضیات است. [20] اگرچه تعاریف مختلفی برای شبکه اجتماعی وجود دارد ، لیکن می توان آن را به عنوان مجموعه ای از بازیگران تعریف کرد که به دلایل منطقی به یکدیگر متصل می شوند . ریشه های ایده شبکه های اجتماعی در پایان قرن نوزدهم به آثار امیل دورکیم و فردیناند تونیس** برمیگردد
