بخشی از مقاله
چکیده
امروزه فناوری و تکنولوژی های جدید سهم زیادی در کنترل مشکلات اقلیمی و زیست محیطی دارند. فناوری نانو یکی از تکنولوژی هایی است که در خدمت معماری قرار گرفته تا بتواند اصول پایداری را در معماری به ثمر برساند. با توجه به این نکته که بیمارستان ها یکی از بزرگترین استفاده کنندگان انرژی می باشند طراحی بیمارستانی هایی که بر اساس اصول معماری پایدار طراحی شده باشند از نیازهای امروزه جوامع در حال توسعه است.
نانو فناوری جایگاه ویژه ای در عرصه معماری دارد زیرا که این فناوری رویکرد بنیادین را برای تغییر مواد و مصالح مطابق با کاهش مضرات و افزایش بهره وری و فواید داراست. هدف از این پژوهش بررسی روش هایی است که در رسیدن به معماری پایدار در فضاهای درمانی از فناوری نانو می توان استفاده کرد. برای نیل به این مهم این مطالعه با روش تحقیق توصیفی و با روش تحلیل کیفی انجام می باشد.
در ابتدا به جمع آوری داده ها و اطلاعات بر اساس ادبیات علمی موضوع در اسنادکتابخانهایی و مقالات علمی و پایگاه های داده ها پرداخته شده است. پس از انجام تحلیل محتوایی، نتایج زیر حاصل شده است:
استفاده از پوسته های نانویی حاوی میکرو توربین های بادی، استفاده از ورقه های باریک سلول های خورشیدی طبیعی برای تولید انرژی الکتریکی، استفاده از نانو شیشه های جمع کننده انرژی خورشیدی، خود تمیز شونده، کنترل کننده انرژی و محافظ در برابر آتش، استفاده از نانو عایق های حرارتی و آئروژل، صوتی و رطوبتی و نانو رنگ ها و پوشش های نانو بر روی مصالح مانند نانوپوشش ها روی سطوح چوبی، آجرها و سرامیکها، ماسه سنگها و بتن گازی، کاشیها و لوح های سنگی، بتن و فولاد ضروری میباشد.
از یافته های این پژوهش می توان به روشنی به اهمیت تأثیر فناوری نانو در معماری پایدار فضای درمانی پی برد و معماران می توانند از روش های ارائه شده در این تحقیق در طراحی معماری و ساخت مراکز درمانی پایدار استفاده کنند.
-1 مقدمه
با توجه به مشکلات اقلیمی و زیست محیطی، خلق معماری پایدار یکی از دغدغه های اصلی طراحان و معماران معاصر شده است. در معماری پایدار با به کارگیری اصول و روش هایی از اتلاف انرژی جلوگیری میشود و همزیستی مسالمت آمیز با کمترین آسیب رسانی به کره زمین آغاز میگردد. با در نظر گرفتن این امرکه بیمارستان ها جزو بناهایی هستند که در تمام مدت شبانه روز مشغول به فعالیت میباشند و مصرف انرژی زیادی دارند، باید در اولویت بالای طراحی پایدار قرار گیرند.
و با در نظر گرفتن این نکته که مباحث کنترل آلودگی و عفونت از نکات مهم در طراحی بیمارستان محسوب می شود استفاده از فناوری نانو کمک شایانی به حل این مشکلات انجام می دهد. فناوری نانو به دلیل توانایی دگرگون کردن ویژگی های بنیادین مواد و حل مشکلات ساختاری، زمینه ساز ایجاد مصالحی جدید با ویژگی های جدید که افزون بر کارایی و بازدهی بیشتر عملکردی، از دوام بیشتری نیز برخوردارند، شده است
در واقع اگر همه مواد و سیستمها ساختار زیربنایی خود را در مقیاس نانو ترتیب دهند، آنگاه تمام واکنشها سریعتر و بهینهتر صورت میگیرد. از جمله دستاوردهای فناوری نانو، کاربرد در تولید، انتقال، مصرف و ذخیره سازی انرژی با کارایی بالاست که تحول عظیمی در زمینه بهینه سازی مصرف انرژی ایجاد میکند. در واقع در این پژوهش سعی می شود تا با شناسایی مباحث پایداری که در بیمارستانها و مراکز درمانی امکان اعمال آن ها وجود دارد و بررسی فناوری نانو و راه حل های قابل استفاده در فضای درمانی به راه کارهای مناسبی دست پیدا کنیم. در واقع فناوری نانو می تواند هر آیتمی را کارآمدتر کند و منجر به پایداری بیشتر بنا گردد.
-2 پیشینه تحقیق
در سال های اخیر تحقیقات زیادی در مورد معماری، طراحی داخلی بیمارستان و مراکز درمانی و همچنین بیمارستان پایدار و اصول طراحی پایدار صورت گرفته است. ازجمله این تحقیقات می توان به موارد زیر اشاره کرد: معماری پایدار در بیمارستان ها تاثیر راهکارهای طراحی پایدار در عملکرد درمانی بیمارستانی نوشته کسری حسن پور و ملیحه باقری؛ تاثیر معماری وطراحی سبز بر محیط زیست و زندگی انسانها نمونه طراحی معماری بیمارستان سبز نوشته رؤیا شاه حسینی؛ بهره گیری فضاهای درمانی از نور طبیعی در راستای بهینه سازی سازه، معماری و توسعه پایدار شهری نوشته سلطان محمدی، رحمانی قصبه و زندیه؛ طراحی معماری بیمارستان عمومی دارای مرکز تخصصی قلب با رویکرد فناوری و صرفه جویی انرژی در شهر تبریز نوشته مهرداد طاهری کهنمویی و حسن ستاری ساربانقلی؛ کاربرد معماری پایدار در طراحی بیمارستان در هزاره سوم نوشته مهرداد طاهری کهنمویی و حسن ستاری ساربانقلی. در این تحقیقات به بررسی بیمارستان و سپس تعاریف پایداری و معماری پایدار پرداخته شده است و در هر کدام از این بیمارستان ها به المان ها و عناصری که باعث ایجاد پایداری میشود اشاره شده است.
همچنین با رشد و گسترش فناوری های نانو، تحقیقات در این زمینه و مواد و متریال آن روز به روز افزایش یافته است. در این زمینه به تحقیقات ذیل می توان اشاره کرد: بررسی جایگاه مصالح هوشمند و خود ترمیم در معماری پایدار نوشته زیبا کرامت آذر، ابراهیم فیض اله بیگی و سمیرا حاجب؛ بررسی نقش نانو فناوری در تحقق معماری پایدار و صرفه جویی در مصرف انرژی نوشته عطیه دزفولی؛ توسعه پایدار، معماری پایدار و صنعت ساختمان، نوشته کتایون تقی زاده؛ بررسی جایگاه فناوری و تکنولوژی نانو در دستیابی به معماری پایدار فاطمه السادات مجیدی، ؛ محمد هاشمی شهرکی و فرهاد عوض نژاد. در این تحقیقات پس از بررسی دانش و فناوری نانو در مورد مواد نانو در معماری برای رسیدن به پایداری توصیحات و بررسی هایی انجام شده است. در این تحقیقات به معماری بیمارستان و موادی که موجب پایداری و بهره گیری بیمارستان از طریق فناوری نانو می شوند، اشاره ایی نشده بود و تحقیقی صورت نگرفته بود.
-3 مبانی نظری تحقیق
-1-3 تعریف بیمارستان
بیمارستان یک مؤسسه پزشکی است که با استفاده از امکانات تشخیصی، درمانی، بهداشتی، آموزشی و پژوهشی به منظور درمان و بهبود بیماران بستری و سرپایی خدمات رسانی می نماید. بیمارستان مهمترین واحد ارائه دهنده خدمات در شبکه درمانی کشور است و دارای حداقل 32 تخت بستری می باشد. لازم به ذکر است به واحدهایی که تعداد تخت های آن ها کمتراز مورد مذکور باشد و خدمات بستری آن ها به صورت موقت ارائه شود مراکز درمان بستر گفته می شود. و به طور کلی ماموریت و رسالت بیمارستان ها در قالب 4 گروه اصلی شامل خدمات درمانی، خدمات بهداشتی، خدمات آموزشی و خدمات پژوهشی قابل تقسیم می باشند
-2-3 تعریف معماری پایدار
کاربرد مفاهیم پایداری و اهداف توسعه پایدار در جهت کاهش اتلاف انرژی وآلودگی محیط زیست در معماری، مبحثی به نام معماری پایدار را به وجود آورده است. در این نوع معماری، ساختمان نه تنها با شرایط اقلیمی منطقه خود را تطبیق میدهد، بلکه ارتباط متقابلی با آن برقرار میکند. بطوریکه بر اساس گفته ریچارد راجرز، ساختمانها مانند پرندگان هستند که در زمستان پرهای خود را پوش داده وخود را باشرایط جدید محیط وفق می دهندو بر اساس آن سوخت و سازشان را تنظیم می کنند.
-3-3 اصول معماری پایدار
اصولی که باید رعایت شود تا یک ساختمان در زمره بناهای پایدار طبقه بندی شود به شرح زیر است :
اصل اول: حفظ انرژی هر ساختمان باید به گونه ای طراحی و ساخته شود که نیاز آن به سوخت فسیلی به حداقل ممکن برسد. ضرورت پذیرفتن این اصل در عصرهای گذشته بدون هیچ شک و تردیدی با توجه به نحوه ساخت و سازها غیر قابل انکار می باشد و شاید تنها به سبب تنوع بسیار زیاد مصالح و فن آوری های جدید در دوران معاصر چنین اصلی در ساختمان های به دست فراموشی سپرده شده است.
اصل دوم : هماهنگی با اقلیم ساختمان ها باید به گونه ای طراحی شوند که قادر به استفاده از اقلیم و منابع انرژی محلی باشند . شکل و نحوه استقرار ساختمان و محل قرار گیری فضاهای داخل آن می توانند به گونه ای باشد که موجب ارتقاء سطح آسایش درون ساختمان گردد و در عین حال از طریق عیاق بندی صحیح سازه ، موجبات کاهش مصرف سوخت فسیلی پدید آید. این دو فرآیند مذکور ناگریز دارای هم پوشانی و نقاط مشترک فراوان می باشند.
اصل سوم : کاهش استفاده از منابع جدید هر ساختمان باید به گونه ای طراحی شود که استفاده از منابع جدید را به حداقل برساند و در پایان عمر مفید خود ، منبعی برای ایجاد سازه های دیگر بوجود بیاورد.
اصل چهارم : برآوردن نیازهای ساکنان معماری پایدار به تمامی افرادی که از ساختمان استفاده می کنند احترام می گذارد. اما فرآیند پایداری از معماری که شامل احترامی
برای تمامی منابع مشترک در ساخت یک ساختمان کامل هستند انسان را از این مجموعه خارج نمی نماید. تمام ساختمان ها توسط انسان ها ساخته می شوند اما در بعضی از سازه ها حقیقت حضور انسان محترم شمرده می شود. در حالی که در برخی دیگر تلاش برای رد ابعاد انسانی در فرآیند ساخت مشاهده می شود.
-4-3 اصول طراحی پایدار
طراحی پایدار همکاری متفکرانه معماری با مهندسی سازه، برق ومکانیک است .علاوه بر فاکتورهای متداول طراحی مانند زیبایی، تناسب و بافت و سایه و نور وامکاناتی که باید مد نظر قرار گیرند، گروه طراحی باید به عوامل طولانی مدت محیطی، اقتصادی و انسانی توجه نموده و اصول اولیه آنرا که به قرار زیر است، مد نظر قرار دهد
