بخشی از مقاله
چکیده
نقش محوری توسعه حرفه1ای در موفقیت سازمانها هزاره سوم، موجب شده است تا سازمانها به دنبال روشهایی برای جلب مشارکت فعال کارکنان در فعالیتهای یادگیری باشند. توسعه منابع انسانی به عنوان مهمترین منبع رقابتی سازمانها، نیازمند اتخاذ رویکردی ساختاریافته برای توسعه حرفهای آنها است. برنامه توسعه فردی2، ابزاری منسجم و موثر برای توسعه منابع انسانی است و در همسو شدن توسعه شایستگیهای سازمانی و فردی مورد نیاز کارکنان برای تحقق توسعه حرفهای آنان کمک میکند.
بدین منظور، گسترش اجرای برنامه توسعه فردی میتواند یکی از شاخصهای کیفی جهت توسعه حرفهای کارکنان درسازمانها محسوب گردد. زیرا از یک سو تناسب برنامه توسعه فردی با ویژگیهای تعلیم و تربیت بزرگسالان، کارکنان را تشویق به خودراهبری3 و احساس مسئولیت برای توسعه حرفهای خود میکند واز طرف دیگر، به مدیران ارشد و بخش منابع انسانی در ارائه بازخورد4 بهتر و برنامهریزی برای فعالیت یادگیری اثربخش، یاری میدهد.
نکته حایز اهمیت اینجاست که با وجود پیچیدگی سازمانهای عصر نوین، مدیران منابع انسانی هیچ رویکرد مناسبی را جهت توسعه حرفهای کارکنان ندارند. پژوهش حاضر تلاش میورزد با استفاده از روش تحلیلی - توصیفی و با معیار قرار دادن اصول و ویژگیهای برنامه توسعه فردی، آن را بدیل مناسب جهت توسعه حرفهای کارکنان پیشنهاد نماید.
مقدمه
سازمانهای امروز در محیطی پیچیده، متغیر و پویا فعالیت میکنند و پدیدههایی مانند جهانیشدن، تحریمهای بین-المللی، تغییر سلایق مشتریان و سرمایهگذاران و تشدید فضای رقابتی، بر آنها تاثیر گذاشته است. در گذشته، سازمانها برای کسب مزیت رقابتی اتکا به منابع سنتی مانند فناوری، منابع طبیعی و سرمایه مالی داشتند، اکنون دستیابی به این منابع، برای سایر رقبا نیز امکانپذیر است
در این شرایط، سازمانها به منابع درونی و به ویژه سرمایهی انسانی خود نگاه ویژه دارند؛ چرا که موفقیت آنها مستلزم در اختیار داشتن نیروهایی مستعد و شایسته است
بدینترتیب، توسعه حرفهای کارکنان در دستورکار تغییر استراتژیکی سازمانها قرار گرفته است - گاسریچ، کام و لاوسون، . - 20086 حرفهای عمل کردن به کیفیتها و شایستگیهایی کارکنان بستگی دارد تا بتوانند با استفاده از آن پاسخ مناسب را به نیازهای در حال تغییر سازمان و مشتریان آن بدهند - سازمان صنایع انگلستان7، . - 1999 مرادی نصر آبادی - 1391 - اذعان میدارد در جهانی کنونی که دامنه علم به سرعت در حال گسترش است، توسعه حرفهای نیروی انسانی، سهم عمدهای در حفظ، بقا و موفقیت یک سازمان دارد
به همین منظور سازمانها برای توسعهی حرفهای کارکنان از ابزارهای مختلفی همچون بازخورد 360 درجه، ارزیابی از طریق مصاحبههای سالانه، برگزاری دورههای آموزشی و برنامه توسعه فردی استفاده میکنند. به منظور تداوم توسعه حرفهای، کارکنان سازمان باید هر ساله مورد ارزیابی قرار گیرند. خروجی فرایندهای ارزیابی کارکنان میتواند یک برنامه توسعه فردی برای افراد جهت رسیدن به توسعه حرفهای آنها باشد
برنامه توسعه فردی در موقعیتهای شغلی، ابزاری است برای ارائه اطلاعات و شناخت صلاحیت و شایستگیهای کارکنان سازمان تا بتوان برای توسعه حرفهای بیشتر آنها در آینده برنامهریزی کرد. در واقع برنامه توسعه فردی، مسیر توسعه یا تداوم فرایند یادگیری کارکنان را با نگاهی به آینده به تصویر میکشد و از طرف دیگر برنامه توسعه فردی نگاهی به گذشته نیز دارد، زیرا با توجه به موقعیت گذشته وبازتاب کارکنان، بازخوردهای لازم برای بهبود موقعیت فرد داده میشود
محتوای برنامه توسعه فردی شایستگیهایی است که کارکنان از طریق ارزیابی نقاط قوت و ضعف خود نیاز به توسعه آنها دارند
در حال حاضر برنامه توسعه فردی به طور گسترده نه تنها در زمینه آموزشهای پزشکی، آموزش وکسب و کار بلکه همچنین در سازمانهای دولتی مورد استفاده قرار گرفته است - بیزرت، سیگرز، واندرویجت و گیجسیلرز12، . - 2011 برای مثال در یک نظر سنجی که بین شرکتهای منطقه لیمبورک هلند انجام شد حاکی از آن بود که % 89 شرکتها برنامه توسعه فردی در زمینه مدیریت استعداد اجرا کرده بودند
محققان بسیاری در انگلستان به سازمانها توصیه کردهاند تا به منظور برانگیختن و تشویق کارکنان به سمت تداوم توسعه حرفهای، از برنامه توسعه فردی بهره گیرند
بیگی و قلیپور در پژوهشی با عنوان توسعه منابع انسانی با بهره-گیری از طرح توسعه فردی در سازمانهای پروژه محور اذعان میدارند که عوامل فردی، تیمی و سازمانی متفاوتی نظیر توسعه جویی، مسابقه برای پیشرفت، دریافت بازخورد عملکردی و اجبار به توسعه موجب میشود افراد و سازمانها با هم برای توسعه شایستگیهای فردی تلاش کنند. برنامه توسعه فردی، ابزاری کارآمد در هماهنگکردن این تلاشهاست و پیامدهایی مطلوب، نظیر ارتقای قابلیتهای شغلی و بهبود عملکرد فردی و سازمانی را به دنبال دارد. همچنین برنامه توسعه فردی ابزاری برای تحقق اهداف توسعه حرفهای کارکنان، یادگیری، ارائه شواهد، تامل و بازتاب، ارائه بازخورد و مستندات یادگیری است
با وجود اینکه، پژوهشهای گذشته با بهرهگیری از روشهای مختلف پژوهش به مطالعه برنامه توسعه فردی و تداوم توسعه حرفهای - آستین، مارینی، و برنی16، 2005؛ بک، لیون و بیر17، 2005؛ بولاک، فایم استون، فریم و بدوارد، 2007؛ دیکسون، دیکسون و پلیچینی18، 2005؛ فیرسیوا19، - 2006، اثربخشی درک شده از برنامه توسعه فردی - بیکر، پرکینز و کامبر20، 2014؛ آیزاِل، گروهنرت21، بیزرت و سیگرز، - 2013، توسعه کارکنان با استفاده از برنامه توسعه فردی - آنتوناکوپولا22، - 2000 پرداختهاند، اما هنوز هم شواهد اندکی در راستای متجلی ساختن برنامه توسعه فردی به عنوان رویکرد جامع به منظور توسعه حرفهای کارکنان وجود دارد. بدین لحاظ، این پژوهش با هدف بررسی ویژگیها و عناصر برنامه توسعه فردی، آن را به عنوان راهکاری مناسب به منظور توسعه حرفهای منابع انسانی مورد کاوش قرار داده است.
توسعه حرفهای منابع انسانی
افزایش روزافزون قراردادهای کوتاه مدت، کمبود کارکنان شایسته و توانمند و بازنشسته شدن نیرویهای ماهر و با تجربه از جمله مسائل و چالشهای پیش روی سازمانها امروز است - بیزرت، . - 2011 از طرفی آنچه موجبات تحقق مزیت رقابتی سازمان-ها را تضمین میکند نیروی انسانی با کیفیت، خلاق و پویاست. از این روست که در عصر حاضر منابع انسانی بنای اصلی فرآیند افزایش کارائی و با ارزشترین سرمایه و کلید طلائی رقابت قلمداد شده است - گودرزوند و صالح، . - 1385 نتایج حاصل از بسیاری از تحقیقات درباره نقش و اهمیت نیروی انسانی در رشد و توسعه سازمانها بر این نکته تأکید دارد که هیچ جامعهای توسعهیافته نیست مگر آنکه بر توسعه منابع انسانی خود پرداخته باشد.
