بخشی از مقاله
چکیده
نیروی انسانی مولد و موثر در هر کشوری یکی از مهم ترین عوامل رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی است. در ایران با رشد بی سابقه زنان تحصیل کرده و تغییر الگو و نقش اجتماعی آنان، ضرورت تامین حقوق اقتصادی و اجتماعی اشان بعنوان عناصر فعال و تأثیر گذار اجتماع ضرورت یافته است که در این میان حقوق اقتصادی -اجتماعی موثری نظیر حق اشتغال و رفاه، امنیت و ... منوط به فراهم ساختن فضای مشارکت آگاهانه و ایمن آنان در فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی است.
در اینجاست که تاثیر بازار سرمایه بعنوان یک بازار نوظهور، متشکل و مشارکت محور متولی نظامند دادو ستد سهام و اوراق بهادار شرکتها در تسهیل حضور و فعالیت زنان در فعالیتهای اقتصادی که متضمن تامین و توسعه حقوق اجتماعی آنان است می تواند مورد مطالعه قرارگیرد و بر مبنای آن زمینه مشارکت آنان در این بازار افزایش یابد.
در مطالعه ای میدانی در بورس تهران به این نتیجه رسیدیم که خرید و فروش اوراق بهادار وحضور در مجامع شرکتها و... با حداقل پس انداز و سرمایه مالی زمینه اشتغال و مشارکت اجتماعی زنان را در بازارسرمایه فراهم می کند و به تامین حق اشتغال ایمن، ارتقاء سطح رفاه اجتماعی وکاهش فقر و نابسامانی های خانوادگی اشان می انجامد.
همچنان که اصلاح الگوی پس انداز و سرمایه گذاری اشان را درپی دارد که از سرمایه گذاری روی دارایی های فیزیکی پر مخاطره نظیر طلا، مسکوکات و لوازم خانگی و جهیزیه به سوی دارایی های غیر فیزیکی همچون اوراق بهادار و اسناد مالی تغییر می کند که خود از وجوه پیشگیری وضعی از جرم و متضمن حق امنیت حقوقی واجتماعی آنان است.
حضور مشارکت جویانه و مسئولانه آنان در نهادهای مالی بازار سرمایه موجب افزایش سطح مشارکت های اجتماعی و به تبع ارتقاء سطح مشارکتهای سیاسی اجتماعی اشان خواهد بود. ضمن آن که با آموزش سواد مالی، مهارتهای اجتماعی و گفتگو های سازنده مالیB اجتماعی و تمرین رواداری در رفتارهای اجتماعی ، وکاهش ریسک های مالی و مخاطرات خانوادگی آنان خواهد انجامید وتربیت مالی و اجتماعی فرزندانشان نیز تسهیل می کند.
در تحقیق حاضر ابتدا با استفاده از روش توصیفی و اکتشافی با ابزار مصاحبه با خبرگان و پیمایش متون به بررسی و تجزیه زوایای کارکردهای بازار سرمایه بر ارتقاء حقوق زنان پرداخته شده است. سپس ضمن استنباط شاخصه های تاثیرپذیری- با یاری گرفتن از تکنیک مدلسازی ساختاری-تفسیری - - ISM - بطور دقیق ارتباط و توالی ابعاد و مؤلفههای بازار سرمایه در حقوق زنان بدست آمده و بصورت یکپارچه مورد تحلیل قرار گرفته است.
-1 مقدمه
تغییر رویکرد اجتماعی به حقوق و جایگاه زنان درجامعه و رشد بی سابقه زنان تحصیل کرده و مقتضیات زندگی مدرن، ضرورت ارتقاء سطح مشارکت اجتماعی و اقتصادی بانوان را بعنوان عناصر فعال و تأثیر گذار اجتماع هر روز جدی تر می سازد به وِیژه که شرایط اقتصادی و تغییر الگوی زندگی سهم زنان را درکمک به درآمد و کاهش بار تکفل سرپرست خانواده ضرورت حضور اجتماعی آنها را تا حدودی ناگزیر ساخته است علاوه بر این که نیروی انسانی مولد و مؤثر در هر کشوری یکی از مهم ترین عوامل رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی است و اگر این نیرو از دانش و توانایی لازم نیز برخوردار باشد تأثیرگذاریش نیز دو چندان خواهد بود.
یکی از مسائل مهم مربوط به نیروی انسانی در ایران، نرخ بالای جمعیت غیر فعال و بی تأثیر در روند اقتصادی -اجتماعی است بطوریکه عمداً در هر خانواده عضو فعال منحصر به سرپرست آن خانواده است. اما از آنجا که محرومیت زنان که بنا به محدودیت های خاص فرهنگی و اجتماعی و مسئولیت های اداره امور خانه،معمولاً از حضور جدی در عرصه های اقتصادی و اجتماعی برکنار می مانند ممکن است ناشی ازاین باشد که شرایط اشتغال و بکار گیری هم این اقشار متقاضی کار وجود نداشته باشد و یا ناسالم بودن محیط های شغلی و آسیب های اخلاقی و اجتماعی پاره ای مشاغل مانع اشتغال و تأثیر گذاری زنان گردد و یا اینکه اساساً اطاله زمانی برخی از مشاغل مانع حضور مؤثر زنان در خانه گردد و به نقش ممتاز آنان در تربیت فرزندان و ... ضربه بزند که تبعات جبران ناپذیری به امنیت و سلامت خانواده وارد کند و لذا بمنظور تأمین شرایطی که از یکسو موجبات حضور فعال و موثر زنان در عرصه اقتصادی و اجتماعی کشور فراهم کند
و از سویی دیگر خللی به وظایف بنیادین آنها در بقا و امنیت خانواده نزند، استفاده از فرصت های سرمایه گذاری و اشتغال غیر حضوری در بازار سرمایه می تواند راهکاری اطمینان بخش به این چالش باشد. زنان با حضور در بازار سرمایه و اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار آن هم با استفاده از نهادهای مالی چون صندوق های سرمایه گذاری ... و همچنین مشاوره و راهنمایی سرمایه گذاران که عمدتاً به صورت غیر حضوری و یا نیمه وقت صورت می گیرد ضمن بهره مندی از مواهب یک شغل با در آمد و موثر اجتماعی از فرصت های فراغت افزون تری هم در پرداختن به امور خانواده برخوردار می گردند.
در این مقاله سعی گردیده از این زاویه به مقوله اشتغال زنان پرداخته شود که بازار سرمایه توانایی آن را دارد که بستر مناسبی را برای ایجاد اشتغال برای زنان فراهم آورد برای بررسی بیشتر و توصیف این مسئله در ابتدا ضمن تعریف مفاهیم اصلی تحقیق، زوایای مختلف نقش بازار سرمایه در ایجاد اشتغال زنان مورد تجزیه قرار داده و سپس با با استفاده از مدلسازی ساختاری- تفسیری که از تکنیکهای نوین و مؤثر برای تحلیل روابط بین عناصر مختلف یک پدیده است و ترتیب و جهت روابط پیچیده میان عناصر یک سیستم را بررسی میکند، به ارائه یک چارچوب یکپارچه در قالب یک نظامواره پرداخته شده است.
-2 تعریف مفاهیم و مروری بر ادبیات موضوع
.1-2 حقوق اقتصادی و اجتماعی
حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به یک سلسله حقوقی اطلاق می شود که به منظور رفع بیعدالتیهای اقتصادی، اجتماعی برای فرد شناخته شده است. - راسخ، - 1384 در اعلامیه جهانی حقوق بشر مهم ترین حق اقتصادی مندرج در اسناد بین المللی حق مالکیت - ماده 17اعلامیه جهانی حقوق بشر - است. برای اجرای حق مالکیت و بهره مندی واقعی افراد از حق یادشده، هر شخص باید حداقل مشخصی از اموال را که برای زندگی همراه با عزت ضروری است، داشته باشد نتیجه پذیرش نظریه حق پذیرش مالکیت انسان بر بخشی از منابع موجود در طبیعت و نیز بر نتایج کار خود است.
بنابراین حق اشتغال و حق بهره مندی از شرایط عادلانه و مطلوب کار حق تأمین اجتماعی و بیمه های اجتماعی؛ حق برخورداری از گسترده ترین حمایت ها از خانواده با تأکید ویژه بر مادران، کودکان و جوان سالان؛ حق برخورداری از سطح مناسب زندگی و حق بهره مندی از بالاترین سطح بهداشت جسمی و روانی ممکن؛ توانمندی و مهارتهای مالی و حق مشارکت در زندگی اجتماعی از جمله حقوق اقتصادی و اجتماعی مصرح در مواد 6 ،7 و8 میثاق بین المللی حقوق اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی سازمان ملل متحد است .
.2-2مفهوم بازار سرمایه
بطور کلی بازار هر کشور از دو بخش فیزیکی و بخش مالی تشکیل می شودکه اولی دربرگیرنده جریان کالا و خدمات و نیروی انسانی و دیگری شامل جریان وجوه، اعتبارات و سرمایهمی باشد. در بخش مالی شاهد بازارهای مالی هستیم که به دو بخش بازار پولی و بازار سرمایه تقسیم می گردد. در بازار سرمایه، اوراق بهادار با سررسید بیشتر از یک سال به فروش می رسد.
با در نظر گرفتن این واقعیت که پسانداز و سرمایهگذاری برای رشد اقتصاد حیاتی هستند، بازار سرمایه پلی است که پسانداز اشخاص را به شرکتها وبنگاه های اقتصادی که جهت سرمایه گذاریبدان نیازمندند انتقال میدهد. بنابراین بازار سرمایه، سرمایهگذاران را با سرمایه پذیران ارتباط میدهد. از طرف دیگر سازوکارهای تعبیه شده در این بازار از طریق رشد حجم پسانداز و سرمایهگذاری، رشد اقتصادی را تسریع میکنند.
