بخشی از مقاله
چکیده
درسال های اخیر دنی ا شاهد یک رشته انفجاری دراستفاده از تکنولوژی های اطلاعات و ارتباطات ،به ویژه موبایل است. هم اکنون موبایل در عرصه های مختلف زندگی روزمره انسان ها حضور پیدا کرده و عملا بر فرایند تعلیم و تربیت دانش آموزان تاثیر گذار گردیده است. بگونه ای که در برخی از موارد در فرایند یاددهی و یادگیری آنان نیز مؤثر واقع می گردد.
استقبال گسترده دانش آموزان به این رسانه ارتباطی -آموزشی فرصت ها و تهدیدات عدیده ای را پیش روی نظام تعلیم و تربیت قرار می دهد.پژوهش حاضر که در گروه مقالات مروری و کتابخانه ای قرار می گیرد با درک اهمیت و ضرورت این امر با استفاده از یافته های علمی مرتبط ،به تبیی ن و تشریح قوتها و ضعف ها،فرصت ها و تهدیدات آموزشی و تربیتی ای ن رسانه فراگیر پرداخته و نهایتا پیشنهاداتی عملی را در این ارتباط ارائه می نماید.
مقدمه
موبایل یا تلفن همراه وسیلهای است که اگرچه در ابتدا تجملی درنظرگرفته شد،اما رفته رفته با کاهش قیمت و افزایش کارایی هایش به یک ابزارضروری تبدیل گشته است.امروزه همه قشرها از پیرتا نوجوان گرفته بدون تلفن همراه خودسردرگم هستند وبدون آن بسیاری ازامور روزمره علیالخصوص برای نوجوانان وجوانان غیر ممکن است. [12]
دربررسی اتحادیه بین المللی ضریب نفوذ تلفن همراه درایران به ازای هر 100 نفر 77 نفراست [11] اینفناوری،گذشته ازمحاسنی که باخود به همراه دارد ازجملها رسال و دریافت پیامک ،بلوتوث ،دوربینعکاسی وفیلمبرداری،دریافت امواج رادیو، تلویزیون و ماهواره،اتصال به اینترنت وبازیهای سرگرم متوجه کننده،خطرهایی راهم متوجه کاربران خویش کرده است.
مهم ترین قشری که ازاین پدیده تأثیرمی پذیرد ،قشرکودکان ونوجوانان است . اعضای اینخش ازجامعه، به علت شرایطخاصسنیوروحیکه دارند - درحال رشد جسمیواجتماعیبه سرمیبرند -می توانند اصلیترین قربانیان خطرهای تلفن همراه بهحساب بیایند . دراین دوره سنی به دلیل،شرایط ، روانیاجتماعی وعاطفی خاصی که وجود دارد،نوجوانانبیشازکودکان بزرگسالان باموضوعات جدید ونو اعم ازمثبت یا اشتغال منفی ذهنی پیدا میکنند وبه سمت آن کشیده می شوند درواقع دردوره نوجوانی بیش ازهرسن دیگری نوجوانان ازخانه فاصله میگیرند وبیشتربا گروه همسالان روبه رو می شوند وچون ازپختگی لازم جهت مقابله بافشارهای گروه برای همرنگ ساختن فرد برخوردار نیستند .
ممکن است بافشارهای مزبور به صورت منفی برخوردکنندوتحت تاثیر رفتارهای مدگرایانه،منفی. آسیب زای گروه قرارگیرند .[5] به جرأت می توان گفت که مهم ترین معیار توسعه و پیشرفت - به ویژه در جهان امروز - فن آوری است و آموزش و پرورش وسیله ای برای آشنایی و دست یابی به فن آوری جدید می باشد. مسأله امروز آموزش و پرورش ، چگونگی ورود فن آوری به آموزش پرورش است.
زیرا تاریخ تعلیم و تربیت جهان نشان داده است که متولیان امر ،در گام نخست باشیفتگی به سراغ فن آوری های جدید رفته اند و درباره ی سودمندی آنها ، حتی مبالغه کرده اند ، ولی بعد، دریافته اند که واقعییت کلاس درس ، با امکاناتی که مشتاقان تکنولوژی در ذهن ترسیم کرده اند ، متفاوت است.باید از تحولات وامکانات ناشی از تکنولوژی آگاه بود اما باید این را هم دانست که این تحولات و امکانات چه گونه با ماهیت یادگیری انسان در تعامل است. به عنوان یک معلم ، نیازمند دانستن واقعیت ها و امکانات برای یادگیری انسان در عصر تکنولوژی اطلاعات هستیم.[7]
کارکردهای ارتباطی تلفن همراه کارکردهای منفی: جامعه پذیری مدرسه ای یکی از اهداف رسمی نظام آموزشی و به نوبه ی خود عنصری بسیار مهم در هوی ت بخشی ،تداوم بخشی و تعمیق عناصر فرهنگی ،اعم از ارزش ها و هنجارها به دانش آموزان است ورود پرشتاب و گریزناپذیر فناوری های نوین از جمله موبایل به عرصه ی فرهنگ و آموزش و پرورش ،در کنار برخی از فواید ،مجموعه ای تاثیرات منفی بر جنبه هایی از رسالت نظام آموزشی داشته و به تدریج چالش هایی را پیش روی کارگزاران فرهنگی و آموزشی در مدارس قرار داده که چاره اندیشی آن مستلزم پژوهش های تجربی و کارشناسانه است .[22].
بر این اساس ،شخصی سازی گوشی تلفن همراه به واسطه انتخاب رنگ ،زنگ ،شکل ظاهری ،نشان تجاری و حتی نوع استفاده از آن ،بیانگر سبک زندگی کاربران این وسیله است . مدل های مختلف گوشی تلفن همراه که هر روز به بازار عرضه می شود،توجه و ذائقه کاربران را تغییر داده اند چنان که افراد با تغییر گوشی تلفن همراه خود ،رفتارهای ارتباطی خود را نیز تغییر می دهند و هویتی جدید ، متناسب با فناوری پیشرفته تر گوشی خود کسب می کنند .
شکل گیری هویت بیش از پیش با آنچه می خریم و یا می خواهیم بخریم ،ارتباط یافته است . امروزه هویت خود را با استفاده از کالاهایی شکل می دهیم که نشانه ویژگی های فردی و گروهی ما یعنی تفاوت با برخی اشخاص و گروه های اجتماعی و همبستگی و احساس تعلق به دیگر اشخاص و گروه های اجتماعی ،هستند[1]در یک جمع بندی اجمالی می توان نتیجه گرفت ،تلفن همراه و اینترنت نه تنها موجد خرده فرهنگ خاصی برای کاربران خویش هستند ،بلکه موجد برخی از تبعات و پیامدهای هویتی نیز برای آنها می باشند .
به این معنا که نوجوانان در مسیر هویت یابی خویش ، برخلاف اولیای شان که عمدتا خط مشی ارزشی را از خانواده و محیط اجتماعی خودشان اخذ می کردند ، تحت تاثیر هویت شبکه ای که فن آوری های ارتباطی جدید - مانند اینترنت و تلفن همراه - پدید آورده اند ،بیشتر از آن خانواده و محیط اجتماعی اطراف شان ،در هویت یابی و ارزش پذیری خویش متأثر باشند،از گروه دوستان شان و محصولات فرهنگی آن سوی آب که توسط فن آوری های ارتباطی مورد استفاده آنان فراهم می آید ، تأثیر می پذیرند و این نکته ای است که نباید به سادگی ازآن گذشت [21].
جامع ترین هویت جمعی نزد مردم ، هویت ملی نامیده می شود و نوعی احساس پای بندی ، دلبستگی و تعهد به اجتماع ملی - عام - است و جزیی از هویت فرد می باشد... از جمله شرایط و ابزار هویت ساز،می توان به فضا ، مکان ، و فرهنگ اشاره نمود که وضعیت این مولفه و واسطه بین آنها در جوامع سنتی
و مدرن متفاوت است.در همین چهارچوب می توان به نظریه هایی اشاره نمود که بر تاثیر رسانه ها تاکید دارند.»رسانه ها باید با مردم رابطه ی دو سویه داشته باشند زیرا رابطه یک سویه وآمرانه با مردم ، به فرآیند هویت یابی آسیب خواهد رساند.[14]
« در مجموع بین الگوی استفاده از موبایل با توجه به ابعادی چون : شدت و میزان استفاده ، نوع نگرش و استفاده - ابزاری یا بیانگر - ، موقعیت های استفاده - مناسب یا نا مناسب - و سابقه ی استفاده از موبابل یا میزان جامعه پذیری مدرسه ای رابطه ی معناداری وجود دارد. [22] در تحقیق حاضر ارتباط استفاده از گوشی ها با برخی علایم اظهار شده توسط کاربران شامل کاهش تمرکز ،کم خوابی ، اظطراب ، سر درد، پرخاشگری و کاهش شنوایی ، افسردگی و وزوز گوش بررسی و جمعا 128 مورد از علایم توسط کاربران اعلام شده نیز حایز اهمیت می باشد که با نتایج مطالعه ای که توسط Hansson و همکارانش انجام شد که در آن بین زمان مکالمه و تعداد مکالمات در روز با بروز علایم سر درد، احساس گرما در اطراف گوش و تهوع ارتباط معنی داری بدست آمد. همخوانی دارد.[17]
کارکردهای مثبت :
امروزه روش های سنتی و قدیمی آموزش و یادگیری، با ظهور فن آوری ها و روش های نوین ، کار آیی خود از دست می دهد. فراگیران برای همگام شدن با محیط مداوم در حال تغییر اطراف خود باید به دنبال شیوه ها و رویه ها ی جدید برای انتقال دانش و افزایش یادگیری باشد. تمدن موج سوم، جهت افزایش دانش افراد جامعه، به ابزاری قدرتمند نیاز دارد که به موقع، کم هزینه، سریع و مطمئن باشد.[18]
کابرد موبایل در یادگیری، نتایج مثبت و مطلوبی را به همراه دارد. توسعه و گسترش بی وقفه سیستم آمورشی مبتنی بر آموزش های الکترونیکی موبایلی اکنون ضرورتی انکار ناپذیر در رویارویی با تحولات جدید بوده و جامعه را به سوی دانایی محوری هدایت می کند.دسترسی و تسلط بر فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی نظیر تلفن همراه به منظور بهره گیری از آن در برنامه ریزی های استراتژیک جامعه در امر آموزش ،یکی از مؤلفه های اساسی قدرت و توانمندی های نظام آموزشی محسوب می شود.
[3] امروزه استفاده از سیستم های سیار افزایش یافته و در آینده رشد بیشتری نیز خواهد داشت که علت آن پیدایش نسل سوم شکبه های بی سیم به وسیله ی ارتقاء فناوری ،وسایل و زیر ساخت ها می باشد و آن باعث توسعه انواع گوناگون سیستم های آموزشی نظیر آموزش سیار شره است که می تواند یه وسیله گروه های مختلفی از کاربران برای امور متفاوتی مورد استفاده قرار گیرد . در میان افراد اجتماع دانشجویانی که با اتوبوس یا قطار مسافرت می کنند می توانند به وسیله آموزش های سیار درس های خود را بخوانند،تکالیف یا آزمون های خود را به صورت بر خط انجام دهند و آنها را برای استاد مربوطه ارسال نمایند .[23]
دستگاههای سیار یه تلفن های هوشمند اشاره دارد.از آنجا که یکی از را ههای ترویح کتابخوانی این است که کتاب در دسترس یادگیرندگان باشد،دستگاه های سیار این امکان را فراهم می کنند تا در هر جا و مکانی فراگیران بتوانند کتاب های الکترونیکی را مطالعه و با این کار در جهت ترویج فرهنگ کتاب خوانی تلاش کنند. واقعیت این است که با وجود مشکلات موجود بر سر راه فناوری تلفن همراه و از طرفی نیاز هرچه بیشتر مردم به استفاده از آن،تمایل به استفاده از آن ،تمایل به استفاده ازدستگاههای سیار در کاربران افزایش بافته است.[8]
