بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تعیین تفاوت برخی از کارکردهاي مربوط به لوب فرونتال در بیماران اسکیزوفرن غیرپارانوئید در مقایسه با بیماران اسکیزوفرن پارانوئید بود. جامعه آماري پژوهش تمام بیماران اسکیزوفرن بستري در بیمارستان اعصاب و روان رازي تبریز بود. نمونه پژوهش را 40 نفر تشکیل می داد که از طریق نمونه گیري در دسترس انتخاب شدند. در این پژوهش از آزمون کارت هاي ویسکانسین، خرده آزمون شباهت هاي وکسلر و آزمون بندر گشتالت استفاده شد.
نتایج نشان داد که بیماران اسکیزوفرن غیرپارانوئید درمقایسه با بیماران اسکیزوفرن پارانوئید توانایی بیشتري در بازداري رفتارجاري و توانایی کمتري در تغییر توجه و انعطاف پذیري ذهنی و تفکر انتزاعی دارند. از این رو تغییرات شناختی می تواند تأثیر به سزایی بر عملکرد افراد داشته باشد و این تغییرات در بسیاري از اختلالات روانپزشکی دیده می شود که در سیر اختلال و پیش آگهی بیمار مؤثر است.
مقدمه
احتمال ابتلا به بیماري اسکیزوفرنی در چهارمین ویراست راهنماي تشخیصی و آماري اختلالات روانی در حدود یک تا یک ونیم درصد ذکر شده است و با توجه به این که اثر زیادي بر روي کارکردهاي طولانی مدت دارد، اثر اجتماعی و اقتصادي بیماري بسیار شدیدتر بوده و آشفتگی در فرآیندهاي تفکر معمولاً مشهورترین نشانه اسکیزوفرنی می باشد - نیت، - 2003 که درآن فرم تفکر غیرمنطقی بوده و فرد مبتلا به شیوه ناهماهنگ از موضوعی به موضوع دیگر پریده و از خط خارج می شود و از واژه سازي براي انتقال افکار، احساسات و هیجاناتش استفاده می کند
در حال حاضر با توجه به این که تحقیقات در زمینه علل اسکیزوفرنی در حال بسط و گسترش است ذکر این فرضیه که پایه هاي عصبی و نوروپسیکولوژي می تواند در بروز این اختلال مؤثر باشد توجه محققان بسیاري را به خود جلب کرده است. یکی از فرضیه هاي رایج در این زمینه که توسط اوره و همکاران در سال 2001 مطرح شده اشاره به بدکاري لوب فرونتال به ویژه در کرتکس پره فرونتال دورسولاترال دارد.
با توجه به این که اختلال در عملکردها و فرآیندهاي ذهنی بر روي رفتار نیز تأثیر می گذارد توانایی بازداري به عنوان یکی از این ویژگی ها وکارکردهاي لوب پیشانی که اعمال و رفتار افراد را با توجه به قوانین و شرایط اجتماعی و موقعیت ها سازماندهی می کند و اعمال آن ها را تحت تأثیر قرار می دهد؛ مشخص می گردد و نقص در این ناحیه به نقص در خود انضباطی بیماران اسکیزوفرن منجر گردیده و باعث می شود که این بیماران در برخی موارد از سازماندهی و منظم سازي حرکات اجرایی و پیش بینی مراحل بعدي اعمال خود و دیگران بازمانده و در توجه انتخابی به موضوعات متفاوت دچار نقص شده و از پردازش محرك هاي غیرضروري اجتناب نکرده و با کوچکترین محرك توجهشان مختل می گردد
امروزه برخی پژوهشگران معتقدند که اسکیزوفرنی منشأ زیستی داشته و عوامل دیگر نیز در بروز آن نقش دارند
با توجه به این که تاکنون آگاهی ما از میزان تأثیر عملکرد لوب فرونتال در مورد آسیب و نقص توجه و چگونگی بروز اختلال در بازداري و عدم درك احساسات و هیجانات خود و دیگران در بیماران اسکیزوفرن در مقایسه با افراد آسیب مغزي و سالم بسیارکم بوده است و اختلاف نظرهایی در این زمینه وجود دارد؛ بنابراین انجام این قبیل پژوهش ها ضروري به نظر می رسد
اگر بتوان پایه هاي شناختی آسیب دیده در بیماران اسکیزوفرن را تبیین کرد و نواحی مغزي درگیر در این بیماران را شناسایی کرد می توان گام مؤثري در درمان این بیماري برداشت. فراگیر بودن نقایص بینش و ناآگاهی از بیماري به موازات ظهور و حضور علایم روان پزشکی می تواند نشان دهنده آسیب هاي زیستی و ساختاري در مغز بیماران اسکیزوفرن باشد؛ اما لازم به یاد آوري است که باید نتایج این تحقیقات را با احتیاط مورد توجه قرار داد و باید خاطر نشان کرد که این زمینه به تحقیقات بیشتري نیازمند است
با توجه به مطالب بیان شده هدف از اجراي این پژوهش مقایسه عملکرد لب پیشانی بیماران اسکیزوفرن پارانوئید و غیرپارانوئید در توانایی هاي مهار رفتار جاري، توجه و انعطاف پذیري ذهنی و تفکر انتزاعی است.
روش
شرکت کنندگان و طرح پژوهش
روش تحقیق حاضر نوع علی مقایسه اي است. جامعه آماري شامل تمام بیماران اسکیزوفرن بستري در بیمارستان اعصاب و روان رازي تبریز می باشد که در سال 1389 در این بیمارستان بستري شده اند. نمونه پژوهش حاضر را 40 نفر تشکیل می دهد که از طریق نمونه گیري در دسترس انتخاب شدند. گروه ها از نظر سن و جنس همتا سازي شده و در دامنه سنی 25-50 سال می باشند. به منظور جمع آوري اطلاعات موردنیاز با انجام مصاحبه بالینی با گروه مورد هدف - بیماران اسکیزوفرن - تعدادي از این افراد به صورت در دسترس انتخاب گردیده و مورد معاینه روانپزشک قرار گرفتند و پس از تأیید از نظر پزشکی مورد آزمون قرار گرفتند و پس از جلب رضایت بیماران در خصوص انجام تست هاي مختلف، آزمون هاي بندر گشتالت و ویسکانسین وشباهت وکسلر بر روي این افراد اجرا گردید.
ابزار
آزمون ویسکانسین: این آزمون به کوشش گرانت و برگ در سال 1948 تدوین و توانایی انتزاع راهبردهاي شناختی را در پاسخ به تغییر بازخوردهاي محیطی ارزیابی می کند و مستلزم طرح ریزي، جستجوي سازمان یافته و توانایی استفاده از بازخوردهاي محیطی براي تغییر آمایه شناختی می باشند. میزان روایی این آزمون را براي سنجش نقایص شناختی به دنبال آسیب هاي مغزي بیش از 0/68 ذکر شده است. اعتبار این آزمون در حدود 83 درصد ذکر گردیده و اعتبار آن در جمعیت ایرانی در حدود 85 درصد می باشد
مقیاس تجدیدنظر شده هوش وکسلر براي بزرگسالان: این مقیاس داراي 11 خرده آزمون می باشد که به دو دسته عمده تقسیم می گردد. از میان این خرده آزمون ها خرده مقیاس شباهت ها در این پژوهش مورد آزمون قرار گرفت. این خرده آزمون مستلزم توانایی مفهوم سازي کلامی و استدلال انتزاعی است. میزان اعتبار و روایی خاصی براي این خرده آزمون ذکر نگردیده؛ اما به طور کلی مقیاس هوشی وکسلر از اعتبار بالایی برخوردار می باشد.
آزمون بندرگشتالت :آزمون بندرگشتالت مجموعه اي از 9 طرح است که اولین بار به وسیله ورتایمر براي نشان دادن تمایل سیستم ادراکی براي سازمان دادن به محرك هاي بینایی در گشتالت مطرح بود. بندر گشتالت از زمان به وجود آمدن آن توسط لورتا بندر در سال 1938 براي حوزه ها و گروه هاي مختلف به کار رفته است - مارنات، . - 1384 محقق دیگري که به تدوین یک نظام اجرا و نمره گذاري آزمون بندر گشتالت پرداخت کوپیتز بود.
اعتبار نظام کوپیتز و انطباق لکس قابل قبول بوده و درجه توافق ارزشیابان مختلف در مورد 12 نشانه عضوي بین 0/95 تا 0/98 گزارش شده و اعتبار بازآزمایی آن با فاصله زمانی 3 تا 12 ماهه در مورد پروتکل هاي بیماران اعصاب و روان 0/79 و بیماران مبتلا به آلزایمر 0/66 و سالمندان بین 0/57 تا 0/63 ذکر شده است. ضریب اعتبار این آزمون براي مجموع خطاها 0/83 بوده؛ ولی ظرایب اعتبار براي خطاهاي خاص - تحریف، چرخش، یکپارچگی، درجاماندگی - بسیار پایین و غیرقابل اعتماد بوده است. اعتبار این آزمون براي تشخیص بین آسیب دیدگی مغزي و عدم آسیب دیدگی به طور متوسط 80 درصد می باشد
نتایج
جداول .1 میانگین، انحراف معیار و تعداد آزمودنی گروه ها
با توجه به این که پیش فرض هاي آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره مورد تایید قرار گرفتند مجاز به استفاده از این آزمون جهت تحلیل فرضیه هاي پژوهش بودیم.
بحث
نتایج نشان داد بیماران اسکیزوفرن غیرپارانوئید در مقایسه با بیماران اسکیزوفرن پارانوئید توانایی بیشتري در بازداري رفتار جاري و توانایی کمتري در تغییر توجه و انعطاف پذیري ذهنی و تفکر انتزاعی دارند.
نتایج حاصل از مقایسه عملکرد بیماران اسکیزوفرن نوع پارانوئید و غیرپارانوئید نشان داد که گرچه خطاهاي بیماران اسکیزوفرن غیرپارانوئید در ملاك درجاماندگی تاحدي بیشتر از بیماران اسکیزوفرن پارانوئید می باشد؛ ولی در سطح معناداري تفاوت خاصی بین گروه هاي مختلف وجود نداشته و به عبارت دیگر تمام بیماران اسکیزوفرن در این ملاك خطاهاي بیشتري مرتکب شدند.
یافته هاي این فرضیه ها که با نتایج پژوهشی پائولسن و همکاران - 1996 - گولد - 1994 - هیتون - 1994 - هینس - 1996 - هرناك - 1996 - مورگان و همکاران - 1997 - پانتلز - 1997 - ملینر - 1972 - رابینسون و همکاران - 1980 - ویلیگان و بوتماس - 1999 - همسوست. همچنین نتایج حاکی از آن است که بیماران اسکیزوفرن غیرپارانوئید در مقایسه با بیماران اسکیزوفرن پارانوئید توانایی کمتري در تغییر و توجه و انعطاف پذیري ذهنی دارند. نتایج حاصل با نتایج آدولف و همکاران - 1994 - چن و همکاران - 1998 - تیلور و ابرامز - 1987 - برگ - 1948 - لیو - 2001 - دانین - 2001 - پاندوراچی - 2001 - جهانشاهی - 1380 - هالیدي - 2001 - کریلو وسیدمن - 2003 - گیلبرت - 2006 - کوئلین و هیافل - 2007 - اوکودا - 2007 - فلتچر و هنسون - 2001 - زهنگ - 2004 - خلعتبري - 1388 - همسوست.
وجود پژوهش هاي مختلف در خصوص نواقص بیماران در عملکردهایشان، آسیب هاي مختلف را در نواحی ارتباطی پیشانی و به طور اختصاصی در نواحی پیش پیشانی و ارتباط گسترده اي بین این نواحی وسایر نواحی قشر مخ و زیر قشري هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیرمستقیم نشان می دهد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که بیماران اسکیزوفرن آشفته در مقایسه با بیماران پارانوئید اختلال بیشتري در تفکر انتزاعی خود نشان دادند.
بیماران اسکیزوفرن - پارانوئید و غیرپارانوئید - در سطوح مختلف توجه نقص هاي عمده اي داشته و این در حالی است که آزمودنی هاي بهنجار زمانی که تنها یکی از حواسشان درگیر است نقص چندانی در توجه نشان ندادند؛ با ادامه پژوهش و اضافه شدن یک محرك انحرافی مانند تصاویر دیداري براي ایجاد حواس پرتی در پردازش تحریکات شنوایی آزمودنی هاي گروه شاهد نیز در انجام آزمون دچار حواس پرتی شده و در عملکردشان افت نشان دادند
