بخشی از مقاله
چکیده
زمینه وهدف: هدف از این پژوهش , بررسی تاثیر درمان بیش فعالی در دانش آموزان دوره ابتدایی شهر بهبهان می باشد.
مواد و روش ها: پژوهش حاضر پس از گمارش تصادفی چند مرحله ای 10 نفر آزمودنی در گروه آزمایشی در معرض آموزش و 12 نفر در گروه کنترل، به روش طرح آزمایشی پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل در مدت زمان 45 روز اجرا شد و نتایج حاصل با روش تحلیل کواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها: مقایسه نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که به دنبال اعمال روش های مداخله ای , تفاوت معنا داری بین نمرات بیش فعالی در دو گروه در سطح - - P > 0,001 ایجاد شده است به طوری که گروه آزمایشی در مقایسه با گروه کنترل کاهش معنا داری را در میزان نمرات بیش فعالی نشان داده است.
مقدمه
تاکنون برای اختلال بیش فعالی درمان قطعی و خاص پیدا نشده است ولی به نحوی می توان با استفاده از روش های گوناگون، علائم آن را تحت کنترل درآورد - سلحشور، . - 1384 درمان هایی که برای کاهش علایم اختلال بیش فعالی توصیه می شود عبارتند از: رژیم های خوراکی، تمرینات بدنی - مثل یوگا، آرام سازی عضلانی - ، تمرین تمرکز، آموزش های دیداری، گفت و گو دو به دو، بازی درمانی و روان درمانی های فردی
پژوهش حاضر بررسی میزان تأثیر شن بازی درمانی را در درمان کودکان دارای اختلال کمبود توجه 6 تا 11ساله شهر بهبهان مورد بررسی قرار می دهد. بازی راهی است که بزرگسالان را یاری می دهد تا انتظارات و تصویرهای اجتماعی کودکان را درک و اصلاح کنند. در بازی درمانی کودکان تشویق می شوند که بعضی از امور را اجرا کنند و درمانگر به آن واکنش نشان دهد یا در آن شرکت می کنند
بازی به کودک کمک می کند که خود را بشناسد و با کشف قابلیتهای ذهنی و فیزیکی و با به کارگیری قوهی تخیل خود دنیای پیرامونش را شناسایی کند، افق دیدش را وسعت دهد و در ذهن جهان پیرامونش را به مجموعه ای قابل اراده تبدیل نماید و درجریان قوی عواطف و احساساتی که از دنیای خارج به طرف او در حرکت است، اختیار هدایت ذهنش را به دست بگیرد. بازی وسیله ای است که کودک از طریق آن می تواند عواطف مثبت خود را بیان کرده و از میان احساسات منفی راهی بگشاید
در این میان بازی درمانی، روشی است که به یاری کودکان پرمشکل میشتابد تا هنگامی که بتواند مسایل خود را به دست خویش از طریق بازی هایشان حل کنند. درعین حال نشان دهندهی این واقعیت است که بازی برای کودکان همانند یک وسیله طبیعی است، با این هدف که بتواند خویشتن و هم چنین ویژگی های درونی خود را بشناسد و به آن عمل کند دراین نوع درمان به کودک فرصت داده می شود تا احساسات آزار دهنده و مشکلات درون خود را از طریق بازی بروز دهد و آن ها را به نمایش بگذارد، همانند آن گونه از درمان هایی که افراد بزرگسال از طریق آن با سخن گفتن، مشکلات خود را بیان می کنند
بازی و بازی درمانی از زمرهی روش هایی است که نتایجی مفید و قابل توجهی را ارائه نموده و به شیوه ای مثبت به رفتارهای هیجانی و تکانشی تعادل میبخشد بازی باعث کاهش تنش های ناشی از فشارهای محیطی، ایجاد احساس راحتی و آرامش در فرد بازی کننده می شود
از زمرهی بازی های درمانی، شن بازی درمانی، تکنیکی است غیرکلامی که درآن کودک با ساختن دنیای خود در سینی شن به بیان تعارضات، تمایلات و هیجاناتش می پردازد و درجریان خلق صحنه توسط کودک، درمانگر نقش مشاهده گر صامت را بازی می کند، تعبیر و تفسیر انجام می پذیرد تا زمانی که چندین سینی توسط کودک در مدت زمان معینی ساخته می شود
این اختلال براساس ملاک های موجود در 2 DSM- IV، 9 نشانه دارد که کاهش توجه یکی از علائم اصلی اختلال بیش فعالی محسوب می شود. افرادی که این اختلال را دارند، توانایی توجه دقیق به جزئیات را نداشته یا در انجام تکالیف مدرسه یا سایر فعالیت ها از روی بی احتیاطی مرتکب اشتباه می شوند. کارهای این افراد اغلب نامرتب است و با بی دقتی و بدون تفکر انجام می گیرد. حفظ توجه بر تکالیف یا بازی ها برای این افراد اغلب بسیار دشوار است و مبتلایان به سختی می توانند برای به پایان رساندن تکالیف مقاومت کنند.
حواسپرتی، ناتوانی در تمرکز قوی بر روی یک محرک خاص وکشف محرکهای پیچیده به یک شیوه مؤثر و طراحی شده از دیگر مشکلاتی است که اغلب در کودکان دارای اختلال بیش فعالی دیده می شود. محققان استدلال میکنند که این موارد به مشکلاتی در زمینه توجه نگهدارنده مربوط می شود. از آنجا که توانایی کودکان برای نگهداری توجه و توجه انتخابی بطور قابل ملاحظه ای بین 4 تا 4/6 سالگی افزایش می یابد، افزایش فراخنای توجه موجب می شود که کودکان بتوانند برای مدت طولانی تری بر روی تکالیف تمرکز کنند.
ولی این توانایی در کودکان دارای مشکلات توجه به آسانی حاصل نمی شود. فراخنای توجه کوتاه منجر به عدم تکمیل تکلیف، بازی ها یا طرح ها شده و باعث می شود که توجه آن ها بطور مداوم از یک فعالیت به فعالیت دیگری معطوف شود. این کودکان در فعالیت های حل مسأله نیز سازمان نیافته عمل نموده و نمی توانند با محرک های پیچیده کار کنند یا تکالیف را به شیوه مؤثر و برنامه ریزی شده انجام دهند. این مسائل همچنان با افزایش سن کودک پایدار می ماند ودر دوره جوانی نیز به شکل ازهم گسیختگی، شکست در تکمیل تکالیف، فراخنای توجه کوتاه برای فعالیت های ویژه، جابجایی مکرر از یک فعالیت به فعالیت دیگر نشان داده می شود
مختاری - 1392 - در تحقیقی به بررسی تأثیر ورزش درمانی بر علائم اختلال کمبود توجه/بیش فعالی دانش آموزان دوره ابتدایی رفسنجان پرداخت و در نهایت به این نتیجه رسید که از ورزش درمانی یا بازی درمانی به عنوان نوعی درمان جایگزین یا مکمل برای کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی/کم توجهی می توان استفاده نمود.
بهرامی - 1391 - در پژوهشی با عنوان اثربخشی بازی های توپی-غیر توپی بر کاهش نشانگان اختلال کمبود توجه/بیش فعالی دانش آموزان پسر 9 تا 11 ساله شهر اراک، انجام داد و به این نتیجه رسید که انجام بازی های توپی و غیر توپی تأثیر مثبتی در بهبود نشانه های اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی دارد. در پژوهشی حسن آبادی - 1391 - به مقایسه اثربخشی رفتاردرمانی شناختی و دارودرمانی بر کاهش علائم همراه اختلال نارسایی توجه و بیش فعالی پرداخت و به این نتیجه دست یافت که اگرچه رفتار درمانی شناختی و دارو درمانی هر دو بر کاهش علائم اختلال کمبود توجه-بیش فعالی مؤثرند ولی درمان شناختی رفتاری بیشتر از دارودرمانی در کاهش شدت این اختلال تأثیر دارد. در خارج از کشور نیز پژوهش هایی انجام شده است.
در پژوهشی ری دی - 2012 - 1 به بررسی تأثیر بازی درمانی با کودکان دارای اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی با علائم نمایشی پرداخت. نتیجه پژوهش به این صورت بود که بازی درمانی باعث کاهش اختلال کمبود توجه بیش فعالی با علائم نمایشی شد. پانکسپ - 2011 - 2 به این پژوهش پرداخت که آیا بازی می تواند باعث کاهش ADHD و تسهیل سوخت و ساز اجتماعی مغز شود؟ او به این نتیجه دست پیدا کرد که بازی درمانی می تواند باعث کاهش علائم کمبود توجه/بیش فعالی شود و همچنین باعث بهبود سیستم سوخت و ساز اجتماعی در مغز شود.
از این رو با توجه به ادبیات و پیشینه ی پژوهشی مذکور هدف ما بررسی اثر بخشی شن بازی درمانی بر کاهش نشانگان کمبود توجه در کودکان مبتلا به بیش فعالی می باشد.
روش پژوهش
جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه کودکان 6 تا 11 ساله ی مبتلا به اختلال بیش فعالی در سال 1392 در شهر بهبهان بود. 20 نفر از کودکان پسر 6 تا 11 ساله ی شهر بهبهان به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. بدین صورت که از بین کودکان پسر 6 تا 11 سال مبتلا به اختلال بیش فعالی و بیش فعالی مراجعه کننده به یک مرکز توان بخشی، 20 کودک را که دارای بالاترین نمره در مقیاس تشخیصی بیش فعالی آخنباخ ورسکورلا - فرم والدین - بودند به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند که به صورت تصادفی 10 نفر در گروه آزمایش و10 نفر در گروه کنترل جایگزین شدند. برای جمع آوری داده های این پژوهش از پرسشنامه هایی متشکل از دو قسمت استفاده شده که شامل:
-1 پرسشنامه جمعیت شناسی - دموگرافیک -
-2 مقیاس تشخیصی آخنباخ - فرم گزارش والدین -
-1پرسشنامه جمعیت شناسی - دموگرافیک - . حاوی سئوالات باز و بسته ای است که اطلاعات دموگرافیک، اطلاعاتی در مورد سوابق بیماریهای جسمی و روانی در فرد و خانواده او, ، وضعیت اقتصادی اجتماعی ودرآمد خانواده می باشد.
-2مقیاس تشخیصی آخنباخ - فرم گزارش والدین - . ابزار مورد استفاده در این پژوهش با توجه به موضوع تحقیق مقیاس تشخیصی آخنباخ - فرم گزارش والدین - می باشد. این پرسشنامه ی آخنباخ ازسه منبع والدین، معلم وخود کودک اطلاعات لازم را در مورد رفتار کسب می کند که در این تحقیق فقط از فرم گزارش والدین استفاده گردید
اعتبار پرسشنامه مورد نظر با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ %83 به دست آمده است که نشان دهنده اعتبار بالا ومطلوبی می باشد - مینایی، . - 1384 همچنین اعتبار محاسبه شده برای خرده مقیاس بیش فعالی با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ - 0/94 بدست آمده است.
