بخشی از مقاله
چکیده
امروزه از مقولات بسیار مهم در حوزه ی زنان، توجه به کرامت و نقش زنان در تحولات اجتماعی و شخصیت اجتماعی زن به عنوان عضوی از جامعه می باشد. بدون شک نمی توان تحولات اجتماعی را بدون در نظر گرفتن نقش مثبت و منفی زنان به خوبی ارزیابی کرد هر تحقیق و بررسی که نقش زن را نادیده بگیرد ارزش واقع نمایی کمی دارد. زنان در گذشته از، منزلت اجتماعی برخوردار نبودند آنان تابع مردان و شخصیت درجه دوم در خانواده ، اجتماع محسوب می شدند.
در مسؤلیت های عمومی جامعه، نقشی برای زنان قائل نمی شدند. اما اسلام برای زن شأن و منزلتی خاصی قائل شده است .که این را می توان به روشنی از تعالیم اسلام. بنابراین اسلام مهمترین نقش را در خانواده برای زن قائل شده است نگاه اسلام به زن نگاه انسانی بوده است که حقوق ذاتی و کرامت و منزلت زن را در حیات اجتماعی مشخص نموده است.کرامت به معنای سخاوت و بخشندگی ، کرانت نکته مقابل ذلت و خاری است
مقدمه
در طول تاریخ بشر، هیچ موجودی مانند زن مورد بی مهری و ظلم واقع نشده است. زنان در طول تارخ بشر ، در شرایط اجتماعی خاصی محصور واز تمام فعالیت ها و هرگونه تربیتی به جز کارهای خانه داری محروم بودند. بنابراین زنان همیشه مظلوم واقع می شدند و از دریافت حق وحقوق خود عاجز بودند
ضعف و ناتوانی جسمی زنان نسبت به مردان، احساسات و عواطف فراوان آنان، تناسب نداشتن برخی از کارها با طبیعت و ذوق و سلیقه زنان و بسیاری از موارد دیگر، عواملی هستند که دستاویز برخی از مردان قرار گرفته و موجب شده اند تا عده ای باور کنند که مرد از زن برتر آفریده شده است، از این رو، می پندارند همواره زن باید اسیر و مغلوب مرد باشد و تنها به این جهت باید او را در زندگی مشترک پذیرفت که تولید فرزند کند و یا کارهای مرد را انجام دهد. سرنوشت زن در طول تاریخ این گونه بوده است. این رفتار تحقیر آمیز تنها در جوامع غیر متمدن نبوده، بلکه جوامعی که خود را متمدن می دانستند نیز چنین بر خوردی با زن داشته اند و هر کدام به نوعی زن را بازیچه دست خود قرار داده بودند.
پرسشی که در این جا می توان مطرح کرد این است: در اسلام کرامت و منزلت اجتماعی زن به چه معناست ؟ سؤال دیگر این است که آیا می شود کرامت انسانی و منزلت اجتماعی زن را در اسلام جستجو کرد؟
بسیار واضح و روشن است که هدف ما مسلمانان، رسیدن به کمال مطلوب انسانی است. که آن هم بدون دانستن جایگاه واقعی زن در اسلام غیر ممکن است. که عده ای به دلیل عدم علم به این جایگاه یا با برداشتهای اشتباه از دیدگاه دین نسبت به زنان دچار اشتباهات و گاه خسارات جبران ناپذیر می شوند. و دچار شبهات گوناگون نسبت به دین شده یا با شنیدن این شبهات به دلیل عدم اطلاعات کافی از دیدگاه اسلام به جایگاه انسانی زن دچار تزلزل در دین می شوند. این گونه مسائل برضرورت تحقیق بیشتر راجع به دیدگاه اسلام به این موضوع می افزاید.
اگر جامعه اسلامی بتواند زنان را با الگوی اسلامی تربیت کند، زن به مقام واقعی خود نائل می آید و حقوق ذاتی خود را کسب خواهد نمود. راه پیش گیری از انحراف در دفاع از حقوق زنان، مبارزه با اندیشه منحط و بی محتوای فمینیسم و راه رسیدن به حقوق و رشد و تعالی زنان، ارائه درکی صحیح از نظریات اسلام و قرآن درباره حقیقت زن و آگاه کردن زنان و مردان مسلمان از حقیقت زن و نقش او در حیات انسانی است. اسلام تعیین کننده های نقش اجتماعی و جایگاه زن را در گرو شناخت جهان بینی اسلامی معین کرده است.
در کلام امام خمینی - ره - زنان دارای مقام کرامت،شرافت ،وعزت ومقام معنوی ومقام انسانی بیان شدند و حضرت فاطمه - س - به عنوان صورت کامل بندگی خداوند و الگوی زنان مسلمان ،تجلی تمام ابعاد متصور برای زن وانسان معرفی شده است .وجود فاطمه زهرا - س - تحقق ارزشهای والای خلیفه الله در جهان است،در نهایت هدف انسان وزن وجامعه تقرب به خداوند است . با پرستش خدا مقام عزت وکرامت زن تحقق می یابد ،در این راستا دستور العمل هایی وجود دارد که باید تمام امور اجتماعی وظایف ونقش های اجتماعی ...فرصت ها وحقوق و اختیارات جهت نیل به هدف قرار بگیرد
مبانی نظری
کرامت انسانی از دیدگاه آیات و روایات
اسلام زن را مانند مرد برخوردار از روح کامل انسانی دانسته است. شخصیت عظیم سیاسی، اجتماعی و فکری برای او قایل شده است و فرمود: زن و مرد از جان یکدیگر و مکمل هم اند، و هر دو از یک ریشه آفریده شده اند، اگر هر کدام را بریده از دیگری بینگاریم، گویا وجود ناقصی را فرض کرده ایم که بدون آن، دیگری کامل نخواهد شد: خداوند در سوره روم آیه 21 فرموده است:]و من آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجا لتسکنوا الیها و جعل بینکم مودّه و رحمه، [ یکی از نشانه های خداوند این است که برای شما از جنس خود تان همسرانی آفرید تا مایه سکونت و آرامش شما باشند و میان تان دوستی و مهربانی قرار داد.
در این کار برای آن های که اندیشه می کنند نشانه های است. یا آن جا که به گونه ای بسیار روشن و صریح به این پیوند متقابل الهی، و نیاز و تسخیر بسیار نزدیک و ناگسستنی میان زن و مرد اشاره می کند:هنّ] لباس لکم و انتم لباس لهنّ، آن ها لباس و مدافع شمایند و شما لباس و مدافع آنانید. - بقره، . - 187
بر اساس این آموزه الهی زن و مرد در حوزه نقش ها و مسئولیت های که بر عهده دارند، چه در سطح خانواده و چه در محیط جامعه، مقابل یکدیگر نیستند بلکه مکمل هم دیگر می باشند، بسیاری از نقش ها و تکالیف است که فقط زن می تواند بازی کند، و بسیاری موقعیت ها و تکالیف است که تنها از عهده مرد بر می آید. زن و مرد هر یک، نیمه یک پیکره اند، و تنها در سایه همکاری و همفکری مشترک و تقسیم عادلانه و حکیمانه مسئولیت ها و ایفای نقش تکمیلی نسبت به یکدیگر است که این پیکره جان گرفته، پویا و بالنده می شود.
خانواده بنیادی ترین واحد جامعه نیاز متقابل زن و مرد و در نتیجه در خدمت یکدیگر و همکار هم بودن، به عنوان یک واقعیت تکوینی و اجتماعی در قالب نهاد به نام خانواده نمود یافته و شکل می گیرد. زن و مرد بدین طریق به خدمت متقابل یک دیگر در می آیند،حضرت امیرالمومنین علی - ع - : آنکس که تقوا پیشه کند به آنچه که دوست دارد جاودانه دسترسی پیدا میکند، خدا او را در منزل کرامت خویش مسکن میدهد.رسول مکرم اسلام - ص - میفرماید: خدای بزرگ، کریم است و کرم را دوست میدارد.
از دیدگاه اسلام زن و مرد به یک اندازه انسان می باشند و در این بعد یعنی انسانیت یکی را بر دیگری تفاضلی نیست و تنها ملاک تفاوت و ارزش تقواست که امری اکتسابی است و ربطی به جنسیت ندارد و چنان که ربطی به نژاد، جغرافیا طبقه اجتماعی، سن، ثروت، زیبایی و غیر آن ندارد و طی مراحل کمال انسانی و تقرب به بارگاه ربوبی بین زن و مرد تفاوتی نیست. با وجود وحدت در ذات و تساوی در ارزش و ملاکات، بین زن و مرد تفاوت های بسیاری است که در پاره ای از احکام و لوازم، موجب تفاوت می شود که عبارتند از:
الف: تفاوتهای طبیعی: که شامل تفاوت های زیستی و روانی می شود و به هرحال چه مطلوب و چه نامطلوب وجود دارند و خارج از حوزه اختیارات ما هستند و نه تنها، بی حکمت که برای وجود و بقاء و کمال جامعه انسانی و نسل بشری ضروری است، بنابراین در این زمینه نه اعتراضی هست و نه احتیاج به اصلاح و اقدامی لازم است و همین خود باعث اختلاف زیادی در تشریع احکام و قوانین می شود.
ب: تفاوتهای اجتماعی: به هر حال به لحاظ تفاوت های روحی، روانی و جسمی نقش افراد در اجتماع نیز متفاوت خواهد شد، بعضی از کارها بهتر است توسط مردها انجام شود، مثل حضور در جبهه های جنگ و از طرف دیگر مثلاً کارهایی از قبیل بچه داری و پرستاری از مجروحان و بیماران مناسب تر است توسط زنان انجام شود
